Αντιδράσεις έχει προκαλέσει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Πολιτισμού για τη δημιουργία ενός πλαισίου ποσόστωσης για το ελληνόφωνο τραγούδι και την ελληνική ορχηστρική μουσική στο ραδιόφωνο, σε χώρους αναμονής και σε ασανσέρ ξενοδοχείων, αλλά και στις οπτικοακουστικές παραγωγές που ενισχύονται από δημόσιους φορείς.
Το νομοσχέδιο, με τίτλο «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς», έχει τεθεί σε διαβούλευση μέχρι τις 15 Μαρτίου.
Με αυτό, το υπουργείο θέτει ελάχιστο υποχρεωτικό χρόνο εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε ταινίες που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο, σε ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και άλλους χώρους.
Με βάση το άρθρο 12 του προτεινόμενου νομοσχεδίου, οι ελληνικές οπτικοακουστικές και κινηματογραφικές ταινίες που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο «υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας».
Επ’ αυτού η αρμόδια υπουργός Λίνα Μενδώνη είπε ότι «δεν πρόκειται για μια οποιαδήποτε παραγωγή, είναι παραγωγή την οποία επιχορηγεί, δηλαδή εντέλει χρηματοδοτεί, το κράτος και ο φορολογούμενος Ελληνας. Επομένως, ό,τι αφορά στην ελληνική δημιουργία και στην ελληνική γλώσσα, οφείλουμε ως πολιτιστικό αγαθό να το προστατεύσουμε».
Για τα ραδιόφωνα τόνισε: «Κίνητρα δίνουμε στους ραδιοφωνικούς σταθμούς, για παράδειγμα, αν θέλουν να ακολουθήσουν αυτή την ποσόστωση, μπορούν με μια συγκεκριμένη λογική να παίρνουν περισσότερο διαφημιστικό χρόνο. Εάν θέλουν το κάνουν. Δεν είναι υποχρεωτικό. Δεν το επιβάλλουμε σε κανέναν. Δεν το επιβάλλουμε σε καμία περίπτωση. Θα ήταν εντελώς τρελό».
Οπως εξήγησε επίσης, «στα καταλύματα ή στα ξενοδοχεία, αυτό το οποίο λέμε είναι, σε περίπτωση που θέλουν να παίξουν μουσική, στο ασανσέρ και στον χώρο αναμονής –πουθενά αλλού–, τότε να υπάρχει η ποσόστωση αυτή. Εάν θέλουν να παίξουν μουσική. Μπορεί και να μη θέλουν. Αυτό είναι πολύ σημαντικό να το καταλάβουν όλοι όσοι αντιδρούν ότι πάμε σε μια ιδιωτική επιχείρηση να επιβάλουμε κάτι. Καταρχήν, ο χώρος είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Δεν αναφερόμαστε στην εστίαση, δεν αναφερόμαστε σε καμία περίπτωση στα δωμάτια, δεν αναφερόμαστε στις πισίνες, στα μπαρ, οπουδήποτε μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιείται κατά βούληση μουσική. Μιλάμε μόνο για τον χώρο του ασανσέρ και για τον χώρο αναμονής».
Στους κοινόχρηστους χώρους, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, θα πρέπει να παίζεται τουλάχιστον κατά 45% ελληνική μουσική.
Οι χώροι αυτοί είναι:
- Εισόδου, υποδοχής και ανελκυστήρες σε ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα
- Στάθμευσης, διάδρομοι και λοιποί χώροι παραμονής των επισκεπτών σε εμπορικά κέντρα
- Υποδοχής και αναμονής των πελατών στα καζίνα
- Σταθμοί και αποβάθρες επιβίβασης και αποβίβασης επιβατών του μετρό, των τρένων και των ηλεκτρικών σιδηροδρόμων
- Στεγασμένοι χώροι που προορίζονται για την αναμονή των επιβατών σε αεροπλάνα και πλοία
Η αντίδραση των ξενοδόχων
Την έντονη δυσαρέσκεια και αγανάκτηση του ξενοδοχειακού κλάδου για το σχέδιο νόμου του υπουργείου Πολιτισμού εκφράζει με ανακοίνωσή του το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο της Ελλάδας.
Αναλυτικά, το ΞΕΕ αναφέρει: «Εκφράζουμε την έντονη δυσαρέσκεια και αγανάκτηση του ξενοδοχειακού κλάδου μετά τη δημοσίευση Σχεδίου Νόμου του υπουργείου Πολιτισμού, στο οποίο περιλαμβάνεται διάταξη που επιβάλλει συγκεκριμένη ποσόστωση στη δημόσια εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών ή της ορχηστρικής μουσικής απόδοσής τους στους κοινόχρηστους χώρους των ξενοδοχείων, για τη δήθεν προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το ΞΕΕ σέβεται και αποδέχεται διαχρονικά το πνευματικό και το συγγενικό δικαίωμα. Γι’ αυτό και ηγήθηκε μιας τεράστιας προσπάθειας για τη σύναψη μνημονίων συνεργασίας με οκτώ από τους εννιά Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων. Επιπλέον, με πρωτοβουλία του ΞΕΕ δημιουργήθηκε ηλεκτρονική πλατφόρμα, όπου ο κάθε ξενοδόχος γνωρίζει πλέον τι πρέπει να πληρώσει και σε ποιον φορέα. Ειδικά με πέντε από τους οκτώ ΟΣΔ (Αυτοδιαχείριση, Τηλεοπτικά Δικαιώματα, Δίας, Ερμείας, Ηριδανός) η πλατφόρμα συνδέεται και ενημερώνει το δικό τους σύστημα, προκειμένου να προχωρήσουν στην αποστολή σχετικού τιμολογίου στα ξενοδοχεία. Μετά την εξαιρετικά επιτυχημένη λειτουργία της πλατφόρμας, μέσω της οποίας έχουν συναφθεί πάνω από 8.449 συμφωνίες μεταξύ ΟΣΔ και ξενοδοχείων από το 2019 μέχρι και σήμερα, η διοίκηση του ΞΕΕ βρίσκεται με πνεύμα συνεργασίας σε διαπραγματεύσεις και με τους υπόλοιπους ΟΣΔ –πλην ενός– για την ένταξή τους στη συγκεκριμένη πλατφόρμα.
Ταυτόχρονα, είναι πάγια θέση του ΞΕΕ μια ολιστική ρύθμιση του θέματος με νομοθετική πρωτοβουλία της Πολιτείας. Ρύθμιση για να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες του παρελθόντος, αλλά και τραγελαφικές καταστάσεις, όπως όταν μετά την διάλυση της ΑΕΠΙ, οι δυο οργανισμοί που μοιράστηκαν το εκπροσωπούμενο ρεπερτόριο αξίωσαν γραπτώς από τα μέλη μας το 80% του αμοιβολογίου της ΑΕΠΙ, με αποτέλεσμα τα ξενοδοχεία να καλούνται να πληρώσουν τουλάχιστον το 160% των αμοιβών της ΑΕΠΙ!
Ζητάμε επί χρόνια και με σειρά παρεμβάσεών μας μια ρύθμιση σύμφωνη με το ευρωπαϊκό πρότυπο. Κάθε χρήστης να καταβάλλει σε έναν και μοναδικό οργανισμό συνολική αμοιβή για όλα τα δικαιώματα και ο οργανισμός αυτός να έχει την ευθύνη του επιμερισμού της στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων (ΟΣΔ) ανάλογα με το ποσοστό εκπροσώπησής τους, τα αμοιβολόγιά τους σε συνάρτηση με τα εκπροσωπούμενα ρεπερτόρια τους.
Αντί της ανταπόκρισης σε αυτή την αδήριτη ανάγκη, η προτεινόμενη μη εφαρμόσιμη διάταξη του υπουργείου Πολιτισμού όχι μόνο δεν επιλύει το ζήτημα, αλλά δημιουργεί πρόσθετη επιβάρυνση στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, αγνοώντας επιδεικτικά τη σημασία του ελληνικού τουρισμού και την προσφορά του στην οικονομία και την κοινωνία. Αντί να κινηθούμε μπροστά, γυρίζουμε πίσω, με μια αναχρονιστική και ξεπερασμένη αντίληψη για τη λειτουργία της αγοράς, η οποία επιεικώς μπορεί να χαρακτηριστεί παντελώς ξένη με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή διακυβέρνηση.
Σε αυτή τη βάση, ζητούμε την άμεση παρέμβαση της υπουργού Τουρισμού κυρίας Ολγας Κεφαλογιάννη για την απόσυρση της εν λόγω διάταξης και την ουσιαστική αντιμετώπιση του ζητήματος μέσω νομοθετικής πρωτοβουλίας, η οποία θα εκφράζει πραγματική μεταρρυθμιστική βούληση σε ευρωπαϊκή κατεύθυνση».
Για παραφωνία… στις ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου του υπουργείου Πολιτισμού κάνουν λόγο σε ανακοίνωσή τους οι ξενοδόχοι της Αθήνας. Μάλιστα, η Ενωση Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής & Αργοσαρωνικού σημειώνει ότι αν αυτό γίνει νόμος του κράτους, στο εξής θα τους επιβάλλεται «διά νόμου» ποια μουσική θα ακούγεται («με ποσόστωση») στα ξενοδοχεία.
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων, σε ανακοίνωσή της τονίζει μεταξύ άλλων: «Μόνο δυσάρεστη έκπληξη συνιστούν οι ρυθμίσεις σχεδίου νόμου του υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο τέθηκε πριν λίγες ημέρες σε διαβούλευση, περί εφαρμογής ποσόστωσης στο δημόσια εκτελούμενο μουσικό ρεπερτόριο. Ατυχώς, πρόκειται για κρατικό παρεμβατισμό στην ελεύθερη αγορά, που μας γυρίζει πολλά χρόνια πίσω».
Αντιδρούν και οι παραγωγοί ταινιών
Ο ΣΑΠΟΕ (Σύλλογος Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικού Υλικού) αντιδρά στο μέτρο και αναφέρει τα εξής σε ανακοίνωσή του:
«Με μια πρωτοφανούς έμπνευσης διάταξη στο σχέδιο νόμου, το οποίο αναρτήθηκε προς δημόσια διαβούλευση στις 29.2.2024, το υπουργείο Πολιτισμού επιδιώκει να επιβάλει μια εξωφρενική υποχρέωση σε όλες τις ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες λαμβάνουν έστω και ένα ευρώ ενίσχυση από φορείς που –μεταξύ άλλων– υποχρεούνται εκ του νόμου να συνδράμουν την εγχώρια οπτικοακουστική παραγωγή (π.χ. ΕΚΚ, ΕΡΤ, ΕΚΟΜΕ)»
Υπέρ του σχεδίου νόμου οι καλλιτέχνες
Την θετικά διακείμενη ανακοίνωση των ελλήνων δημιουργών μετέφερε μέσω ανάρτησής του στο Χ ο τραγουδοποιός, Στάθης Δρογώσης.
Η ανακοίνωση έχει ως εξής:
«Κοινή ανακοίνωση των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης συνθετών Στιχουργών ερμηνευτών-τραγουδιστών και εκτελεστών-μουσικών ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΑΤΩ ΑΠΟΛΛΩΝ οι οποίοι εκπροσωπούν την συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων του ελληνικου τραγουδιού
Οι άνθρωποι του ελληνικού τραγουδιού συνθέτες, στιχουργοί, ερμηνευτές, εκτελεστές είχαμε σαν πάγιο αίτημα εδώ και χρόνια την θεσμική στήριξη του ευαίσθητου εθνικού μας ρεπερτορίου. Το ελληνικό τραγούδι,κυρίαρχη έκφραση στην καθημερινότητά μας και κεντρικό συστατικό στοιχείο του σύγχρονου πολιτισμού μας έχει μόνο να ωφεληθεί από αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία.
Πολλές χώρες στον κόσμο και ειδικά στην ΕΕ η Γαλλία έχουν ψηφίσει εδώ και πολλά χρόνια και εφαρμόζουν απρόσκοπτα αντίστοιχους νόμους που προστατεύουν τα εθνικά τους ρεπερτόρια. Αντιθέτως, πολλές χώρες που δεν προέβλεψαν αντίστοιχα, βλέπουν την εγχώρια παραγωγή τους να συρρικνώνεται και να εκτοπίζεται σχεδόν ολοκληρωτικά από το εισαγόμενο τραγούδι.
Μέσα στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον οι προκλήσεις είναι τεράστιες και δοκιμαζόμαστε διαρκώς, παραμένουμε όμως παραγωγικοί μέσα στην ιδιοτυπία και την πολυμορφία μας.
Αυτό που έχει καταφέρει να επιζήσει και να ανθίσει στην Ελλάδα, μια μολονότι μικρή χώρα με τόσες πολλές τοπικές σκηνές και ιδιαιτερότητες,δεν είναι καθόλου αυτονόητο για άλλους λαούς. Κι όμως, είναι κοινός τόπος για εμάς. Για εμάς, που κάθε μέρα τη ζωή, μας συντροφεύουν ελληνικά τραγούδια σημερινά αλλά και παλαιότερα που αποτελούν ολοζώντανα και αναπόσπαστα κομμάτια του συλλογικού μας βιώματος.
Χαιρετίζουμε λοιπόν την πρωτοβουλία του ΥΠΠΟ, που με την κατάθεση προς ψήφιση αυτού του νομοθετήματος στη χώρα μας κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την δημιουργία ενός νέου πλαισίου που δεν θα προστατεύει μονάχα εμάς, τους ανθρώπους του τραγουδιού αλλά παράλληλα θα εξασφαλίζει τη διάρκεια και τη δημιουργική συνέχεια αυτής της μοναδικής μας κληρονομιάς. Επί της αρχής μας βρίσκει απολύτως σύμφωνους και για τις επιμέρους λεπτομέρειες θα καταθέσουμε βελτιωτικές προτάσεις στην διαβούλευση. Τόσα χρόνια η πολιτεία στήριξε (και σωστά έπραξε) το ελληνικό θέατρο και τον ελληνικό κινηματογράφο.Χαιρόμαστε που τώρα (έστω και με καθυστέρηση) έφτασε η ώρα και για το ελληνικό τραγούδι.»