Αυτόν τον καιρό ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν δεν ανέχεται σχόλια όσον αφορά την απόφασή του να ξεκινήσει πόλεμο στην Ουκρανία. Η απάντησή του σε κάθε κριτική είναι τα αντίποινα, έγραψε ο Μαξ Σέντον στους λονδρέζικους Financial Times, πληροφορώντας μας ότι και σε πρόσφατη συνάντησή του με τους λεγόμενους ρώσους ολιγάρχες δεν άλλαξε τη συνήθειά του. Ταυτόχρονα με την εκδήλωση της ρωσικής επίθεσης, όπως έγραψε ο Σέντον, ο Πούτιν μάζεψε τους ολιγάρχες στο Κρεμλίνο, στη γνωστή αίθουσα του Τάγματος της Αγίας Αικατερίνης, θέλοντας όλων τη γνώμη για την επερχόμενη οικονομική κρίση. Κάθισε 20 μέτρα μακριά τους και τους είπε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από τον πόλεμο.
Ο δημοσιογράφος των FT επικαλέστηκε τη δήλωση ενός εξ αυτών των υπερπλουσίων Ρώσων, όμως χωρίς να δώσει τα στοιχεία του. Ο Κροίσος του είπε: «Ηταν άσκοπη συνάντηση. Ηθελε να μας εξηγήσει τις πράξεις του. Είπε ότι δεν είχε άλλη διέξοδο, και το πιστεύει πραγματικά!» Ως γνωστόν, την περασμένη Δευτέρα, η Ευρωπαϊκή Ενωση επέβαλε ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και συγχρόνως πάγωσε τα περιουσιακά στοιχεία των μισών και πλέον επιφανών επιχειρηματιών της Ρωσίας. Αυτή η κίνηση ερμηνεύτηκε σαν άσκηση πίεσης στην οικονομική ελίτ της χώρας, έναυσμα για να υψώσει το ανάστημά της μπροστά στον άρχοντα του Κρεμλίνου και να τον πείσει να αλλάξει ρότα.
Η συνάντηση, βέβαια, άλλα έδειξε. Ο Πούτιν έστειλε στους παρευρεθέντες ένα μήνυμα σαφές: όποιος τυχόν αποφύγει τις συναλλαγές με τις εταιρείες που θα στοχοποιήσει η Δύση, θα βρει τον μπελά του, μία τιμωρία σκληρή και βάσει του νόμου. Συγχρόνως ο Πούτιν δήλωσε ότι το ρωσικό κράτος θα στηρίξει όποια εταιρεία πληγεί από τις δυτικές κυρώσεις. Ο Σέντον, επικαλούμενος πηγές «κοντά σε ορισμένους που παρευρέθησαν», έγραψε ότι οποιαδήποτε μορφή διαφωνίας είναι… μελλοντικό ζήτημα (και βλέπουμε…), αφού τώρα η εξουσία του Πούτιν έχει γίνει σχεδόν απόλυτη. Σημείωσε, δε, ότι η πλήρης λίστα της συνάντησης απέδειξε τα παραπάνω.
Συμμετείχαν επιχειρηματίες επιπέδου Πιότρ Αβεν και Βλαντίμιρ Γιεφτουσένκοφ, όπως και ο Μιχαήλ Φρίντμαν, συνεργάτης του Αβεν. Ο Φρίντμαν βρήκε το κουράγιο να δηλώσει, έγραψαν οι FT, ότι είναι κατά του πολέμου σε γενικές γραμμές, αλλά μιλώντας στους δημοσιογράφους συμπλήρωσε ότι δεν ήθελε να επιτεθεί απευθείας στον Πούτιν διότι ο δικός του λόγος «δεν θα είχε κανέναν αντίκτυπο στις πολιτικές αποφάσεις του Πούτιν για τη Ρωσία». Και κατέληξε ως εξής: «Δεν ήθελα να θέσω και τους υπαλλήλους μου σε κίνδυνο». Ο Σέντον παρέθεσε και άλλες δηλώσεις: «Κανείς δεν θέλει πραγματικά να υποφέρει. Ομως το μήνυμα είναι ότι πρέπει να το κάνουμε» είπε ένας ανώτερος κρατικός τραπεζίτης. «Παλαιότερα, το να είσαι στη λίστα κυρώσεων των Αμερικανών εθεωρείτο κάτι σαν εύσημο, απόδειξη πατριωτισμού. Πλέον όμως είναι απαίτηση [από πλευράς ρωσικού κράτους]. Αν δεν σε περιλαμβάνει, είσαι ύποπτος».
Λεφτάδες πολιτικώς ανύπαρκτοι
Ο συντάκτης του φύλλου του Σίτι έγραψε ότι η Ρωσία έχει αλλάξει επίπεδο και θυμήθηκε την πρώτη συνάντηση του Πούτιν με τους ολιγάρχες, στο μακρινό 2000. Τότε τους είχε πει ότι μπορούν να κρατήσουν τα λεφτά που έβγαλαν με την ιδιωτικοποίηση της σοβιετικής κρατικής περιουσίας, αρκεί να μην ανακατευτούν με την πολιτική. Τώρα όμως τους έχει σούζα. Μέσα σε αυτό το εικοσαετές διάστημα «ο Πούτιν επέβαλε τη θέλησή του στους ολιγάρχες, απαντώντας σε κάθε κριτική τους με αντίποινα, αφήνοντάς τους με πολύ μειωμένη επιρροή». Και όχι μόνο: «Μάλιστα ορισμένους τους έστειλε και στη φυλακή, όπως τον πρώην μεγιστάνα του πετρελαίου Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ο οποίος πέρασε 10 χρόνια στο κελί για φορολογικές απάτες – κατηγορίες στις οποίες οι διεθνείς παρατηρητές είδαν πολιτικό δόλο».
Ο Σέντον παρατήρησε ότι πλέον στη Ρωσία επιχειρεί στις μπίζνες μόνο όποιος είναι έξυπνος και αντιλαμβάνεται πώς λειτουργούν τα πράγματα εκεί: «Οποιος δεν συμπαθεί το σύστημα, είτε βρίσκεται στο εξωτερικό είτε στη φυλακή». Ετσι «ο πλούτος έχει συγκεντρωθεί σε ακόμη λιγότερα πρόσωπα εν σχέσει με την εποχή που ανέλαβε πρώτη φορά καθήκοντα εξουσίας ο Πούτιν». Πεντακόσιοι Ρώσοι με περιουσία μεγαλύτερη από 100 εκατ. δολάρια ελέγχουν το 40% του πλούτου της χώρας, όπως έγραψε η πιο πρόσφατη μελέτη του Boston Consulting Group – κάτι που σημαίνει ότι οι Κροίσοι της Ρωσίας είναι τρεις φορές πλουσιότεροι από τον μέσον όρο των υπερπλουσίων παγκοσμίως. Αλλά, τι να το κάνεις το χρήμα; «Ο αμύθητος πλούτος δεν εξασφαλίζει πολιτική δύναμη».
Κλείνοντας το σημείωμά του για τη συνάντηση Πούτιν-Κροίσων, ο Σέντον διατύπωσε την άποψη ότι ακόμη και αν οι Κροίσοι ζητούσαν από τον Πούτιν κάποια αλλαγή πλεύσης, αυτός δεν θα τους άκουγε. Και έχει ένα φοβερού ατού για την κατάλληλη χειραγώγησή τους: «Φανταστείτε ότι πάνε να παραπονεθούν στον Πούτιν, μου είπε ένας διπλωμάτης ευρωπαϊκής χώρας όπου αρκετοί ρώσοι ολιγάρχες διαθέτουν μεγάλα περιουσιακά στοιχεία. Και του λένε, λοιπόν, κοίτα Βλαδίμηρε, μπορείς να αναθεωρήσεις την πολιτική σου διότι έχασα 4 δισ. δολάρια από τα 5 δισ. δολάρια που είχα; Ε, τι νομίζετε ότι θα τους απαντήσει ο Πούτιν; Μα είναι απλό: Θέλεις να κρατήσεις το ένα δισεκατομμύριο δολάρια που σου απέμεινε ή μήπως όχι;…»