Την ώρα που το Bloomberg ανέφερε ότι η Γερμανία βρίσκεται πλέον ένα βήμα πριν από την ύφεση, όπως έδειξε η υποχώρηση του δείκτη επιχειρηματικής εμπιστοσύνης του Ινστιτούτου Ifo κάτω από τις προβλέψεις των αναλυτών, οι Financial Times παρουσίαζαν την αυστηρή γραμμή της επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ για τη διατήρηση της ηρεμίας στις αγορές αλλά και έναντι των πολιτικών που διαχειρίζονται αυτή τη νέα κρίση για λογαριασμό των κρατών μελών (βλέπε λαϊκιστές στην Ιταλία).
Είχαν προηγηθεί την Παρασκευή οι τίτλοι στα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία για τον κίνδυνο ύφεσης σε ευρωζώνη και Γερμανία με βάση την υποχώρηση του δείκτη PMI της S&P Global στο 49,4 τον Ιούλιο -κάθε ένδειξη κάτω από το όριο των 50 δείχνει συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Ενω την Δευτέρα ήταν η σειρά του αυστριακού κεντρικού τραπεζίτη, μέλους του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, να ταράξει τα νερά. Ο Ρόμπερτ Χόλτσμαν, που πιέζει μαζί με τους Γερμανούς για πιο επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ το φθινόπωρο, δήλωσε ότι η Ευρωτράπεζα θα μπορούσε να «ανεχτεί» μια ήπια ύφεση για να ελέγξει τον πληθωρισμό. «Ελπίζουμε ότι δεν θα καταστεί αναγκαίο, αλλά ίσως θα πρέπει να αποδεχτούμε μία ήπια ύφεση προκειμένου να υποχωρήσουν οι τιμές» δήλωσε την Κυριακή.
Ανακτά την πρωτοβουλία η Λαγκάρντ
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ο αρθρογράφος των FT Μάρτιν Σάντμπου σημείωσε ότι παρά τους ήπιους τόνους στην εκφορά του λόγου κατά τις ανακοινώσεις της την περασμένη Πέμπτη (μεταξύ άλλων για την αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ κατά 0,5%) η ουσία είναι ότι η Κριστίν Λαγκάρντ «έγινε πολύ πιο επιθετική τόσο προς τις χρηματοπιστωτικές αγορές όσο και με τους υπεύθυνους χάραξης της δημοσιονομικής πολιτικής στην ευρωζώνη».
Οι FT εκτιμούν ότι η Λαγκάρντ έχει πλέον την πρωτοβουλία των κινήσεων μετά την απόφαση για αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ κατά 0,5% αλλά και την παρουσίαση του νέου εργαλείου που έχει στόχο να αντιμετωπιστεί η πίεση των αγορών στα ομόλογα της Ιταλίας και των άλλων χωρών της περιφέρειας και που ονομάστηκε Εργαλείο Προστασίας έναντι της Μετάδοσης (Transmission Protection Instrument -TPΙ).
Το αμέσως επόμενο διάστημα θα δούμε αν όλα αυτά αρκούν για να βγει η γαλλίδα επικεφαλής της ΕΚΤ από τις συμπληγάδες της κριτικής των Γερμανών ότι καθυστέρησε να ανεβάσει τα επιτόκια αλλά και των επιδεινούμενων συνθηκών όπως ο κίνδυνος ύφεσης στην ευρωζώνη και η υποχώρηση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου.
Και επίσης, τώρα που ο Μάριο Ντράγκι αποχωρεί από την πρωθυπουργία στην Ιταλία, οι αναλυτές περιμένουν να δουν αν η ΕΚΤ έχει στη διάθεσή της αρκετά όπλα για να αντιμετωπίσει την αύξηση των αποδόσεων των ιταλικών ομολόγων ιδίως αν επικρατήσουν ολοκληρωτικά οι λαϊκιστές. Εκεί βρίσκεται και ένα ακόμη μήνυμα της Λαγκάρντ, όπως θα δούμε παρακάτω.
Απέναντι σε αυτά τα ερωτήματα που κυριαρχούν στον διεθνή οικονομικό Τύπο, οι FT κρίνουν ότι η αύξηση του επιτοκίου κατά 0,5%, έναντι 0,25% που είχε προαναγγελθεί, έδειξε αντανακλαστικά και έστειλε το μήνυμα στις αγορές ότι η ΕΚΤ μπορεί να αναλάβει δράση για την τιθάσευση του πληθωρισμού.
«Φρένο» στις αυτοεκπληρούμενες προφητείες
Σε ό,τι φορά το νέο εργαλείο με την κωδική ονομασία TPI, η εφημερίδα υπογραμμίζει την αξία του, ειδικά σε περίπτωση που επικρατήσει πανικός στις αγορές από το φόβο των επιπτώσεων που θα έχουν για το χρέος των κρατών οι αυξήσεις επιτοκίων. Γι’ αυτό και η Λαγκάρντ μίλησε για την ανάγκη να ελεγχθούν οι αυξήσεις των αποδόσεων και των spreads που οφείλονται μόνο και μόνο στις προβλέψεις κάποιων επενδυτών για την πορεία των ομολόγων.
«Θα μπορούσε να τεθεί ως εξής: Η ΕΚΤ δεν θα ανεχθεί την ανάπτυξη δυναμικής στις αγορές που, η οποία αντί να αντικατοπτρίζει την οικονομική πραγματικότητα, θα δημιουργεί τη δική της» αναφέρουν οι FT, συνοψίζοντας το μήνυμα της Λαγκάρντ. Σε αυτές τις περιπτώσεις το εργαλείο TPI θα ενεργοποιείται και η ΕΚΤ θα αγοράζει ομόλογα για να αναχαιτίσει τις κινήσεις των κερδοσκόπων.
Ωστόσο το μήνυμα της Λαγκάρντ είναι αρκετά αυστηρό και για τους διαμορφωτές της δημοσιονομικής πολιτικής στα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Διότι η ενεργοποίηση του εργαλείου TPI με το οποίο η ΕΚΤ θα αγοράζει ομόλογα ενός κράτους μέλους δεν θα γίνεται χωρίς προϋποθέσεις.
«Χαλινάρι» για τους λαϊκιστές
Τα κριτήρια μοιάζουν με αυτά της Κομισιόν και του Eurogroup, τα οποία είναι πολύ γνωστά σε εμάς εδώ στην Ελλάδα. Ετσι, πριν η ΕΚΤ αγοράσει ομόλογα ενός κράτους θα ελέγχει αν αυτό υλοποιεί τις προτάσεις πολιτικής της ΕΕ. Το γεγονός αυτό στέλνει ένα σήμα στους εκλεγμένους πολιτικούς σε κάθε χώρα (και στην Ελλάδα) που θα μπορούσε εξαιτίας λαθών να βρεθεί στη δίνη των αγορών ότι η βοήθεια δεν θα δίνεται πια άνευ όρων. Επομένως, κάθε κυβέρνηση θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική ώστε να μην βρεθεί σε κίνδυνο εξαιτίας δικών της χειρισμών.
Διότι αν υπάρξουν κυβερνήσεις που θα αθετήσουν τις προτάσεις της Ευρώπης και ως εκ τούτου βρεθούν σε δύσκολη θέση, τότε η ΕΚΤ θα μπορεί να αρνηθεί τη βοήθεια. Οι προϋποθέσεις αυτές δείχνουν να ταιριάζουν «γάντι» στο ενδεχόμενο να επικρατήσουν ολοκληρωτικά οι λαϊκιστές στην Ιταλία και να συγκρουστούν με την ΕΕ εκτινάσσοντας τις αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων.
Αλλωστε ο ρόλος της ΕΚΤ, θυμίζουν οι FT, είναι και «η υποστήριξη της οικονομικής πολιτικής στην ευρωζώνη», κάτι που σαφώς το θυμόμαστε στην Ελλάδα με τη συμμετοχή των εκπροσώπων της Ευρωτράπεζας στην τρόικα (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ).
Στην περίπτωση της Ιταλίας, όπως έχει αναφέρει ο Ντράγκι, η χώρα πρέπει να ικανοποιήσει 55 δράσεις πολιτικής («προαπαιτούμενα» τα λέγαμε παλιά) ως το τέλος του έτους για να μπορεί να λάβει την επόμενη δόση από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ. Δεν πρόκειται ασφαλώς για μνημόνιο, ωστόσο αν η Ιταλία δεν ικανοποιήσει τους όρους δεν κινδυνεύει απλώς να χάσει τη δόση του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και την ασπίδα της ΕΚΤ έναντι ενδεχόμενης επίθεσης των αγορών στα ομόλογά της.
Και αυτό είναι ένα μήνυμα που το διαβάζουν ήδη οι ηγέτες των κομμάτων στην Ιταλία όπως το «αντισυστημικό» Κίνημα Πέντε Αστέρων και η ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά που έπαιξαν το χαρτί του λαϊκισμού και της πλειοδοσίας ρίχνοντας ουσιαστικά τον Ντράγκι με τη βοήθεια του Μπερλουσκόνι.