Η λογική που οδηγεί έναν ηγέτη να ταξιδεύσει χιλιάδες χιλιόμετρα και να φτάσει στο νησιωτικό κράτος – κάστρο του αντιδυτικισμού στο άκρο του Ατλαντικού Ωκεανού για την κηδεία ενός διεθνούς συμβόλου της Επανάστασης και ο τρόπος σκέψης που τον ωθεί να πληροφορήσει την υφήλιο ότι η μικρή ευρωπαϊκή χώρα του επίσης «έχει δυνάστες» (!) είναι ίδια με εκείνη που τον ώθησε να αναβαθμίσει τη δεύτερη σε μέγεθος πόλη της πατρίδας του ως πρόσφορο κέντρο πρωτοβουλιών για τη διάδοση του αντιευρωπαϊκού μηνύματος. Η ίδρυση Γραφείου Πρωθυπουργού στην πόλη αυτή έγινε για να έχει ο Πρωθυπουργός μια καλή αφορμή για να την επισκέπτεται συχνότερα. Ο στόχος είναι να εδραιωθεί ως η κυρίαρχη προσωπικότητα στην πολιτική ζωή μιας πόλης που χαρακτηρίζεται ως κέντρο της πατριωτικής, της θρησκευτικής, της παραδοσιακής και της εθνικιστικής Δεξιάς.
Παράλληλα, τα δοσίματα στους συνταξιούχους μέσα από τη μοιρασιά ενός τεχνητού πλεονάσματος που παρουσιάστηκε σαν ένα στατιστικό θαύμα μέσα σε μια παραπαίουσα οικονομία εξασφάλισε την επίτευξη δύο σκοπών ταυτόχρονα. Συνέβαλε στην τόνωση του φιλολαϊκού προφίλ του πρωθυπουργού την ίδια ώρα που προκάλεσε την αντίδραση των πιστωτών η οποία πυροδότησε με τη σειρά της μια νέα αποδοκιμασία της κοινής γνώμης εναντίον της Ευρώπης. Η κυβέρνηση δεν ρώτησε τους θεσμούς για το θαύμα του πολλαπλασιασμού των άρτων που επιχείρησε, όχι λόγω αβλεψίας, αλλά ακριβώς για να προκαλέσει το πάγωμα της αξιολόγησης του προγράμματος σταθεροποίησης. Μια τέτοια μονομερής πρωτοβουλία, καθώς δεν εντάσσεται στην συμφωνημένη πρακτική, ήταν βέβαιο ότι θα εξασφάλιζε την αντίδραση των δανειστών και κατ’ επέκταση την ενίσχυση μιας αίσθησης ασφυξίας και αγανάκτησης μέσα στη χώρα που οδηγεί στην πολυπόθητη άνοδο του αντιευρωπαϊσμού.
Το σαμποτάζ στην ομαλότητα
Εν τω μεταξύ η «ατέρμονη διαπραγμάτευση» για το «κλείσιμο της αξιολόγησης» εξελίσσεται σε ένα ακόμα επεισόδιο του εθνικού θρίλερ που αξιοποιείται για να εξωθηθεί ο κόσμος για μια ακόμα φορά πέρα από τα όρια της ψυχολογικής αντοχής του. Η κοινή γνώμη ενθαρρύνεται να αποδίδει την ευθύνη για το τέλμα και τη σήψη στους Ευρωπαίους που υποτίθεται ότι εκδικούνται τον εγκλωβισμένο, αλλά αδούλωτο λαό. Η κοινή γνώμη εμποδίζεται να διακρίνει ότι το τέλμα και η σήψη οφείλεται στο σαμποτάζ του προγράμματος από την κυβέρνηση που εξελίσσεται απρόσκοπτα κάτω από το μόνιμο πρόσχημα ότι «οι ξένοι απαιτούν μέτρα που δεν μπορούν να εφαρμοστούν».
Αυτό το σαμποτάζ δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τον συστηματικό αποπροσανατολισμό, τον προσεταιρισμό και την απονεύρωση κρίσιμων συνιστωσών της Δεξιάς. Οι «χρήσιμοι ανόητοι» του σήμερα (αυτοί που κατά τον Λένιν είναι ανένταχτοι και ουδέτεροι συνοδοιπόροι…) είναι οι Δεξιοί. Κάπως έτσι ένα αριστερό κόμμα, χάρη στην εκμετάλλευση της οικονομικής κρίσης, φτάνει όλο και πιο κοντά στη «ρεβάνς» μέσα από την εκθεμελίωση του στηρίγματος του φιλελεύθερου αστικού καθεστώτος που είναι η συμμετοχή στην Ευρώπη.
Η «χρήσιμη ανόητη» χώρα
Όμως ο μεγαλύτερος «χρήσιμος ανόητος» ίσως είναι η ίδια η χώρα. Διότι την ίδια ώρα που γίνονται όλα αυτά οι ξένες δυνάμεις βρίσκονται σε μια διεργασία επαναδιαπραγμάτευσης των σχέσεων και των ισορροπιών τους. Προσωπικότητες που συνδέονται με τις ευρωπαϊκές υποθέσεις, παρακολουθούν ανήσυχοι τις εξελίξεις. Σε μια καφετέρια χώρου τέχνης και πολιτισμού που βρίσκεται πολύ κοντά στο υπουργείο Εξωτερικών, βετεράνος διπλωμάτης αφηγείται σε επιχειρηματία τη δική του ανάγνωση για τα τεκταινόμενα.
Σύμφωνα με την αφήγηση αυτή, η πιο μεγάλη χώρα της ευρωζώνης έχει επαναφέρει το σχέδιο του δύστροπου (αλλά σχεδόν αναντικατάστατου) υπουργού Οικονομικών της για την έξοδο του απροσάρμοστου εταίρου από την Ευρωζώνη, αφού πλέον αυτό το σχέδιο φαίνεται να εντάσσεται σε ένα μεγαλύτερο σχέδιο για μια μικρότερη Ευρώπη. Η μεγάλη αυτή χώρα, που πάντα δρα προνοητικά έχοντας εναλλακτικά σενάρια πλήρως επεξεργασμένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, δεν επιθυμεί να μετασχηματίσει την οικονομία της με βάση ένα ξένο προς αυτήν οικονομικό πρότυπο επέκτασης των επενδύσεων και της κατανάλωσης μέσα από την αύξηση του εξωτερικού δανεισμού. Δεν επιθυμεί δηλαδή να δημιουργήσει ελλείμματα στον προϋπολογισμό της για να ενισχύσει τη ζήτηση και την ανάπτυξη σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Αντίθετα, επιμένει ώστε η υπόλοιπη Ευρώπη να οργανώσει την οικονομία της με βάση το δικό της αυστηρό μοντέλο, δηλαδή την δημιουργία πλεονασμάτων μέσα από τη συγκράτηση των δαπανών, τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και τις διαρθρωτικές αλλαγές. Με άλλα λόγια, η ατμομηχανή της Ευρώπης, προκειμένου να διατηρήσει άθικτο το οικονομικό μοντέλο της, μάλλον είναι έτοιμη να πυροδοτήσει τον ανασχεδιασμό της Ευρώπης, να αποδεχθεί δηλαδή μια μικρότερη Ευρώπη που θα λειτουργεί κατά το επιθυμητό πρότυπο. Αν λοιπόν η μικρή απροσάρμοστη χώρα αποφασίσει να είναι εκείνη η «χρήσιμη ανόητη» που θα ενεργοποιήσει το σχέδιο για μια μικρότερη Ευρώπη, τότε η μεγαλύτερη χώρα, που πιστεύει ότι έχει κάνει πάρα πολλά για την μικρότερη, ίσως καλωσορίσει ένα δημοψήφισμα για την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα. Άρα, η πιθανή έξοδος της μικρής αυτής χώρας από την Ευρώπη (και το κόστος που θα πληρώσει) μοιάζει πλέον να συμφέρει τους υπόλοιπους εταίρους της. Η ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης, που δεν έκανε το παραμικρό για να αποτρέψει το Brexit, δείχνοντας ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση απέναντι στο ενδεχόμενο μιας σημαντικά μικρότερης Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν προβλέπεται ότι θα συγκινηθεί από την οικειοθελή αποκόλληση μιας μικρής χώρας από την Ευρωζώνη.
Παράλληλα, οι μεγάλες πολιτικές μεταβολές στην υπερδύναμη με την ανάδειξη στην προεδρία ενός επιχειρηματία που μετατρέπει την πολιτική σε reality show και τη διακυβέρνηση σε μια παρωδία δημοκρατίας με αποχρώσεις ολοκληρωτισμού, προφανώς δεν μπορεί να αφήσει τον υπόλοιπο κόσμο ανεπηρέαστο. Μια προσωπικότητα εχθρική προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που ήδη υποστήριξε το Brexit γιατί πιστεύει στην επιστροφή σε έναν κόσμο από έθνη – κράτη, όταν κατέχει πλέον το ισχυρότερο πολιτικό αξίωμα στον κόσμο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υποστηρίξει σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα τα «αποσχιστικά κινήματα» με στόχο την αποδυνάμωση της Ευρώπης. Το ίδιο εύχεται και προωθεί και ο αειθαλής τσάρος που αντλώντας δύναμη και πίστη από τις επισκέψεις του στο άβατο της Ορθοδοξίας ηγεμονεύει ανατολικά της Κεντρικής Ευρώπης στο ευρύ γεωγραφικό πεδίο της Ευρασίας. Εάν λάβει λοιπόν ένα νέο τηλεφώνημα από τον πρωθυπουργό για την εκτύπωση εθνικού νομίσματος, ίσως το αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη κατανόηση και γενναιοδωρία.
