Πάνω από 200 νεκρούς, χιλιάδες συλλήψεις στρατιωτών και χιλιάδες πολίτες στους δρόμους που αψήφησαν τα άρματα μάχης άφησε η αποτυχημένη προσπάθεια για πραξικόπημα και ανατροπή του προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν. Μάλιστα, το Σάββατο, την ημέρα που ξημέρωσε μετά την απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης, η ίδια προχώρησε με συνοπτικές διαδικασίες στην απομάκρυνση 2.745 δικαστών και ήδη άρχισε τις διαδικασίες για τον διορισμό νέων δικαστών οι οποίοι θα αναλάβουν να δικάσουν τους συλληφθέντες πραξικοπηματίες. Συνέλαβαν ακόμη και δέκα μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενώ άρχισαν τη διεξαγωγή έρευνας για 140 μέλη του Ακυρωτικού Δικαστηρίου.
Κινδύνευσε στ’αλήθεια ο Ερντογάν; Αυτό είναι ένα από τα κεντρικά ερωτήματα των επόμενων ημερών όσο θα έρχονται στο φως λεπτομέρειες για τα περιστατικά εκείνης της βραδιάς – αν και πολλά θα έχουμε να μάθουμε.
Το βράδυ του πραξικοπήματος, μαθαίνουμε πλέον, τουλάχιστον δύο F-16 των πραξικοπηματιών εντόπισαν και θα μπορούσαν να καταρρίψουν το αεροσκάφος που μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη τον Ταγίπ Ερντογάν, ανέφερε τη Δευτέρα το Reuters που επικαλείται πρώην αξιωματικό του στρατού. «Αγνωστο είναι γιατί δεν άνοιξαν εναντίον του», λέει ο ίδιος. Ακόμη, δεύτερος αξιωματικός επιβεβαιώνει το γεγονός και λέει ότι «το προεδρικό αεροσκάφος είχε προβλήματα στην πτήση» και ότι «για λίγα λεπτά ο Ερντογάν γλύτωσε τον θάνατο». Εν τω μεταξύ ,το CNN Turk αναφέρει ότι στο ξενοδοχείο του έγινε μάχη ανάμεσα στην φρουρά του και περίπου 25 κομάντο που επιτέθηκαν στο ξενοδοχείο.
Οπως και αν έχουν τα πράγματα, το πραξικόπημα κρατήθηκε σχεδόν πλήρως μέσα στα όρια της Τουρκίας. Μοναδική -ως τώρα- περίπτωση διάχυσης η κίνηση επτά στρατιωτικών και ενός πολίτη που φέρονται να είχαν λάβει μέρος στο πραξικόπημα και προσγειώθηκαν με στρατιωτικό ελικόπτερο Black Hawk στην Αλεξανδρούπολη. Το ελικόπτερο προσγειώθηκε γύρω στις 11:00 του Σαββάτου συνοδεία δύο μαχητικών. Οι επιβαίνοντες, που συνελήφθησαν για παράνομη είσοδο στη χώρα, έχουν ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα. Η Τουρκία ζήτησε την άμεση έκδοση των οκτώ. Ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών Μελβούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε, σύμφωνα με την Daily Sabah ότι «η Ελλάδα θα εκδώσει στην Τουρκία τους 8 πραξικοπηματίες στρατιωτικούς το συντομότερο δυνατό». Σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά, ο τελευταίος επεσήμανε ότι «το θέμα θα εξεταστεί με βάση όσα προβλέπονται από τη σχετική ελληνική και διεθνή νομοθεσία και θα τηρηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες από το Διεθνές Δίκαιο», επισημαίνοντας ότι «λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπ’ όψιν ότι οι συλληφθέντες στη χώρα τους κατηγορούνται για παραβίαση της συνταγματικής νομιμότητας και απόπειρα κατάλυσης της Δημοκρατίας».
Το ίδιο είχε υπογραμμίσει νωρίτερα η κυβερνητική εκπρόσωπος, Ολγα Γεροβασίλη, ενημερώνοντας ότι θα υπάρξουν συνομιλίες ανάμεσα στις δύο πλευρές ώστε «να διεκπεραιωθεί το συντομότερο δυνατόν η επιστροφή του στρατιωτικού ελικοπτέρου στις τουρκικές Αρχές».
Το ζήτημα βρέθηκε στο επίκεντρο της τηλεφωνικής επικοινωνίας του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το βράδυ του Σαββάτου. O Πρωθυπουργός σημείωσε ότι οι διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου θα είναι σύντομες, αλλά θα υπάρξει απόλυτος σεβασμός στα όσα προβλέπουν το διεθνές δίκαιο και οι συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. O κ. Ερντογάν εξέφρασε στον κ. Τσίπρα τις ευχαριστίες του για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης και του ίδιου, κατά την εκδήλωση της απόπειρας πραξικοπήματος.
Το πρωί της Κυριακής, οι τούρκοι στρατιωτικοί οδηγήθηκαν στον εισαγγελέα Αλεξανδρούπολης. Οι επιβαίνοντες του Black Hawk επικαλέστηκαν μηχανική βλάβη για να τους επιτραπεί η προσγείωση στον ακριτικό αερολιμένα, προκειμένου στη συνέχεια να ζητήσουν πολιτικό άσυλο. H εισαγγελέας πλημμελειοδικών Αλεξανδρούπολης αποφάσισε τη διαφοροποίηση του κατηγορητηρίου τους. Παραμένει η κατηγορία της παράνομης εισόδου στη χώρα, προστέθηκε η κατηγορία της ηθικής αυτουργίας στην παράνομη πτήση και η εκτέλεση παράνομης πτήσης στον ελληνικό χώρο για τον πιλότο του ελικοπτέρου. Δεν ισχύει πλέον η κατηγορία απόπειρας διατάραξης των διεθνών σχέσεων της χώρα, που «όσο παρέμενε έδινε το έρεισμα σε πολλούς να θεωρήσουν επιτακτικότερη την ανάγκη έκδοσής τους». Τη Δευτέρα το πρωί θα παρουσιαστούν ενώπιον της υπηρεσίας ασύλου (θα μεταφερθούν οι ίδιοι στο γραφείο της υπηρεσίας στη Χιλή Αλεξανδρούπολης ή η επιτροπή ασύλου στο κέντρο κράτησης), προκειμένου να πραγματοποιηθεί η προβλεπόμενη για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου συνέντευξή τους. Στη συνέχεια θα προσαχθούν στο μονομελές πλημμελειοδικείο με την αυτόφωρη διαδικασία για τη διεξαγωγή της δίκης, η οποία εκτιμούν ότι θα μετατεθεί στο επόμενο διήμερο καθώς θα ζητήσουν προθεσμία 48 ωρών.
Στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης σημειώθηκαν περιστατικά άγριας βίας από πολίτες κατά των στρατιωτών που συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος και παραδόθηκαν, όταν ήταν πλέον ορατή η αποτυχία της απόπειρας. Φριχτές εικόνες όπου εμφανίζονται άτομα να ποδοπατούν νεαρούς στρατιώτες -σε μία μάλιστα εμφανίζεται κάποιος να τους δέρνει με μία ζώνη- έκαναν τον γύρο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και των φωτοειδησεογραφικών πρακτορείων.
Αργότερα το βράδυ, μετά το μήνυμα που έστειλε ο πρόεδρός τους προτρέποντάς τους να «συνεχίσουν τις διαδηλώσεις, ενωμένοι, καθ’ όλη τη διάρκεια της επόμενης εβδομάδας», οι κάτοικοι της Αγκυρας συγκεντρώθηκαν για να γιορτάσουν ειρηνικά τη μεγάλη ήττα του πραξικοπήματος και να φωνάξουν συνθήματα για τους «μάρτυρες που δεν πεθαίνουν ποτέ και τη χώρα που δεν θα διχαστεί». Στο ίδιο πανηγυρικό κλίμα πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση και στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί οι διαδηλωτές φώναζαν «Αλλάχου Ακμπαρ» («Ο Θεός είναι μεγάλος»).
Σε γενικές γραμμές, μέχρι το απόγευμα του Σαββάτου, ο έλεγχος είχε αποκατασταθεί πλήρως, τόσο στην Κωνσταντινούπολη -όπου είχε μεταβεί και ο πρόεδρος- όσο και στην Αγκυρα. Οι Αρχές ανακοίνωσαν ότι όλοι οι στρατιωτικοί που κρατούνταν όμηροι από τους πραξικοπηματίες είχαν απελευθερωθεί. Το μόνο ζήτημα που δεν είχε διευθετηθεί -και που αφορούσε και εξωτερικές δυνάμεις- ήταν η κατάσταση στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, στην νοτιοανατολική Τουρκία. Η πρόσβαση προς και από τη βάση είχε αποκοπεί από τον στρατό ενώ είχε κοπεί το ρεύμα. Η κατάσταση παρέμενε για ώρα θολή, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες, είχαν συλληφθεί πιλότοι που σχετίζονταν με το πραξικόπημα. Μάλιστα, σύμφωνα με το αμερικανικό προξενείο, οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις έκλεισαν τον εναέριο χώρο γύρω από τη βάση, κάτι το οποίο οδήγησε στη διακοπή των βομβαρδισμών του συνασπισμού των ΗΠΑ ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος.
Υπενθυμίζεται ότι η βάση Ιντσιρλίκ είναι μία από τις βάσεις από τις οποίες γίνονται επιχειρήσεις κατά των Κούρδων στο Ιράκ, αλλά και κατά του ISIS στη Συρία και το Ιράκ από αμερικανικές ειδικές δυνάμεις. Στην βάση, πέρα από τις τουρκικές δυνάμεις, βρίσκονται 1.500 Αμερικανοί, στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό, ωστόσο από τον περασμένο Μάρτιο έχουν απομακρυνθεί οι οικογένειές τους.
Σε έναν από τους πιλότους που φέρονται να συμμετείχαν στα επεισόδια που συγκλόνισαν την Τουρκία την Παρασκευή, ο δήμαρχος της Αγκυρας, απέδωσε και την επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Ρωσία! Το μεσημέρι του Σαββάτου, ο Γκιολίχ Γκιοκτσέκ (ίσως και για επικοινωνιακούς λόγους) ισχυρίστηκε ότι ο τούρκος πιλότος που κατέρριψε το ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος Su-24 τον Νοέμβριο του 2015 στον εναέριο χώρο της βόρειας Συρίας, είναι και ένας από τους εμπλεκόμενους στην απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης. «Μέχρι σήμερα δεν το λέγαμε, το κρατούσαμε μυστικό. Αλλά εγώ, σας λέω ότι τις σχέσεις μας με τη Ρωσία την χάλασαν αυτοί οι παλιάνθρωποι», δήλωσε ο ίδιος σύμφωνα με το πρακτορείο Ria Novosti.
Και βέβαια, τα στελέχη της τουρκικής κυβέρνησης δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου να εντοπίσουν τον «εγκέφαλο» πίσω από την απόπειρα πραξικοπήματος. Από τις πρώτες ώρες, ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ αναφέρθηκε έμμεσα στην εμπλοκή του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν. Αργότερα ο κ. Ερντογάν κατηγόρησε τον άλλοτε σύμμαχό του, Γκιουλέν, ότι έχει διεισδύσει στο Δημόσιο, τη Δικαιοσύνη και το στράτευμα με μακροπρόθεσμο στόχο να υπονομεύσει την πολιτική του και τον ανατρέψει. Και το βράδυ του Σαββάτου, σε ομιλία που παραχώρησε έξω από το δημαρχείο της Κωνσταντινούπολης, ο κ. Ερντογάν ζήτησε ανοιχτά από τις ΗΠΑ να προχωρήσουν είτε στην έκδοση είτε στη σύλληψή του. «Αυτή η χώρα έχει υποφέρει πολύ λόγω του κινήματος του Γκιουλέν», δήλωσε. Νωρίτερα, ο υπουργός Εργασίας της Τουρκίας Σουλεϊμάν Σοϊλού είχε καταφερθεί με σκληρό τόνο εναντίον της αμερικανικής κυβέρνησης, τονίζοντας ότι «όσο κρατάνε εκεί τον Γκιουλέν οι ΗΠΑ είναι αυτές που βρίσκονται πίσω από το πραξικόπημα αυτό». Από την πλευρά του, ο Γκιουλέν αρνήθηκε οποιαδήποτε σύνδεση με τα επεισόδια της Παρασκευής. Πέρασε στην αντεπίθεση, δηλώνοντας σε δημοσιογράφους ότι η απόπειρα ανατροπής της τουρκικής κυβέρνησης «ενδέχεται να είχε σκηνοθετηθεί από τον ίδιο τον Ερντογάν».
Ο απολογισμός ως τώρα:
- 265 νεκροί εκ των οποίων οι 161 άμαχοι και αστυνομικοί και οι 104 στασιαστές, πάνω από 1.150 τραυματίες
- Από τα θύματα, 16 είναι στρατιώτες που επιχείρησαν να καταλάβουν την διοίκηση της Στρατοχωροφυλακής στην Αγκυρα. Εκεί υπάρχουν και 250 συλλήψεις, ενώ άλλοι 13 στρατιώτες συνελήφθησαν κατά την προσπάθεια να καταλάβουν το (πανάκριβο και πολυτελέστατο) Προεδρικό Μέγαρο στην Αγκυρα. Ακόμη, στην προσπάθεια να επιτεθούν οι πραξικοπηματίες στην μυστική υπηρεσία MIT στην Αγκυρα, 17 πράκτορες έχασαν τη ζωή τους.
- Συνολικά, έχουν συλληφθεί περί τα 2.800 μέλη των ενόπλων δυνάμεων, αξιωματικοί και στρατιώτες, μεταξύ τους 29 συνταγματάρχες, πέντε στρατηγοί και τουλάχιστον ένας αντιναύαρχος.
- Ανάμεσα στα υψηλόβαθμα στελέχη που συνελήφθησαν βρίσκονται και ο διοικητής της Β’ Στρατιάς, στρατηγός Αντέμ Χουντουντί και ο διοικητής της Γ’ Στρατιάς Ερντάλ Οζτούρκ
- Ανάμεσα στους συλληφθέντες βρίσκονται και δύο ανώτατοι στρατιωτικοί που κρατούνται και θα δικαστούν με την κατηγορία της προδοσίας, σαν πρωτεργάτες του πραξικοπήματος. Πρόκειται για τον πρώην αρχηγό της Πολεμικής Αεροπορίας πτέραρχο Αλί Οζτούρκ και τον διοικητή Εκπαίδευσης Χερσαίων Δυνάμεων αντιστράτηγος Μετίν Ιγιντλί, σύμφωνα με το Anadolu. Η σύλληψή τους έγινε με ένταλμα του Γενικού Εισαγγελέα της Αγκυρας.
Η αποτυχία
Αν και οι πραξικοπηματίες κινήθηκαν με τον κλασικό τρόπο, καταλαμβάνοντας ή προσπαθώντας να ελέγξουν σημεία-κλειδιά και να συλλάβουν ανθρώπους σε θέση ευθύνης, η προσπάθεια απέτυχε παταγωδώς μέσα σε λίγες ώρες. Παρά τις κινήσεις που έκαναν ώστε να ελέγξουν κρίσιμα σημεία και να αναλάβουν αυτοί τον έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων ή να σταματήσουν την μετάδοση τηλεοπτικών σταθμών, δεν είχαν αρκετή ισχύ για να επιβληθούν. Εχασαν τη μάχη του χρόνου, δεν είχαν υπό τον έλεγχό τους όλο το στράτευμα, που στράφηκε μάλιστα εναντίον τους, ενώ δεν έλεγχαν ούτε την αστυνομία ή τις μυστικές υπηρεσίες που παρέμειναν πιστές στον πρόεδρο. Οταν και η διεθνής κοινότητα τάχτηκε με τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας, η κατάρρευση του κινήματος έγινε πλέον θέμα χρόνου.
Οι πολίτες, εν τω μεταξύ, βγήκαν στους δρόμους μετά την δραματική έκκληση του Ερντογάν μετά τα μεσάνυχτα να τον στηρίξουν και να σταματήσουν την κίνηση εναντίον του. Αυτό ζήτησε και το Σάββατο ο πρόεδρος καθώς απέστειλε με την υπογραφή του μηνύματα SMS σε πολίτες καλώντας να βγουν στους δρόμους να υπερασπιστούν την ειρήνη και τη δημοκρατία έναντι ενός «στενού πυρήνα» που οργάνωσε το κίνημα.
Νωρίτερα είχαν καταγραφεί αρκετά περιστατικά βομβαρδισμών -ακόμα και του Κοινοβουλίου και του Προεδρικού Μεγάρου στην Αγκυρα- και ανταλλαγής πυρών, που συνεχίζονταν ως το πρωί του Σαββάτου, αλλά σταδιακά οι πραξικοπηματίες έχασαν τον έλεγχο των περισσοτέρων σημείων τα οποία προσπάθησαν να καταλάβουν. Η συμβολική σημασία είναι βέβαια μεγάλη όπως και το ότι υπήρξαν αρκετά θύματα (ένστολοι οι περισσότεροι), αλλά το πρακτικό αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών φαίνεται μάλλον μικρό υπέρ των πραξικοπηματιών.
Τα βασικά αίτια της αποτυχίας τους είναι δύο, όπως τα καταγράφει η Repubblica, που μιλά για «αναχρονιστικές μεθόδους» εκ μέρους των πραξικοπηματιών, ο ελλιπής σχεδιασμός των οποίων είναι εμφανής.
Οι πραξικοπηματίες αφενός έχασαν τη μάχη με το χρόνο, αφού δεν κατάφεραν να συλλάβουν γρήγορα τον Ερντογάν ενώ δεν εμπόδισαν και τους οπαδούς του -ή οποίον άλλον- να βγει στους δρόμους.
Οι εικόνες των πολιτών που στέκονταν μπροστά στα άρματα και μπροστά στις ερπύστριες ή ανεβαίνουν πάνω τους είναι εξάλλου πολύ ισχυρές και καθόλου δεν δίνουν την εντύπωση ότι αυτά τα άρματα ήταν στους δρόμους για να επιβάλλουν το πραξικόπημα. Πολύ περισσότερο που το πρωί δεκάδες στρατιώτες στις γέφυρες του Βοσπόρου παραδόθηκαν μετά χέρια ψηλά.
Ακόμη, δεν άσκησαν βία κατά των πολιτών που βγήκαν στους δρόμους για να υποστηρίξουν τον πρόεδρο, πράγμα που βάρυνε αποφασιστικά εναντίον των κινηματιών.
Επιπλέον, αποδείχτηκε ότι οι πραξικοπηματίες δεν είχαν με το μέρος ούτε τον στρατό ξηράς, ούτε άλλα σώματα. Ο διοικητής της Πρώτης Στρατιάς στην Κωνσταντινούπολη πήρε το μέρος της κυβέρνησης και ανέλαβε προσωρινός αρχηγός του Γενικού Επιτελείου μετά την σύλληψη του αρχηγού Χουλουσί Ακάρ, ο οποίος νωρίς το Σάββατο απελευθερώθηκε, όπως δείχνει το βίντεο στο tweet του πρωθυπουργού.
Ο ρόλος του Ναυτικού και της Αεροπορίας ήταν περιορισμένος και ασαφής, αλλά σαφώς δεν εγκατέλειψαν τον Ερντογάν. Η κυβέρνηση μάλιστα προειδοποιεί ότι θα καταρρίπτει αεροσκάφη των πραξικοπηματιών (μέσα στη νύχτα κατέρριψε ένα ελικόπτερο). Το ίδιο πιστή φάνηκε και η πανίσχυρη Στρατοχωροφυλακή.
Και μια άλλη ισχυρή εικόνα από τα γεγονότα της Παρασκευής και του Σαββάτου: Οσο μεγάλη εντύπωση προκαλούν οι εικόνες του πλήθος πάνω στο τανκ, άλλη τόση προκαλούν και αυτές των συλληφθέντων στρατιωτών και αξιωματικών που ημίγυμνοι, μόνο με το εσώρουχο και με τα χέρια στο κεφάλι, οδηγούνται υπό κράτηση (το βίντεο από το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu).
Εν τω μεταξύ, λιγότερη δραματική από την εκκαθάριση στο στράτευμα, εξελίσσεται μία και στη Δικαιοσύνη, με τουρκικά μέσα να αναφέρουν ότι έχουν απομακρυνθεί από τη θέση τους μετά το πραξικόπημα 2.745 δικαστές.
Πέντε μέλη του HSYK, του ανώτατου δικαστικού σώματος της Τουρκίας, απομακρύνθηκαν επίσης, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu.
Σύμφωνα με την Daily Sabah, η τουρκική κυβέρνηση έχει αρχίσει ήδη τις διαδικασίες για τον διορισμό νέων δικαστών οι οποίοι θα αναλάβουν να δικάσουν τους πραξικοπηματίες που έχουν συλληφθεί.
Από την άλλη πλευρά, οι πραξικοπηματίες υποτίμησαν την επιρροή του Ερντογάν στην αστυνομία και τις μυστικές υπηρεσίες.
Ο τούρκος πρόεδρος, που πάντα είχε τον φόβο ότι θα ανατραπεί από τον στρατό, ενίσχυσε την αστυνομία κατά τη μακρά θητεία του και την είχε με το μέρος του το βράδυ της Παρασκευής. Είναι εξάλλου αυτός που είχε προχωρήσει σε εκτεταμένες εκκαθαρίσεις και καταγγελίες για συνωμοτικές κινήσεις υψηλού επιπέδου και προχωρημένου σχεδιασμού για ένα πραξικόπημα εναντίον του ή μια γενικότερη προσπάθεια αποσταθεροποίησης της χώρας.
Είναι, όπως σημειώνει ο Telegraph, κάτι πολύ περισσότερο από ένα ακόμη επεισόδιο μια διαμάχης που συνεχίζεται –φανερά ή όχι- για πάνω από μία δεκαετία. Η σύγκρουση έχει υπαρξιακό χαρακτήρα για το μέλλον της Τουρκίας και τον χαρακτήρα του κράτους που ίδρυσε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Ο στρατός ήταν πυλώνας και εγγυητής του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους και σταθερά αντίθετος σε κάθε προσπάθεια ισλαμοποίησης – μέχρι που ο Ερντογάν μεθοδικά κατάφερε να αναστρέψει αυτήν την πορεία – αλλά προφανώς και σε προσπάθειες της κυβέρνησης να θίξει τον εν πολλοίς αυτόνομο ρόλο του στρατεύματος.
Οι πραξικοπηματίες, πάντως, προσπάθησαν να καταλάβουν την τουρκική δημόσια ραδιοτηλεόραση TRT αλλά και το CNN Turk και να χρησιμοποιήσουν για να μεταδώσουν μηνύματα υπέρ τους· αλλο ένα παλιό και δοκιμασμένο «κόλπο» των πραξικοπηματιών που αποτυγχάνει παταγωδώς στην εποχή των κοινωνικών δικτύων.
Ο Κάρλος βαν Μικ, διευθυντής ειδήσεων της αγγλόφωνης υπηρεσίας του TRT, είπε ότι ζητήθηκε από το προσωπικό να φύγουν από το κτίριο ενώ διέκοψαν και τη μετάδοση. Στην Κωνσταντινούπολη, στρατιώτες πήραν τα κινητά των δημοσιογράφων και εμπόδισαν με κάθε τρόπο την επικοινωνία. Ωστόσο δεν υπήρξαν τραυματισμοί και το προσωπικό είναι ασφαλές στις κατοικίες του.
Πέρα από αυτό, μαζί με τις πληροφορίες που έρχονταν από τα μέσα ενημέρωσης, ένα τεράστιο κύμα πληροφοριών και φημών ερχόταν από πολίτες μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, δίνοντας συνήθως μια εικόνα ριζικά διαφορετική από αυτήν που ήθελαν να δώσουν οι κινηματίες. Ακόμα και ο ίδιος ο πρόεδρος χρησιμοποίησε την υπηρεσία Facetime των κινητών iPhone για ένα πρώτο, μεταμεσονύχτιο μήνυμα κινητοποίησης (το οποίο έχει και την αξία του για να δείξει ότι ήταν ζωντανός και καλά στην υγεία του). Ειρωνεία της ιστορίας, σε κάθε περίπτωση, για έναν πρόεδρο που έχει επιτεθεί πολλάκις στο Ιντερνετ και την κοινωνική δικτύωση…
Τι συνέβη από το βράδυ της Παρασκευής
Τα γεγονότα εκτυλίχτηκαν με ταχύτητα από το βράδυ της Παρασκευής όταν καταγράφηκαν οι πρώτες ύποπτες κινήσεις. Μονάδες του στρατού προσπάθησαν να ανακτήσουν τον έλεγχο σημείων στην Κωνσταντινούπολη, όπως οι γέφυρες στον Βόσπορο και το αεροδρόμιο της πόλης, και στην Αγκυρα, με υπερπτήσεις αεροσκαφών και ελικοπτέρων.
Εκείνη την ώρα ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να βρισκόταν σε ξενοδοχείο στη Μαρμαρίδα, αν και για αρκετές ώρες επικρατούσε σύγχυση για το πού είναι. Κυκλοφόρησαν πολλές φήμες για ταξίδια στο εξωτερικό (Γερμανία, Ιταλία, Ιράν) όπου θα αναζητούσε άσυλο.
Μετά τα μεσάνυχτα έκανε στο CNN Turk μία δραματική παρέμβαση μέσω κινητού τηλεφώνου όπου μιλούσε για κίνημα εναντίον του και καλούσε τους οπαδούς του να διαδηλώσουν υπέρ του. Στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και άλλου άρχισαν αμέσως να συγκεντρώνονται πλήθη, ενώ συνεχιζόταν η παρουσία στρατιωτών και αρμάτων μάχης σε κρίσιμα σημεία. Πολίτες στάθηκαν απέναντι ή πάνω στα άρματα μάχης, τα οποία δεν άνοιξαν πυρ.
Μέσα στη νύχτα η κατάσταση άρχισε να σταθεροποιείται υπέρ του Ερντογάν και της κυβέρνησης. Με την επιστροφή του προέδρου στην Κωνσταντινούπολη γύρω στις 02:30, ο Ερντογάν στράφηκε αμέσως κατά των πραξικοπηματιών.
«Θα πληρώσουν βαρύ τίμημα», τόνισε και έκανε λόγο για προσπάθεια παρέμβασης του «παράλληλου κράτους» στα εσωτερικά της χώρας και πως η σχετική κινητικότητα ξεκίνησε μετά το μεσημέρι της Παρασκευής. Το Σάββατο ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μουεζίνογλου διευκρίνισε το πόσο βαρύ μπορεί να είναι αυτό το τίμημα προτείνοντας την επαναφορά της θανατικής ποινής για τους πραξικοπηματίες. Περισσότερο προσεκτικός ο πρωθυπουργός Γιλντιρίμ υπενθύμισε (απλώς) ότι η θανατική ποινή έχει καταργηθεί και στο Σύνταγμα.
Η επόμενη ημέρα
«Η Τουρκία δεν είναι πια η παλιά Τουρκία», είπε ο Ταγίπ Ερντογάν μετά την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη. Από μία άλλη οπτική, ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ είπε το ίδιο το μεσημέρι του Σαββάτου σε δηλώσεις προς τους δημοσιογράφους: «Η 15η Ιουλίου είναι μια ημέρα γιορτής για την Τουρκία» καθώς πολίτες, στρατιώτες, κόμματα, μέσα ενημέρωσης βγήκαν στους δρόμους και όρθωσαν το ανάστημά τους.
Είναι αναμενόμενο ότι ο Ερντογάν θα προχωρήσει σε ένα κύμα εκκαθάρισης του στρατού και του Δημόσιου από τα στοιχεία που πήραν το μέρος των πραξικοπηματιών. (Υπάρχουν αναφορές ότι έχουν γίνει και αγριότητες -ακόμα και αποκεφαλισμοί- κατά πραξικοπηματιών στρατιωτών). Αυτό θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο την θέση του και θα του δώσει πλέον και έρεισμα για την ολοκληρωτική μεταστροφή του πολιτεύματος προς την Προεδρική Δημοκρατία.