Οταν ο Ντίλαν κέρδισε πέρυσι το Νομπέλ, οι περισσότεροι δήλωσαν -βάσει κληρονομικού, λογικά, χαρίσματος- πως «δεν θα υπήρχε άλλος καλλιτέχνης ο οποίος θα έπαιρνε κάποιο αντίστοιχο βαρυσήμαντο βραβείο».
Ενας χρόνος, περίπου, από τότε και ήρθε εφέτος ένας απίστευτος μουσικός να «σηκώσει» ένα Πούλιτζερ. Κυρίες και κύριοι, αυτός είναι ο Κέντρικ Λαμάρ…
Το πρωί της Τρίτης, την επομένη από την ανακοίνωση των σχετικών βραβεύσεων, πολλοί ήταν εκείνοι που αναρωτήθηκαν «από πότε κάποιος μουσικός παίρνει Πούλιτζερ;», ενώ κάποιοι άλλοι αναρωτήθηκαν «ποιος είναι αυτός ο Κέντρικ Λαμάρ;».
Πριν από τον εφετινό νικητή, λοιπόν, οι προηγούμενοι παραλήπτες του συγκεκριμένου βραβείου ήταν πέντε: η Κινέζα Ντου Γιουν για το «Angel’s Bone», ο σαξοφωνίστας Χένρι Θρίντγζιλ για το «In for a Penny, In for a Pound», η συνθέτρια Τζούλια Γουλφ για το «Anthracite Fields», Τζον Λούθερ Ανταμς για το «Become Ocean» και η τραγουδίστρια-βιολονίστρια Καρολίν Σο για το «Partita for 8 Voices». Και, ναι, το Πούλιτζερ μπορεί να αποτελεί ύψιστη τιμή στην έντυπη δημοσιογραφία, αλλά το ίδιο βραβείο τιμά, επίσης, λογοτεχνικά επιτεύγματα, αλλά και μουσικές συνθέσεις – καλή ώρα.
Ετσι, ο τριαντάχρονος ράπερ από το Κόμπτον της Καλιφόρνιας κατέκτησε από τα πιο περίβλεπτα βραβεία στη μουσική, για το έργο που παρουσίασε στον τελευταίο δίσκο του με γενικό τίτλο «DAMN.». Αλλά, damn, ποιος είναι αυτός ο Κέντρικ Λαμάρ;
Με λίγες λέξεις, πρόκειται για ένα καταπληκτικό ορόσημο για τη χιπ χοπ μουσική και, ταυτόχρονα, μία αδιάψευστη μαρτυρία της στιχουργικής ιδιοφυΐας του.
Είναι αμερικάνος ράπερ και τραγουδιστής, γεννημένος στις 17 Ιουνίου 1987. Ξεκίνησε τη μουσική του καριέρα ως έφηβος με το όνομα K-Dot, κυκλοφορώντας ένα mixtape το οποίο έκανε αίσθηση και τον οδήγησε στο να υπογράψει συμβόλαιο με τη δισκογραφική εταιρεία Top Dawg Entertainment (TDE).
Η αλήθεια είναι ότι έγινε περισσότερο γνωστός το 2010, μετά την πρώτη επίσημη κυκλοφορία της δισκογραφικής δουλειάς του με τίτλο «Overly Dedicated». Την επόμενη χρονιά κυκλοφόρησε το πρώτο του στούντιο άλμπουμ, «Section.80», με το σινγκλ «HiiiPoWeR». Μέχρι τότε είχε προλάβει να αγαπηθεί από ένα αρκετά μεγάλο κοινό, αλλά και να συνεργαστεί με διάφορα αστέρια της χιπ χοπ, βλέπε Δε Γκέιμ, Μπάστα Ράιμς και Σνουπ Ντογκ.
Το άλμπουμ του «good kid, m.A.A.d city», κυκλοφόρησε το 2012 από την TDE, Aftermath και την Interscope Records και έσπασε ταμεία. Κατευθείαν καρφώθηκε στο νούμερο δύο των αμερικανικών τσαρτ και στη συνέχεια αυτή η δισκάρα έγινε πλατινένια. Το τρίτο του άλμπουμ, «To Pimp a Butterfly» του 2015, είχε στο DNA του φανκ, σόουλ και πολύ ραπάρισμα. Αντίστοιχα, χτύπησε κορυφή στα τσαρτ και στις δύο όχθες του Ατλαντικού και στην 58η τελετή των Γκράμι πήρε το αντίστοιχο για την κατηγορία Καλύτερο Ραπ Αλμπουμ.
Το 2016 ήταν η σειρά του δίσκου «Untitled Unmastered», η οποία -κατ’ ουσία- ήταν μια συλλογή από (ακυκλοφόρητα) ντέμο τα οποία είχαν ηχογραφηθεί κατά τη διάρκεια του «To Pimp a Butterfly». Το οποίο σημαίνει ότι αυτή η καλλιτεχνάρα έχει τρελή έμπνευση και έχει πολύ υλικό να μας δώσει! Οπως και έγινε. Την περσινή χρονιά κυκλοφόρησε το τέταρτο στούντιο άλμπουμ του, το «DAMN.», όπου το πρώτο σινγκλ, το «Humble», στρογγυλοκάθισε στα τσαρτ των ΗΠΑ. Α, ναι. Ο τίτλος όλων των κομματιών του «DAWN.» είναι μια λέξη, γραμμένη στα κεφαλαία, με μια τελεία στο τέλος: «LOYALTY.», «DNA.», «ELEMENT.», «PRIDE.», «FEAR.», «GOD.» κ.λπ. Κάποιοι είπαν ότι αυτό ξεκίνησε από λάθος του γραφίστα που σχεδίασε το εξώφυλλο του δίσκου. Κάποιοι άλλοι, υποστήριξαν ότι αυτό συνέβη για να εκφράσει το πόσο απόλυτη είναι η μουσική που γράφει. Σε κάθε περίπτωση, αυτός ο τύπος -τελεία και παύλα- ξέρει να προβληματίζει.
Ετσι κι αλλιώς, και ο ίδιος δεν έχει σταματήσει λεπτό να προβληματίζεται για την κατάσταση που επικρατεί στις ΗΠΑ, η οποία έγινε χειρότερη -κατά τον ράπερ- μετά την εκλογή του Τραμπ. Ο Κέντρικ ξέρει να εκφράζει τη δυσαρέσκειά του μέσω της μουσικής, δεν μασάει τα λόγια του και οι στίχοι του, αρκετές φορές, είναι πύρινοι.
Για παράδειγμα, στις ρίμες του έπεσε και το Fox News – αλλά δεν το άρχισε εκείνος: το κανάλι τον είχε κατακεραυνώσει όταν είχε ερμηνεύσει το «Alright» στα βραβεία BET, το 2015. Αυτό το τραγούδι γράφτηκε για την αστυνομική βία κατά των μαύρων και έγινε κάτι σαν εθνικός ύμνος για το κίνημα «Black Lives Matter». Το Fox χαρακτήρισε αυτή την εμφάνισή του ως «μεγάλο λάθος» και «ζημιογόνο».
Μάλιστα, ένας από τους παρουσιαστές της τηλεοπτικής συχνότητας, ο Τζεράλντο Ριβέρα, έκανε το λάθος να δηλώσει πως «το χιπ χοπ έχει κάνει περισσότερη ζημιά στους νεαρούς Αφροαμερικανούς από ό,τι ο ρατσισμός τα τελευταία χρόνια». Και κανείς δεν γέλασε. O Κέντρικ τού απάντησε χρησιμοποιώντας ένα sample με αυτά τα λόγια και στο κομμάτι «YAH.», αναφέρει: «Fox News wanna use my name for percentage… Somebody tell Geraldo this nigga got ambition» («Το Fox Vews θέλει να χρησιμοποιήσει το όνομά μου για ποσοστά… Κάποιος να πει στον Τζεράλντο ότι αυτός ο νέγρος είναι φιλόδοξος»). Ετσι, πολλοί πήραν το μέρος του ράπερ θεωρώντας ότι αυτό το κανάλι έκανε φασαρία στην πλάτη της δόξας του Κέντρικ. Ο τύπος αυτός είναι πολύ έξυπνος. Αλλά ξέρει να το διαχειρίζεται.
Σε ένα τραγούδι του, το «HUMBLE.», αναφέρεται στην εσωτερική πάλη του με τη μετριοφροσύνη, για το κατά πόσο είναι εύκολο να παραμένει κάποιος ταπεινός στην περίπτωση κατά την οποία διαθέτει τόσο ταλέντο και απολαμβάνει τόση αναγνώριση. Πραγματικά απίστευτος και ξέρει να σαρκάζει. Τον εαυτό του. Επίσης, στο τραγούδι «PRIDE.» ραπάρει «I can’t fake humble just ’cause your ass is insecure,” («Δεν μπορώ να το παίξω ταπεινός, γιατί οι κώλοι σας είναι ανασφαλείς»). Κατανοητό και βαθιά ανθρώπινο; Όχι ακριβώς. Θεϊκό…
Η δολοφονία ενός φίλου του, πριν από μια δεκαετία, αποτέλεσε την αιτία για την οποία ασπάστηκε τον Χριστιανισμό – βαπτίστηκε, εν Χριστώ, το 2013. Από τότε μιλά και γράφει για τη θρησκεία του. Εξηγεί ότι «όλα μου τα έδωσε ο Θεός. Για τους περισσότερους φαν μου είμαι ό,τι πιο κοντινό έχουν σε ιερέα. Ξέρω πως κάποια παιδιά ζουν με τη μουσική μου. Ο λόγος μου δεν θα είναι ποτέ όσο δυνατός ήταν αυτός του Θεού. Κάνω απλά, τη δουλειά μου».
Είπαμε, είναι έξυπνος, ξέρει να το «ανοίγει», αλλά και να το «μαζεύει». Και, πιθανώς, ο σπουδαιότερος μουσικός της τελευταίας δεκαετίας ο οποίος -αν και αναφέρεται στον ρατσισμό και την παλιοζωή στο Αμέρικα- υπάρχει κάτι στη μουσική του που τον κάνει άμεσο σε όλον τον πλανήτη. Οπως έκανε και ο Μπομπ Μάρλεϊ, τον οποίο ο Λαμάρ προσκυνά για την επιδραστικότητά του. Οπου και ο Κέντρικ πουλά εκατομμύρια δίσκους, ο κόσμος τον λατρεύει, οι στίχοι του τραγουδιούνται μέσα σε κατάμεστα κλαμπ, γίνονται σύνθημα στα χείλη διαδηλωτών τού κινήματος Black Lives Matter, ενώ ο ίδιος επιβεβαιώνει συνεχώς ότι δεν είναι κάποιο βεγγαλικό το οποίο θα εξαφανιστεί μετά τον κρότο και τα χρώματα στο στερέωμα της μουσικής. Αλλά αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο για τη χιπ χοπ.
Όχι σαν εκείνους που ήδη γνωρίσαμε, αφού οι ΜTV gangstas ανήκουν στη λήθη της μουσικής, μαζί τους και οι σχεδόν γυμνές γυναίκες-μπίτζιζ τους, τα αμέτρητα λεφτά δεν είναι πια το παν, τα χρυσά δόντια στα στόματα των ράπερ δεν είναι μόδα – είναι πασέ, για την ακρίβεια. Ο Κέντρικ είναι πολιτικοποιημένος, πολύ περισσότερο σε σχέση με τους προκατόχους του, και μπόρεσε να αποβάλει κάποια άρρωστα σύνδρομα εκείνης της εποχής.
Ο ίδιος ο μουσικός θεωρεί πως έτσι κι αλλιώς δεν έχει καμία σχέση με ό,τι ήδη ξέραμε για αυτή τη μουσική και για την πάρτη του: «Δεν μπορείτε να με κατηγοριοποιήσετε. Η μουσική μου είναι ανθρώπινη». Επαρση ή βαθιά αυτογνωσία; Το «The New Yorker» τον έχει χαρακτηρίσει «μάστερ στην αφήγηση ιστορίας» και, δίχως σκέψη, είναι ό,τι πιο ακριβές μπορεί να αποδώσει τον Λαμάρ.
Σε κάθε περίπτωση, αυτός ο καλλιτέχνης -με μόλις 165 εκατοστά ύψος, αλλά με θεόρατο ταλέντο-αποτελεί έναν μουσικό μεσσία. Eναν σύγχρονο σωτήρα του χιπ χοπ. Υο…