Ο φυλακισμένος δημοσιογράφος της αμερικανικής εφημερίδας Wall Street Journal Εβαν Γκέρσκοβιτς και ο πρώην αμερικανός πεζοναύτης Πολ Γουίλαν ήταν μεταξύ των 26 κρατουμένων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία, τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Σλοβενία, τη Νορβηγία και τη Λευκορωσία που απελευθερώθηκαν την Πέμπτη στη διάρκεια μιας μεγάλης ανταλλαγής κρατουμένων μεταξύ των δυτικών χωρών, από τη μία πλευρά, και της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, από την άλλη, σύμφωνα με όσα ανέφερε το απόγευμα της ίδιας ημέρας το επίσμο ανακοινωθέν της προεδρίας της Τουρκίας, η οποία ανέλαβε τον ρόλο του μεσολαβητή ανάμεσα στα δύο μέρη.
Οπως το έθεσε η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών (MIT), η οργάνωση «ανέλαβε σημαντικό διαμεσολαβητικό ρόλο σε αυτή την επιχείρηση ανταλλαγής, η οποία είναι η πιο μεγάλη της τελευταίας περιόδου».
Δέκα κρατούμενοι, μεταξύ των οποίων δύο ανήλικοι, μεταφέρθηκαν στη Ρωσία, 13 στη Γερμανία και τρεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, προσέθεσαν οι τουρκικές Αρχές.
Λίγο νωρίτερα ο ιστότοπος παρακολούθησης πτήσεων Flightradar24 έδειχνε ότι ένα ειδικό ρωσικό κυβερνητικό αεροσκάφος, που χρησιμοποιήθηκε και σε προηγούμενη ανταλλαγή κρατουμένων με τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, να πετά από τη Μόσχα προς τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ, ο οποίος συνορεύει με την Πολωνία και τη Λιθουανία, πριν επιστρέψει στη ρωσική πρωτεύουσα. Ενα ρωσικό κυβερνητικό αεροσκάφος εθεάθη, επίσης, στο έδαφος της Αγκυρας.
Τα διεθνή ειδησεογραφικά δίκτυα ανέφεραν πως στην τουρκικήγ πρωτεύουσα προσγειώθηκαν συνολικά επτά αεροπλάνα, δύο από τις ΗΠΑ και από ένα από τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Σλοβενία, τη Νορβηγία και τη Ρωσία, στο πλαίσιο της ανταλλαγής των κρατουμένων.
Τις αμέσως προηγούμενες ημέρες ο Πολ Γουίλαν και ο Βλαντίμιρ Καρά – Μουρζά, ένας ρωσοβρετανός αντιφρονούντας, και οι δύο φυλακισμένοι στη Ρωσία, είχαν ξαφνικά εξαφανιστεί από το προσκήνιο, σύμφωνα με τους δικηγόρους τους. Τουλάχιστον επτά Ρώσοι αντιφρονούντες είχαν μετακινηθεί απροσδόκητα από τις φυλακές τους.
Ο δικηγόρος του Αλεξάντρ Βίνικ, ενός Ρώσου που κρατείτο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αρνήθηκε να επιβεβαιώσει, την Τετάρτη, πού βρίσκεται ο πελάτης του «έως ότου λάβει χώρα η ανταλλαγή», σε μία ακόμη ένδειξη των προετοιμασιών για την ανταλλαγή που ακολούθησε.
Το πρακτορείο RIA μετέδωσε επίσης ότι τέσσερις Ρώσοι που ήταν φυλακισμένοι στις Ηνωμένες Πολιτείες «εξαφανίσθηκαν» από την βάση δεδομένων για τους φυλακισμένους που χρησιμοποιεί το Ομοσπονδιακό Γραφείο Φυλακών των ΗΠΑ. Τους κατονόμασε ως Αλεξάντερ Βίνικ, Μαξίμ Μάρτσενκο, Βαντίμ Κανοσιόνοκ και Βλαντισλάβ Κλιούσιν.
Μεταξύ των φυλακισμένων αντιδρονούντων στη Ρωσία οι υποστηρικτές των οποίων είχαν αναφέρει ότι μετακινήθηκαν ξαφνικά τις τελευταίες μέρες συμπεριλαμβάνονται, εξάλλου, ο πολιτικός της αντιπολίτευσης Ιλιά Γιάσιν, ο ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ολεγκ Ορλόφ και ο Ντανιήλ Κρινάρι, ο οποίος καταδικάστηκες για μυστική συνεργασία με ξένες κυβερνήσεις.
Στη Δύση οι εν λόγω φυλακισμένοι θεωρούνται, συχνά, πολιτικοί κρατούμενοι. Ολοι είχαν χαρακτηριστεί από τη Μόσχα, δια διαφορετικούς λόγους, ως επικίνδυνοι εξτρεμιστές.
Μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα ρωσικό δικαστήριο είχε κρίνει ένοχο τον αμερικανό δημοσιογράφο Εβαν Γκέρσκοβιτς για κατασκοπεία, καταδικάζοντας σε κάθειρξη 16 ετών, μετά από μία «σκανδαλώδη» δίκη χωρίς στοιχεία, κατά τις δυτικές κυβερνήσεις, ΜΜΕ και ακτιβιστές.
Από την άλλη, ο 42χρονος Καρά-Μουρζά, ακτιβιστής με διπλή ρωσο-βρετανική υπηκοότητα, υπήρξε σκληρός επικριτής του προέδρου Πούτιν και καταδικάστηκε τον Απρίλιο του 2023 σε ποινή φυλάκισης 25 ετών για προδοσία και άλλες κατηγορίες που έχουν να κάνουν με τη στάση του γύρω από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ο Βαντίμ Κράζικοφ, γνωστός και ως «δολοφόνος του Tiergarten», ο οποίος το 2019 δολοφόνησε στο κέντρο του Βερολίνου έναν Γεωργιανό που είχε λάβει μέρος στον Δεύτερο Πόλεμο της Τσετσενίας, επίσης περιλαμβάνεται στην ανταλλαγή κρατουμένων που συμφωνήθηκε μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, σύμφωνα με την BILD.
Οπως ανέφερε η εφημερίδα, ο 58χρονος Κράζικοφ, ο οποίος εξέτιε ποινή ισόβιας κάθειρξης για τη δολοφονία του Ζελιμχάν Κανγκοσβίλι στις 23 Αυγούστου του 2019 στο πάρκο Tiergarten του Βερολίνου, κατ΄εντολήν της ρωσικής μυστικής υπηρεσίας FSB, βρίσκεται ήδη καθ’ οδόν προς τη Ρωσία. Μετά τη σύλληψή του από τις γερμανικές Αρχές, είχαν αυξηθεί οι συλλήψεις δυτικών πολιτών στη Ρωσία, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως διαπραγματευτικά όπλα, πρόσθεσε η BILD.
Βέβαια το Βερολίνο «δεν πήρε αυτή την απόφαση με ελαφρότητα. Το συμφέρον του κράτους για την επιβολή της ποινής φυλάκισης ενός καταδικασμένου εγκληματία αντισταθμίστηκε από την ελευθερία, την σωματική υγεία και σε –κάποιες περιπτώσεις– τελικά την ζωή αθώων ανθρώπων που φυλακίστηκαν στην Ρωσία και ανθρώπων που φυλακίστηκαν άδικα, για πολιτικούς λόγους», εξήγησε το ίδιο βράδυ ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης Στέφεν Χεμπεστράιτ.
Ο Μπάιντεν χαιρετίζει τον «διπλωματικό άθλο»
«Η συμφωνία απελευθέρωσης ήταν ένας διπλωματικός άθλος» τόνισε σε μία πρώτη ανακοίνωσή του για την εξέλιξη ο Τζο Μπάιντεν, επιβεβαιώνοντας, παράλληλα, ότι τρεις αμερικανοί υπήκοοι και ένας μόνιμος κάτοικος ΗΠΑ βρίσκονταν μεταξύ των 16 ατόμων που απελευθέρωσε η Ρωσία.
Πρόκειται για μία «ιστορική» ανταλλαγή, όπως και για τη «μεγαλύτερη ανταλλαγή κρατουμένων από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου», ανέφερε η δήλωση του αμερικανού προέδρου, την οποία δημοσιοποίησε ο Λευκός Οίκος.
Ο ίδιος ο Μπάιντεν προχώρησε σε διάγγελμα λίγο αργότερα, κάνοντας γνωστό ότι συνομίλησε με τους πρώην κρατουμένους που αφέθηκαν ελεύθεροι από τη Ρωσία, οι οποίοι επικοινώνησαν επίσης τηλεφωνικά με συγγενείς τους. «Σε μερικές ώρες θα υποδεχτούμε στην πατρίδα τους συμπατριώτες μας», τόνισε.
Ο αμερικανός πρόεδρος καταδίκασε τις «δίκες παρωδίες» που οργάνωσε η Ρωσία σε βάρος των τριών Αμερικανών, όπως έγινε και στην περίπτωση του δημοσιογράφου Εβαν Γκέρσκοβιτς. «Οι ρωσικές Αρχές τους συνέλαβαν, τους καταδίκασαν σε δίκες-θεάματα σε βαριές ποινές κάθειρξης, χωρίς καμία νομιμοποίηση», είπε.
Ο Μπάιντεν είπε επίσης ότι «δεν υπάρχει λόγος να μιλήσει με τον Πούτιν», αλλά χαιρέτισε τη συνεργασία των ΗΠΑ με τους συμμάχους τους για την επίτευξη αυτής της συμφωνίας. «Σήμερα αποδεικνύεται γιατί χρειάζεσαι φίλους σε αυτόν τον κόσμο», ανέφερε , εξηγώντας ότι «οι σύμμαχοι έλαβαν τολμηρές και θαρραλέες αποφάσεις στο πλαίσιο της συμφωνίας».
Ο αμερικανός πρόεδρος υποστήριξε χαρακτηριστικά ότι για την ανταλλαγή των κρατουμένων χρειάστηκαν «σημαντικές παραχωρήσεις» εκ μέρους της Γερμανίας.
Σε διαφορετικό κλίμα οι πρώτες αντιδράσεις από το Κρεμλίνο, το οποίο εξέφρασε την ελπίδα οι «εχθροί» που απευλευθερώθηκαν από τις ρωσικές φυλακές να μείνουν μακριά.
«Πιστεύω ότι όλοι οι εχθροί μας πρέπει να μείνουν εκεί (στο εξωτερικό) και όλοι εκείνοι που δεν είναι εχθροί μας πρέπει να επιστρέψουν. Αυτή είναι η άποψη μου» δήλωσε ο εκπρόσωπο του ρώσου προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ, όπως μετέδωσε το TASS.
Η ρωσική υπηρεσία ασφαλείας FSB επιβεβαίωσε, με τη σειρά της, ότι «οκτώ ρώσοι πολίτες που κρατούνταν σε διάφορες χώρες του ΝΑΤΟ καθώς και δύο ανήλικοι» επέστρεψαν στη Ρωσία. «Οι ρώσοι πολίτες ανταλλάχθηκαν με μια ομάδα ατόμων τα οποία έδρασαν προς το συμφέρον ξένων κυβερνήσεων και σε βάρος της ασφάλειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας», προστίθεται σε αυτήν την ανακοίνωση που μεταδόθηκε από τα ρωσικά πρακτορεία.