Ξεκίνησαν την Κυριακή στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, θέρετρο στην Ερυθρά Θάλασσα, οι εργασίες της κρίσιμης συνόδου κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, της COP27, εν μέσω αυξανόμενων εκκλήσεων προς τις πλούσιες χώρες να αποζημιώσουν φτωχότερα κράτη, που είναι πιο ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή.
Αντιπρόσωποι από σχεδόν 200 χώρες άρχισαν τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, που θα διαρκέσει δύο εβδομάδες, με την έγκριση της ημερήσιας διάταξης της διάσκεψης, στη διάρκεια της εναρκτήριας συνεδρίασης της ολομέλειάς της.
Σε μία σημαντική εξέλιξη, οι αντιπρόσωποι των χωρών που συμμετέχουν στη διάσκεψη κορυφής των Ηνωμένων Εθνών συμφώνησαν να συζητήσουν για το αν οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να αποζημιώσουν τις φτωχότερες και περισσότερο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή.
Οι χώρες αυτές ελάχιστη ευθύνη φέρουν για τις εκπομπές που προκαλούν την άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη, ενώ κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από τον χάρτη λόγω της ανόδου της στάθμης των ωκεανών.
Διπλωμάτες δέχτηκαν να συμπεριλάβουν το ακανθώδες αυτό θέμα στην ατζέντα της διάσκεψης και συγκεκριμένα συμφώνησαν να συζητήσουν ζητήματα που συνδέονται με τον «διακανονισμό της χρηματοδότησης αναφορικά με τις απώλειες και τις ζημιές (δηλαδή τις αποζημιώσεις), οι οποίες απορρέουν από τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
«Αυτό δημιουργεί για πρώτη φορά ένα θεσμικά σταθερό χώρο στην επίσημη ατζέντα της COP και της Συμφωνίας του Παρισιού για να συζητηθεί το επείγον ζήτημα του διακανονισμού της χρηματοδότησης που απαιτείται για να αντιμετωπιστούν τα υπάρχοντα κενά που αφορούν τις απώλειες και τις ζημιές», είπε κατά την εναρκτήρια συνεδρίαση της ολομέλειας της διάσκεψης ο πρόεδρος της COP27 Σάμεχ Σούκρι, υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου.
Επί μια δεκαετία και πλέον, οι πλούσιες χώρες απέρριπταν τις επίσημες συνομιλίες για τις απώλειες και τις ζημιές, δηλαδή για τους πόρους που θα πρέπει να διαθέσουν για να βοηθήσουν τις φτωχές χώρες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η σύνοδος κορυφής άνοιξε με χαιρετισμούς από τον νέο επικεφαλής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, Σάιμον Στιλ, και τον Σούκρι.
Ο Σούκρι είπε ότι το συνέδριο είναι «καθοριστικό» για την αντίδραση του πλανήτη στην κλιματική αλλαγή.
Το παρασκήνιο της απόφασης
Στην COP26, πέρυσι στη Γλασκώβη, οι πλούσιες χώρες μπλόκαραν μια πρόταση για έναν οργανισμό που θα χρηματοδοτεί τις απώλειες και τις ζημιές, υποστηρίζοντας αντ’ αυτού τη διεξαγωγή ενός νέου τριετούς διαλόγου σχετικά με χρηματοδοτήσεις.
Ωστόσο, όπως διευκρίνισε ο Σούκρι, οι συζητήσεις για τις απώλειες και τις ζημιές που βρίσκονται πλέον στην ατζέντα δεν θα περιλαμβάνουν την υπαιτιότητα ή την υποχρεωτική αποζημίωση, αλλά έχουν στόχο να οδηγήσουν σε μια καταληκτική απόφαση «το αργότερο μέχρι το 2024».
«Η ενσωμάτωση στην ατζέντα αντανακλά μια αίσθηση αλληλεγγύης για τα θύματα των κλιματικών καταστροφών», πρόσθεσε ο Σούκρι.
Το ζήτημα κινδυνεύει να προκαλέσει φέτος μεγαλύτερη ένταση σε σχέση με προηγούμενες διασκέψεις καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία, η άνοδος στις τιμές της ενέργειας και ο κίνδυνος της οικονομικής ύφεσης έχουν αυξήσει την διστακτικότητα των κυβερνήσεων να δεσμευτούν ότι θα αποζημιώσουν τις φτωχές χώρες και έχουν ταυτόχρονα τις οικονομικές ανάγκες των φτωχών χωρών.
Οι διαπραγματεύσεις χθες το βράδυ πριν από την υιοθέτηση του φλέγοντος ζητήματος «ήταν υπερβολικά απαιτητικές», είπε ο Χαρζίτ Σινγκ, επικεφαλής παγκόσμιας πολιτικής στρατηγικής στην μκο Climate Action Network International. «Οι πλούσιες χώρες δεν ήθελαν αρχικά να μπει στην ατζέντα το θέμα των απωλειών και των ζημιών».
Κάποιοι άσκησαν κριτική για την απαξιωτική γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε σχετικά με τις ευθύνες, ωστόσο το ότι συμφωνήθηκε να μπει επισήμως το θέμα στην ατζέντα σημαίνει ότι οι πλουσιότερες χώρες θα υποχρεωθούν να εμπλακούν.
«Σωστά περιμένουν μεγαλύτερη αλληλεγγύη από τις πλούσιες χώρες και η Γερμανία είναι έτοιμη γι’ αυτό, τόσο ως προς τη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματιικής αλλαγής όσο και για τις ζημιές και τις απώλειες», αναφέρεται σε ανακοίνωση της γερμανίδας ΥΠΕΞ Αναλένα Μπέρμποκ.
Η Γερμανία θέλει να θεσπίσει μια «προστατευτική ασπίδα απέναντι στους κλιματικούς κινδύνους» στη διάρκεια της διάσκεψης, μια πρωτοβουλία για την οποία συνεργάζεται με ευάλωτες χώρες όπως το Μπανγκλαντές και η Γκάνα.
Η περιβαλλοντική ερευνητική οργάνωση με έδρα το Μπανγκλαντές, το Διεθνές Κέντρο για την Κλιματική Αλλαγή και την Ανάπτυξη, χαρακτήρισε «ευχάριστη» την είδηση ότι συμφωνήθηκε να περιληφθεί στην ατζέντα το θέμα των ζημιών και απωλειών.
«Τώρα ξεκινάει η πραγματική δουλειά για να χρηματοδοτηθεί μια πραγματικότητα», σχολίασε ο Σαμίλ Χακ, διευθυντής του Κέντρου.
Τη Δευτέρα οι σημαντικές παρεμβάσεις
Η COP27 θα ξεκινήσει ουσιαστικά τη Δευτέρα, όταν αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα μιλήσουν για πέντα λεπτά ο καθένας, παρουσιάζοντας τις προσδοκίες τους από τη συνάντηση.
Οπως ανέφερε το BBC, ο βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ, που αποφάσισε να παραστεί στη σύνοδο μόλις πριν λίγες ημέρες, αναμένεται να προτρέψει τους ηγέτες του κόσμου να κινηθούν με μεγαλύτερη ταχύτητα προς τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Θα πει επίσης στους ηγέτες να μην «οπισθοδρομήσουν» σε δεσμεύσεις που έλαβαν στην περυσινή σύνοδο COP26, στη Γλασκώβη.
Απούσα από τη διάσκεψη θα είναι η Γκρέτα Τούνμπεργκ, η πιο διάσημη ακτιβίστρια για το κλίμα τα τελευταία χρόνια, η οποία δήλωσε πως θα απέχει γιατί τη θεωρεί εργαλείο «εξαπάτησης» των πολιτών για την περιβαλλοντική πολιτική των κρατών. «Δεν πρόκειται να πάω στην Cop27 για πολλούς λόγους, και ένας από αυτούς είναι ότι ο χώρος για την κοινωνία των πολιτών εφέτος είναι εξαιρετικά περιορισμένος», είχε πει την περασμένη εβδομάδα.
«Οι COP χρησιμοποιούνται κυρίως ως ευκαιρία για τους ηγέτες και τους ανθρώπους στην εξουσία να τραβήξουν την προσοχή», είχε προσθέσει.