Ενας νέος Ψυχρός Πόλεμος; Και για πόσο; Για λίγες εβδομάδες μέχρι να αναλάβει ο… φιλορώσος Ντόναλντ Τραμπ; Οι σχέσεις της Ουάσιγκτον με τη Μόσχα έχουν μπει από το βράδυ της Πέμπτης σε μια φάση δραματικής περιδίνησης μετά την απόφαση της κυβέρνησης του Μπαράκ Ομπάμα να απελάσει από τις ΗΠΑ 35 διπλωμάτες και να κλείσει ορισμένες εγκαταστάσεις που ανήκουν στη Ρωσία, σε απάντηση της αποδεδειγμένης πλέον εμπλοκής του Κρεμλίνου στις προεδρικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου μέσω κυβερνοεπιθέσεων.
Η Μόσχα απάντησε την Παρασκευή ότι και αυτή θα λάβει τα μέτρα της απέναντι στις ΗΠΑ. Ποια θα είναι η απάντηση του Βλαντίμιρ Πούτιν; Μια γεύση έδωσε ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του ρώσου προέδρου, ο οποίος είπε ότι οι κινήσεις της Μόσχας θα προκαλέσουν «σημαντική δυσφορία» στις ΗΠΑ. Οντως, το μεσημέρι της Παρασκευής το υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι εισηγείται την απέλαση 35 αμερικανών διπλωματών. Τέτοιου είδους όξυνση είχε να δει ο κόσμος από τα χρόνια της ΕΣΣΔ και του Ψυχρού Πολέμου.
Φρένο, ωστόσο, σε αυτά έβαλε ο πρόεδρος Πούτιν, ο οποίος σε γραπτή δήλωση τόνισε ότι «διατηρούμε το δικαίωμα να ανταποδώσουμε, αλλά δεν θα βυθιστούμε στο επίπεδο αυτής της ανεύθυνης διπλωματίας. Θα κάνουμε περαιτέρω κινήσεις για την αποκατάσταση των ρωσοαμερικανικών σχέσεων, βασισμένες σε πολιτικές που θα υιοθετήσει η διοίκηση του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ».
Προσέθεσε ότι «δεν θα απαγορεύσουμε σε οικογένειες και παιδιά να περάσουν τις διακοπές της Πρωτοχρονιάς στα μέρη που το έκαναν. Επιπλέον, θα καλέσω τα παιδιά όλων των αμερικανών διπλωματών στη Ρωσία για τις πρωτοχρονιάτικες και χριστουγεννιάτικες γιορτές στο Κρεμλίνο».
Νωρίτερα την Παρασκευή, ο Πεσκόφ είχε αφήσει να εννοηθεί ότι το Κρεμλίνο ίσως και να περίμενε την ανάληψη καθηκόντων από τον Ντόναλντ Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου. «Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο» η Μόσχα θα λάβει υπόψη την αλλαγή ηγεσίας στην Ουάσιγκτον, διευκρίνισε ο εκπρόσωπος του ρώσου προέδρου.
Με το βλέμμα στο επίσημο τέλος της θητείας Ομπάμα αλλά καθόλου διπλωματικό, ήταν άλλωστε, το σχόλιο του ρώσου πρωθυπουργού Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος με ανάρτησή του στο facebook ανέφερε: «Είναι λυπηρό που η κυβέρνηση Ομπάμα, η οποία άρχισε τη θητεία της με αποκατάσταση των σχέσεών μας, κλείνει τον κύκλο της μέσα σε αντιρωσικό μαρτύριο. Ας αναπαυθεί εν ειρήνη»…
Διόλου διπλωματική υπήρξε και η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα η οποία χαρακτήρισε μάλιστα τον Λευκό Οίκο σαν «μια ομάδα loser της εξωτερικής πολιτικής, θυμωμένων και αδαών».
Επίσης καθόλου διπλωματικός, αλλά πάντως χαριτωμένος, ήταν ο τρόπος με τον οποίο σχολίασε τις εξελίξεις η πρεσβεία της Ρωσίας στη Βρετανία μέσα από τον επίσημο λογαριασμό της στο Twitter.
Με την φωτογραφία από ένα παπάκι και τη λέξη «lame» («κουτσός») υπενθυμίζει ότι ο Ομπάμα είναι ένα «κουτσή πάπια», όπως λένε τον απερχόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ λίγο προτού τελειώσει οριστικά η δεύτερη θητεία του, και ότι η προεδρία του είναι «άτυχη». Πάντως, «lame» είναι μεταφορικά και ο «αξιολύπητος».
Ο Τραμπ έχει υποβαθμίσει τις αναφορές που γίνονταν ήδη από την προεκλογική περίοδο ότι η Μόσχα επιδίωκε με διάφορους τρόπους (κυβερνοεπιθέσεις και fake news, μεταξύ άλλων) να επηρεάσει το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Μετά τις εκλογές, και αφού είχε κερδίσει, απέδωσε περίπου την αντίδραση των Δημοκρατικών για όλα αυτά σε απελπισμένες κινήσεις ενός ηττημένου.
To πόρισμα του FBI
Ωστόσο μόλις την Πέμπτη, και ενώ ο Μπαράκ Ομπάμα ενέκρινε τις κυρώσεις κατά της Μόσχας, το FBI κατηγορούσε με επίσημο πόρισμα ευθέως τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες (FSB) για κυβερνοεπιθέσεις κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, που οδήγησε στην εκλογή του Τραμπ. Πρόκειται για την πιο λεπτομερή δημοσιοποίηση στοιχείων που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και δείγματα κακόβουλης γλώσσας προγραμματισμού υπολογιστών. Σύμφωνα με το FBI, τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την υποκλοπή ηλεκτρονικών μηνυμάτων. Η δράση των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών άρχισε στα μέσα του 2015 όταν με ηλεκτρονικό μήνυμα στάλθηκε κακόβουλος σύνδεσμος ηλεκτρονικής διεύθυνσης σε περισσότερους από 1.000 αποδέκτες.
Τι θα κάνει ο Τραμπ;
Ο Τραμπ έχει ζητήσει να βελτιωθούν οι σχέσεις της Ουάσιγκτον με τη Μόσχα, οι οποίες τα τελευταία χρόνια διακρίνονται από καχυποψία και ελάχιστα συγκαλυμμένη αντιπαλότητα σε μια σειρά ζητημάτων όπως η κρίση στην Ουκρανία και η παρουσία του ΝΑΤΟ τόσο κοντά στα σύνορα της Ρωσίας. Για αυτόν τον σκοπό ο νεοεκλεγείς πρόεδρος επέλεξε για επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τον Ρελ Τίλερσον, πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Exxon Mobil και άνθρωπο με στενές επιχειρηματικές σχέσεις με τους Ρώσους.
Η προαναγγελία «φιλορωσικής» πολιτικής από τον Τραμπ, δεν έρχεται μόνο σε αντίθεση με τα όσα πράττει ο Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος προφανώς θέλει να αφήσει το αποτύπωμα της προεδρίας του αυτές τις τελευταίες ημέρες του στον Λευκό Οίκο. Ερχεται σε αντίθεση και με το ίδιο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, υπό την ομπρέλα του οποίου εξελέγη πρόεδρος. Ο Τζον ΜακΚέιν, προεδρικός υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών το 2008 και βετεράνος της Γερουσίας, κάλεσε τον Τίλερσον να εξηγήσει τις σχέσεις του με τη Μόσχα ενώ αποκάλεσε τον Πούτιν «τραμπούκο και δολοφόνο».
Την ίδια ώρα παράγοντες των Ρεπουμπλικανών θεωρούν ότι τα μέτρα του Ομπάμα κατά της Μόσχας είναι όχι απλώς δικαιολογημένα αλλά και ότι ήλθαν αργοπορημένα. Χωρίς να συντάσσεται πλήρως με τον πρόεδρο Ομπάμα, ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Πολ Ράιαν, είπε ότι τα μέτρα «βάζουν τέλος σε οκτώ χρόνια αποτυχημένης πολιτικής με τη Ρωσία και είναι κύριο παράδειγμα της αναποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής που άφησε την Αμερική πιο αδύναμη στα μάτια όλου του κόσμου».
Η απέλαση των 35 Ρώσων
Οι ΗΠΑ αποφάσισαν την απέλαση 35 ρώσων διπλωματών από την πρεσβεία στην Ουάσινγκτον και το προξενείο του Σαν Φρανσίσκο ενώ έκλεισαν και δύο κτίρια που χρησιμοποιούσαν οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών στην Ουάσιγκτον και το Μέριλαντ. Τα ρωσικά μέσα αναφέρουν ότι λόγω της προθεσμίας των 72 ωρών για την αποχώρηση και λόγω των εορταστικών ημερών, οι διπλωμάτες είναι δύσκολο να βρουν πτήσεις. Αλλα εννέα άτομα και φορείς επηρεάζονται από τις κυρώσεις, μεταξύ των οποίων η FSB (διάδοχος της KGB) και η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών GRU.
Σε κάθε περίπτωση ο Ομπάμα φαίνεται αποφασισμένος, όσο μπορεί να πάρει αποφάσεις που δεσμεύουν την επόμενη διακυβέρνηση, να το πράξει.
Είναι και αυτός ένας τρόπος να αφήσει παρακαταθήκη κάποιες αποφάσεις κατά τις τελευταίες εβδομάδες της θητείας του, αποφάσεις οι οποίες δεν θα είναι εύκολο να ανατραπούν από τον Ντόναλντ Τραμπ. Σε αυτές εντάσσεται και η μόνιμη απαγόρευση της εξόρυξης πετρελαίου στην Αρκτική, κάτι που θεωρείται «εξαιρετικά δύσκολο» να ανατραπεί από τους επόμενους προέδρους.
Οσο για το αν ο Τραμπ θα φανεί διατεθειμένος να αποδεχτεί αυτήν την κληρονομιά, αυτό απομένει να φανεί.