Μέχρις εδώ, ας πούμε καλά – και αυτό το «καλά» οφείλεται στην τραπεζιτική διοίκηση Ντράγκι και στις δύο καθοριστικές αποφάσεις της που έσωσαν την κατάσταση. Αλλά στην επόμενη κρίση τι θα γίνει; Η Ευρωζώνη θα αντέξει;
Ο Βόλφγκανγκ Μίνχαου -ελάχιστα αισιόδοξος ως αρθρογράφος των Financial Times– αποφαίνεται πως όχι. Η Ευρωζώνη ενδέχεται να καταρρεύσει. Εχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής «τόσο άθραυστη όσο και μη βιώσιμη» γράφει, απονέμοντας τον τίτλο του (προσωρινού) σωτήρα της στον Μάριο Ντράγκι.
«Η Ευρωζώνη ανήκει στην κατηγορία του άθικτου και μη βιώσιμου συγχρόνως. Οι δύο φύσεις της θα συγκρουστούν αν αναμετρηθούν με την ύφεση, και τότε το μη βιώσιμο θα καταπιεί το άθραυστο». Τα παραπάνω τα γράφει ομολογώντας ότι «είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν η παρατηρούμενη αδυναμία στα οικονομικά στοιχεία, από το δεύτερο εξάμηνο του 2018, σηματοδοτεί την έναρξη μιας καινούργιας ύφεσης».
Στα κρίσιμα χρόνια, «μεταξύ του 2010 και του 2015, η ζώνη του ευρώ επέζησε χάρη σε δύο αποφάσεις που έλαβε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι: η πρώτη, το καλοκαίρι του 2012, ήταν η ασαφής αλλά σθεναρή υπόσχεση να κάνουν ‘ό,τι απαιτηθεί’ για να αποφευχθεί η διάλυση του ευρωπαϊκού ενιαίου νομίσματος, ενώ τον Μάρτιο του 2015 ακολούθησε η δεύτερη, η αγορά κρατικών ομολόγων χωρών της Ευρωζώνης».
Ο Ντράγκι αποχωρεί τον Οκτώβριο από το τιμόνι της ΕΚΤ. Ο Μίνχαου θεωρεί ότι δεύτερος Ντράγκι δεν θα υπάρξει, και ως εκ τούτου η ΕΚΤ δεν θα λειτουργήσει στις τυχόν μελλοντικές κρίσεις με τον ίδιο επιτυχημένο τρόπο – ούτε με το ίδιο «ένστικτο».
Συμπέρασμα: για να εξασφαλιστεί η Ευρωζώνη, η δημοσιονομική ένωση δεν είναι αρκετή, ούτε καν απαραίτητη. Αναγκαία είναι η πλήρης ένωση των κεφαλαιαγορών και η εισαγωγή ενός ενιαίου δημοσίου περιουσιακού στοιχείου, του ευρω-ομολόγου. Ο Μίνχαου σχολιάζει ότι αυτό το… ακατανόμαστο ευρω-ομόλογο αποτελεί ταμπού για πολλές χώρες, για τη Γερμανία πρωτίστως, αλλά «χωρίς αυτό, μακροπρόθεσμα δεν μπορεί να επιτευχθεί σταθερότητα και βιωσιμότητα».
Χωρίς ασφαλή περιουσιακά στοιχεία, η Ευρωζώνη θα παραμείνει επιρρεπής σε κρίσεις. Τέτοια περιουσιακά στοιχεία είναι χρήσιμα ως παράπλευρα μέσα στις χρηματοπιστωτικές αγορές, για την αντικατάσταση των εθνικών κρατικών ομολόγων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών και για την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ ως αποθεματικού συναλλάγματος.
Οσον αφορά τη θανατηφόρο ύφεση (του μέλλοντος), ο πυροκροτητής της θα μπορούσε να είναι η Ιταλία λέει ο Μίνχαου (η Ελλάδα δεν τον απασχολεί στο συγκεκριμένο κείμενο). Εξ αιτίας της κρίσης χρέους, της παγιωμένης χαμηλής παραγωγικότητας, των δημοσιονομικών ελλειμμάτων της. Σε αυτήν την περίπτωση (γειτονική μας κατά πάσα έννοια, γεωγραφική και δημοσιονομική), η προφανής λύση στην έλλειψη βιωσιμότητας της Ιταλίας εντός της Ευρωζώνης θα ήταν η αναδιάρθρωση του χρέους, γράφει.