Περισσότερα από 18.000 μνημεία, 3.800 αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους και 845 ζώνες προστασίας περιλαμβάνονται στο Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο, το νέο καινοτόμο εργαλείο του Υπουργείου Πολιτισμού. Πρόκειται για ένα Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) για τη συστηματική καταγραφή, τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση και διαχείριση αρχαιολογικών, διοικητικών και γεωχωρικών δεδομένων που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά της επικράτειας και στην ακίνητη περιουσία του ΥΠΠΟΑ
Μέσα από τον ψηφιακό αρχαιολογικό χάρτη της επικράτειας που είναι προσβάσιμος από τη διαδικτυακή Πύλη στη διεύθυνση https://www.arxaiologikoktimatologio.gov.gr/el ., οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αντλήσουν πλήρη και έγκυρη πληροφορία για τυχόν δεσμεύσεις και περιορισμούς που υφίστανται βάσει της κείμενης νομοθεσίας σε περιοχές ή ακίνητα.
«Μέσω του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού συμβάλει ενεργά στην ευρύτερη προσπάθεια ολοκλήρωσης του Εθνικού Κτηματολογίου, στη δημιουργία Τράπεζας Γης και σε άλλες συναφείς πλατφόρμες διαχείρισης και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας. Ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις υποχρεώσεις της παροχής άμεσης και δωρεάν πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία σύμφωνα με την εθνική και κοινοτική νομοθεσία (Οδηγία INSPIRE, ανοιχτά δεδομένα). Μέσω της διαδικτυακής πύλης και των υπηρεσιών τεχνικής διαλειτουργικότητας με συναφή συστήματα του Δημόσιου Τομέα που ήδη εξειδικεύεται, κάθε ενδιαφερόμενος –υπηρεσία, φορέας, εταιρεία, ιδιώτης– μπορεί να ενημερώνεται με άμεσο και έγκυρο τρόπο για τα ακίνητα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους κάθε περιοχής της Επικράτειας, το καθεστώς και τους ειδικούς όρους προστασίας τους, ώστε να γνωρίζει τις δυνατότητες και τους περιορισμούς στην αξιοποίηση της γης σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Η κεφαλαιώδης σημασία του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου για την ομαλή σχεδίαση και εκτέλεση δημόσιων έργων, αλλά και την ανάπτυξη των επενδύσεων σε μια Χώρα, όπου η συνεχής κατοίκηση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο αρχαιολογικό παλίμψηστο, καθίσταται προφανής», σχολίασε σχετικά η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη.
Ειδικότερα, το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο λειτουργεί σε ένα περιβάλλον συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών. Αποτελείται από μια βάση δεδομένων (back end) και μια διαδικτυακή Πύλη (front end). Η βάση δεδομένων περιλαμβάνει διοικητικά, επιστημονικά και γεωχωρικά δεδομένα, καθώς και τεκμήρια, όπως ΦΕΚ κηρύξεων, σαρωμένα διοικητικά έγγραφα, επιστημονικές αναφορές, φωτογραφίες και σχέδια και απευθύνεται κυρίως στις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και σε κρατικές υπηρεσίες εν γένει.
Η Πύλη αντλεί επιλεγμένα συνοπτικά στοιχεία από τη βάση δεδομένων και τα προβάλλει προς χρήση από το ευρύ κοινό. Η δομή του ΟΠΣ και της Πύλης είναι μνημειοκεντρική. Δηλαδή, η αναζήτηση πραγματοποιείται με βάση το μνημείο, τον αρχαιολογικό χώρο ή τον ιστορικό τόπο.
Με την παρουσίαση του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του έργου , ωστόσο δεν τελειώνει εδώ, όπως είπε η κυρία Μενδώνη: «Αντιθέτως, τώρα εισέρχεται στο στάδιο της ωριμότητας και της παραγωγικής λειτουργίας, του συνεχούς εμπλουτισμού και της διεύρυνσης του περιεχομένου και των υπηρεσιών του. Ηδη σχεδιάζονται οι επεκτάσεις και οι συνέργειές του με τα σχεδιαζόμενα έργα συνολικού ψηφιακού μετασχηματισμού και απλοποίησης των διαδικασιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού υπό την επιτελική εποπτεία και το συντονισμό του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, καθώς και η οργανική του ενσωμάτωση στην κεντρική πύλη παροχής ψηφιακών υπηρεσιών του Δημοσίου, gov.gr».
Σε τι χρησιμεύει το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο;
Το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο αποτελεί ένα σύγχρονο εργαλείο για:
- Την ολοκληρωμένη εποπτεία και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς μόνον εάν γνωρίζεις τι έχεις μπορείς και να το προστατεύσεις.
- Τις επενδύσεις, διότι εντοπίζει στο χάρτη τα όρια των προστατευομένων περιοχών και παρέχει έγκυρη ενημέρωση στους ενδιαφερόμενους, επιχειρήσεις και πολίτες, για το εάν και πού ακριβώς μπορούν να προχωρήσουν σε ενέργειες και επεμβάσεις στο περιβάλλον μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων.
- Τη Δημόσια Διοίκηση, την Αυτοδιοίκηση και τους επαγγελματικούς φορείς, καθώς συγκεντρώνει με οργανωμένο τρόπο τη διοικητική, αρχαιολογική και γεωχωρική πληροφορία που αφορά στον χωρικό σχεδιασμό σε περιοχές όπου υφίστανται μνημεία.
- Την προστασία από καταπατήσεις, ορθολογική διαχείριση και αξιοποίηση της Δημόσιας περιουσίας.
- Την επιστημονική έρευνα γύρω από την ελληνική αρχαιολογία, αλλά και επίκαιρα ζητήματα όπως οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά.
- Την εκπαίδευση, μέσα από την κατάλληλη αξιοποίηση του διαδραστικού περιβάλλοντος της εφαρμογής.
- Την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, με τρόπο που αναδεικνύει τον εξαιρετικό πλούτο και τη διαχρονία του πολιτιστικού αποθέματος της Ελλάδας: από τους προϊστορικούς οικισμούς στα κλασικά ιερά, τους βυζαντινούς ναούς και τα ενετικά κάστρα στα οθωμανικά και εβραϊκά μνημεία, αλλά και τα νεότερα και σύγχρονα κτήρια.
- Την ενημέρωση των πολιτών για την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου τους.
Σε ποιους απευθύνεται; Το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο δεν απευθύνεται μόνο στις κρατικές υπηρεσίες ή στους επιστήμονες που έχουν ως αντικείμενο την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Απευθύνεται σε όλους εμάς, που κάποια στιγμή θα ενδιαφερθούμε να ενημερωθούμε έγκυρα και εύκολα είτε στο πλαίσιο της επαγγελματικής και οικονομικής μας δραστηριότητας είτε και για άλλους, ψυχαγωγικούς ή εκπαιδευτικούς, λόγους.
Τι αλλάζει στη ζωή μας; Με το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο γίνονται για πρώτη φορά εύκολα προσπελάσιμα από τον πολίτη με τη χρήση μιας φορητής συσκευής στοιχεία που στο παρελθόν γνώριζαν μόνον οι αρμόδιες υπηρεσίες και των οποίων η συλλογή απαιτούσε ειδικές γνώσεις, χρόνο, χρήμα και κόπο.
Ποια είναι η σημασία του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου για τη χώρα; Το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο αποτελεί ένα έργο τομή για την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος και συνάμα ένα σύγχρονο και απαραίτητο εργαλείο για τον ολοκληρωμένο χωρικό σχεδιασμό και τη βιώσιμη ανάπτυξη, τα οποία είναι εξάλλου αλληλένδετα ζητήματα. Παράλληλα, συμβάλλει καθοριστικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δημόσιας Διοίκησης.