Υστερα από ημέρες σκοταδιού, υπαινιγμών και πιέσεων, η AstraZeneca έδωσε το μεσημέρι της Παρασκευής στη δημοσιότητα τη σύμβαση που υπεγράφη το περασμένο καλοκαίρι με την Ευρωπαϊκή Ενωση για την προμήθεια του εμβολίου κατά της Covid-19. Το επίμαχο συμβόλαιο που υπεγράφη στις 27 Αυγούστου αποτέλεσε σημείο τριβής σε μια αντιπαράθεση μεταξύ της ΕΕ και της βρετανο-σουηδικής φαρμακευτικής εξαιτίας της απροθυμίας ή ανικανότητας της τελευταίας να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της για επαρκή εμβόλια στο πρώτο τρίμηνο του 2021.
Η Κομισιόν πίεσε την AstraZeneca για δημοσιοποίηση του συμβολαίου μετά την εμπρηστική συνέντευξη του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας, Πασκάλ Σαριό, ο οποίος δήλωσε ότι βάσει της συμφωνίας που υπογράφηκε «τρεις μήνες μετά την αντίστοιχη με τη Βρετανία», η φαρμακευτική είναι υποχρεωμένη να καταβάλλει «τη μέγιστη προσπάθεια» να παραδώσει τις συμφωνημένες ποσότητες, χωρίς όμως να δεσμεύεται νομικά.
Το αποτέλεσμα ήταν η εταιρεία να διαμηνύσει προ δύο εβδομάδων ότι για το πρώτο τρίμηνο του 2021 θα είναι σε θέση να παραδώσει το πολύ 34 εκατ. δόσεις, έναντι άνω των 100 εκατ. ευρώ που προγραμμάτιζε η ΕΕ, εκτροχιάζοντας το σχέδιο εμβολιασμών για τα 27 κράτη-μέλη.
Οταν ζητήθηκαν εξηγήσεις από την εταιρεία, η απάντηση ήταν ότι υπήρξε πρόβλημα με τη γραμμή παραγωγης στο Βέλγιο. Από την Κομισιόν αντέτειναν ότι το έλλειμμα θα μπορούσε να καλυφθεί από τα εργοστάσια της εταιρείας στη Βρετανία, όμως ο Σοριό ισχυρίστηκε πως κάθε εργοστάσιο έχει σχεδιάσει την παραγωγή του για συγκεκριμένες παραγγελίες.
Από την Κομισιόν υποστήριξαν ότι η συμφωνία δεν έγινε για συγκεκριμένο εργοστάσιο, αλλά με την AstraZeneca συνολικά. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε το πρωί της Παρασκευής ότι το συμβόλαιο όριζε ρητά τέσσερα εργοστάσια παραγωγής, δύο εκ των οποίων στη Βρετανία, ένα στο Βέλγιο και ένα στην Ολλανδία, άρα η εταιρεία θα όφειλε να καλύψει το πρόβλημα στη βελγική μονάδα με παρτίδες από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Από τα δημοσιοποιηθέντα κείμενα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φαίνεται ότι έχει δίκιο, υπάρχει όντως αναφορά σε βρετανικά εργοστάσια, αν και επισημαίνεται ότι η εταιρεία κατά βάση πρέπει να χρησιμοποιήσει τις γραμμές παραγωγής εντός ΕΕ.
Σε κάθε περίπτωση, το συμβόλαιο κυριαρχείται από αναφορές για τη «βέλτιστη προσπάθεια» (best reasonable effort) από πλευράς της εταιρείας, γεγονός που επιτρέπει σε κάποιον να θέσει ζήτημα ερμηνείας. Η Φον ντερ Λάιεν υποστήριξε ότι αυτός ο όρος του «best reasonable effort» αφορούσε την εποχή που η AstraZeneca δεν είχε ακόμα αναπτύξει το εμβόλιο και δεν ήταν σαφές αν θα είναι ασφαλές.
Το συμβόλαιο, από το οποίο έχουν απαλειφθεί πολλά εμπιστευτικά δεδομένα –κυρίως για το επίμαχο, τις ποσότητες που πρέπει να παραδοθούν–, είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (εδώ).
Από την πλευρά της πάντως η Επιτροπή χαιρέτισε τη δέσμευση της εταιρείας για μεγαλύτερη διαφάνεια στη συμμετοχή της στην ανάπτυξη της στρατηγικής της ΕΕ για τα εμβόλια. Η διαφάνεια και η λογοδοσία είναι σημαντικά για να βοηθήσουν στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των ευρωπαίων πολιτών και για να διασφαλιστεί ότι μπορούν να βασίζονται στην αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εμβολίων που αγοράστηκαν σε επίπεδο ΕΕ, ανέφερε η Επιτροπή για να συμπληρώσει πως ελπίζει να είναι σε θέση να δημοσιεύσει όλες τις συμβάσεις στο πλαίσιο των προκαταβολικών συμφωνιών αγοράς στο εγγύς μέλλον.
Νωρίτερα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε απορρίψει και τους ισχυρισμούς του Πασκάλ Σοριό ότι η Βρετανία είχε «δικαίωμα πρώτης άρνησης» για τα εμβόλια που παράγονται στα εργοστάσια της AstraZeneca στην Οξφόρδη και στο Στάφορνσαϊρ, λέγοντας ότι η εταιρεία δεσμεύεται νομικά να χρησιμοποιήσει και τις τέσσερις μονάδες που αναφέρονται στο συμβόλαιο για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της προς την Ευρώπη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προκαταβάλει 336 εκατ. ευρώ για 400 εκατ. δόσεις, εκ των οποίων περίπου οι 100 εκατ. έπρεπε να έχουν παραδοθεί στο πρώτο τρίμηνο του 2021, μολονότι