Το Oruc Reis μπορεί να επέστρεψε στην Αττάλεια, η κατάσταση επιφυλακής στις Ενοπλες Δυνάμεις ωστόσο παραμένει, μέχρι να φύγει και το τελευταίο τουρκικό πολεμικό σκάφος (όχι μόνο αυτά που βγήκαν από το ναύσταθμο του Ακσάζ, αλλά και όσα κατέβηκαν από τα Δαρδανέλλια). Η μη ανανέωση της Νavtex και η απόσυρση Oruc Reis έχει διπλή ανάγνωση: αποτελεί σίγουρα μία πρώτη διπλωματική νίκη της Αθήνας (δεν είναι λίγοι αυτοί που μιλούν και για στρατιωτική νίκη ή έστω σε επίπεδο τακτικής), ταυτόχρονα όμως είναι μία κίνηση που εντάσσεται στη γνωστή τακτική των ελιγμών Ερντογάν, με την οποία ο τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να «αγοράσει» χρόνο και κλίμα εν όψει της Συνόδου Κορυφής της 24ης Σεπτεμβρίου.
Στη εξέλιξη αυτή εκτιμάται ότι συνέβαλαν αφενός οι πιέσεις που ασκήθηκαν από τον αμερικανικό παράγοντα, με τις διαδοχικές τηλεφωνικές επικοινωνίες του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με Ερντογάν και Μητσοτάκη, αλλά και την -υψηλού συμβολισμού και σημασίας- επίσκεψη Πομπέο στην Κύπρο, και αφετέρου η εκ νέου ενεργοποίηση της γερμανίδας καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ, η οποία με «χαρτί» την έναρξη «ουσιαστικού διαλόγου» Αθήνας και Αγκυρας, πίεσε τον τούρκο πρόεδρο για άμεση αποκλιμάκωση.
Κατά άλλες πηγές, ένας ακόμη παράγοντας ήταν η αυξανόμενη αποδοχή της οποίας τυγχάνει εσχάτως η σκληρή γραμμή Μακρόν έναντι του καθεστώτος Ερντογάν (βλ. ΜΕD7, δηλώσεις Αυστρίας κ.α.).
Και όλα αυτά εν μέσω της ασφυκτικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η τουρκική οικονομία -με νέα υποβάθμιση από τον οίκο Moody’s- παρά τους κομπασμούς και την νεοθωμανική μεγαλομανία του τούρκου προέδρου.
Παράλληλα όμως, η απόσυρση του Oruc Reis έδωσε και την απάντηση στο ερώτημα των τελευταίων ημερών: για το αν -παρά την ακραία ρητορική του έναντι της Ελλάδας και της Ευρώπης- ο Ερντογάν έχει τη δυνατότητα να κάνει ένα βήμα πίσω. Η απάντηση ήταν καταφατική και η ανάπαυλα αυτή στην πιο μακρόχονη αντιπαράθεση των δύο χωρών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο των τελευταίων ετών, έδειξε ότι όντως ο «Σουλτάνος» μπορεί να κάνει ένα βήμα πίσω. Και με δηλώσεις περί «προγραμματισμένης κίνησης» και «συντήρησης ρουτίνας» (βλ. πιο κάτω) να καλύψει και τα νώτα του στο εσωτερικό πεδίο.
Ο αμερικανικός παράγων
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με έμπειρους διπλωμάτες που μίλησαν στο Protagon, καταλυτικός ήταν ο ρόλος του αμερικανικού παράγοντα, καθώς η Ουάσινγκτον δείχνει να αλλάζει -με πράξεις πια (βλ. άρση εμπάγκο όπλων στην Κύπρο)- στάση έναντι του Ερντογάν.
Ενδεικτικές ήταν οι δηλώσεις του επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μάικ Πομπέο, στην Λευκωσία, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Κύπρο (λίγες ημέρες μετά από εκείνη του ρώσου ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ). Μεταξύ άλλων και αφού επανέλαβε ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν το δικαίωμα της Κύπρου να εκμεταλλεύεται τους φυσικούς της πόρους εντός της ΑΟΖ της, ο Μάικ Πομπέο υποστήριξε την πρόταση της Λευκωσίας, αλλά και της Αθήνας, να οδηγηθούν οι διαφορές για τις θαλάσσιες ζώνες με την Τουρκία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Στην αλλαγή αυτή της στάσης των ΗΠΑ έναντι του Ερντογάν εντάσσεται και το δημοσίευμα του Washington Examiner, σύμφωνα με το οποίο εξετάζεται σοβαρά η εναλλακτική λύση της μεταφοράς της αμερικανικής βάσης του Ιντσιρλίκ στην Ελλάδα (και συγκεκριμένα στην Κρήτη).
Επικαλούμενο δηλώσεις του γερουσιαστή και προέδρου υποεπιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας με την Ευρώπη, Ρον Τζόνσον από το Ουισκόνσιν, το δημοσίευμα αναφέρει ότι αν «κλείσει το Ιντσιρλίκ, η Ουάσινγκτον εξετάζει να μεταφέρει τη βάση σε ελληνικό νησί», εννοώντας προφανώς την Κρήτη και τη Σούδα.
Σε αυτό το σενάριο συνέβαλε εξάλλου και η ανάδειξη του κομβικού ρόλου του Ναυστάθμου Κρήτης στην τρέχουσα κρίση με την Τουρκία ως προς τον ανεφοδιασμό των μονάδων επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού και όχι μόνο.
Υπό το κλίμα αυτό και σε μία προσπάθεια να αποφύγει πειραιτέρω επέκταση της επιρροής Μακρόν σε άλλους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ ενόψει της Συνόδουη της 24ης Σεπτεμβρίου, ο Ταγίπ Ερντογάν έκανε την «κίνηση καλής θέλησης» -κατά τον ίδιο- αποσύροντας το Oruc Reis, ώστε να δώσει, όπως λένε στη γείτονα, μία ευκαιρία στον διάλογο.
Το τουρκικό υπουργείο Ενέργειας μίλησε για «συντήρηση ρουτίνας», ενώ ο υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ για «προγραμματισμένη δραστηριότητα» , προειδοποιώντας ότι τα «μπρος πίσω» του τουρκικού ερευνητικού θα συνεχιστούν.
«Στο πλαίσιο του σχεδιασμών θα υπάρξουν κινήσεις μπρος και πίσω. Δεν τίθεται θέμα να εγκαταλείψουμε τα δικαιώματά μας εκεί», είπε αναφερόμενος στη θαλάσσια περιοχή άνωθεν της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Ετσι, παρά το «πρώτο βήμα αποκλιμάκωσης», ο τούρκος υπουργός Αμυνας βγήκε και πάλι να μιλήσει από το Κας (απέναντι από το Καστελόριζο) για δικαιώματα της Τουρκίας που πρέπει να αναγνωριστούν και για νησιά και νησίδες «των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με κάποια συμφωνία».
«Πρέπει να συζητήσουμε αυτή την κατάσταση, τη μεταβίβαση της κυριαρχίας μέσω των συμφωνιών και ότι πρέπει να ανακτήσουμε τα δικαιώματά μας και το δίκαιό μας εδώ. Τα δικαιώματά μας και το δίκαιό μας πρέπει να αναγνωριστούν», υποστήριξε.
Με αφορμή μάλιστα την παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, στο Καστελόριζο, για τον εορτασμό της 77ης επετείου από την απελευθέρωση της Μεγίστης, ο Ακάρ διαμαρτυρήθηκε επειδή όπως είπε, οι Ελληνες το κάνουν αυτό για να ενοχλούν την Αγκυρα και την τουρκική κοινή γνώμη!
«Ερχονται σε αυτά τα νησιά σαν να μην υπάρχει άλλο νησί για να γιορτάσουν», δεν είναι δυνατόν να τρέχουν κάθε τόσο στο Καστελόριζο που είναι τόσο κοντά στην Τουρκία ενώ έχουν τόσα νησιά, ήταν η ανεκδιήγητη παρατήρησή του – σε μία ακόμη δήλωση που δείχνει πόσο ενοχλεί το ακριτικό νησί τα σχέδια του Ερντογάν.
Από τις δηλώσεις Ακάρ δεν έλειψαν τέλος τα μαθήματα συμπεριφοράς προς τους «νατοϊκούς συμμάρχους» Γαλλία και ΗΠΑ, που επίσης ενόχλησαν την Αγκυρα με τις τελευταίες τοποθετήσεις τους.
«Ο ελληνικός λαός δεν πρέπει να παραδοθεί στις πρωτοβουλίες των οποίων ηγείται ο Μακρόν, δεν πρέπει να γίνει μεζές στις επιχειρήσεις αυτοδιάσωσης του Μακρόν», είπε απαξιωτικά, ενώ για την άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο από τις ΗΠΑ, σχολίασε πως «δεν θα μας οδηγήσει σε ειρήνη και λύση [του Κυπριακού] αλλά σε μη λύση και ότι πρόκειται για μία κίνηση των Αμερικανών που «δεν συνάδει με το πνεύμα της Συμμαχίας».
Κατά την προσφιλή του τακτική εσχάτως, ο τουρκικό πρακτορείο Αnadolu μετέδωσε τις δηλώσεις Ακάρ περί… «μεζέ», μεταφρασμένες στα ελληνικά: