Γύρω από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών υπάρχει ένα μεγάλο μυστήριο: πώς γίνεται να περιγράφουμε το προφανές, αλλά να αρνούμαστε την υλοποίησή του; Φέτος για τρίτη χρονιά έθεσα το ίδιο ερώτημα σε διάφορους συνομιλητές, αλλά πήρα πίσω μόνο μισόλογα. Προφανώς επειδή σε αυτόν τον τόπο έχουμε την καταπληκτική ικανότητα προσδίδουμε στα λόγια την ίδια αξία με τις πράξεις.
Ωστόσο αυτή τη φορά η Πυθία έδωσε μερικούς αριθμούς που βοηθούν στην ερμηνεία των πραγμάτων. Ηταν τα στοιχεία της έρευνας που παρουσίασε η «ΔιαΝΕΟσις» για την εθνική μας ταυτότητα, μία προσπάθεια για την ακτινογράφηση ενός λαού σε κρίση.
«Αν είχαμε έναν ασθενή στην εντατική, τώρα έχει βγει κάποιος νοσοκόμος και μας είπε ότι άρχισε να κουνάει τα βλέφαρα» είπε ο Δημήτρης Μαύρος της MRB, προσπαθώντας να περιγράψει την εικόνα. Είμαστε, λοιπόν, μία συντηρητική κοινωνία που προσπαθεί, που κάνει κάποια βήματα για να βγει από τα σκοτάδια της πολύπλευρης κρίσης. Πλέον τα οικονομικά μας εμφανίζουν μία μικρή βελτίωση και αυτή αντανακλάται στην επιστροφή της εμπιστοσύνης προς την Ευρώπη και το ευρώ. Το 68% των συμπατριωτών μας βλέπει και πάλι θετικά τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ομως πάνω από όλα εμπιστεύεται την οικογένεια, τον Στρατό, την Αστυνομία, τη Δικαιοσύνη, την Εκκλησία. Και εμπιστεύεται τον Δήμαρχο περισσότερο από τον Πρωθυπουργό.
Ολα αυτά τα χρόνια μας έκλεισαν περισσότερο στο καβούκι μας. Το 55% πιστεύει ότι Ελληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι -θεωρητικά αυτοί δεν θα θεωρούν δικό μας τον Αντετοκούνμπο. Μειώνεται το ποσοστό εκείνων που πιστεύουν ότι τα παιδιά των μεταναστών πρέπει να παίρνουν αυτόματα την υπηκοότητα, δεν μας αρέσουν οι πρόσφυγες και οι Τούρκοι, αγαπάμε τη Ρωσία και θεωρούμε τον Πούτιν ως ιδανικό ηγέτη. Ξαναδιαβάστε την τελευταία φράση και θα καταλάβετε πού πάει η χώρα. Ενας στους τρεις πιστεύει ότι μας ψεκάζουν, οκτώ στους δέκα είναι βέβαιοι για την ύπαρξη μυστικών οργανώσεων και το 48% εκκλησιάζεται τουλάχιστον μία φορά τον μήνα.
Αν τα δεις όλα αυτά συνολικά, καταλαβαίνεις για ποιο λόγο πολλές από τις ιδέες που ακούγονται αυτές τις ημέρες στους Δελφούς δεν μπαίνουν ποτέ στο στάδιο της υλοποίησης. Δεν υπάρχει πρόθυμο ακροατήριο εκεί έξω.
Να, πάντως, μερικές ενδιαφέρουσες απόψεις που άκουσα στους Δελφούς, πέρα από τις άλλες για τις οποίες, πιθανότατα, ενημερωθήκατε δια της ειδησεογραφίας.
Ο λαϊκισμός αποτελεί ένα πρώτο βήμα στη διόρθωση της σχέσης ισχύος μεταξύ ελίτ και μάζας, σύμφωνα με τον Walter Russel Mead, καθηγητή στο Hudson Institute, ο οποίος υποστήριξε ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς ως μια επιθυμία επιστροφής στις παλιές καλές ημέρες. «Ο λαϊκισμός στον πυρήνα του είναι απόρροια διαμαρτυρίας, αλλά και απότοκο της πολιτισμικής εξέλιξης εν μέσω μιας διαδικασίας απόλυτης αμφισβήτησης», εξήγησε
Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς και ο επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης είπαν ότι, επιτέλους, η Ευρώπη πρέπει να πιέσει περισσότερο της πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για τον έλεγχο των fake news και των θεωριών συνωμοσίας που ξεπηδούν από εκεί.
Ο καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κωνσταντίνος Κωστής, ανέφερε ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί να προσαρμοστεί στην ευρωπαϊκή πολιτική αν δεν επιθυμεί να βρεθεί σε αμφισβήτηση. «Ηδη από τη δεκαετία του 1970, η Ελλάδα αντιδρά περίεργα στην παγκοσμιοποίηση και συστηματικά αποφεύγει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και τις προκλήσεις της εποχής, από τότε που έγινε μέλος της ΕΟΚ αλλά και πιο πρόσφατα από τότε που έγινε μέλος της ΕΕ.»
Ο Κυριάκος Πιερρακάκης, διευθυντής Ερευνών του οργανισμού ΔιαΝΕΟσις, αναρωτήθηκε ποια είναι τα διδάγματα που η Ελλάδα αποκόμισε από την κρίση, η οποία, εν πολλοίς, δεν αξιοποιήθηκε με στόχο την ανασυγκρότηση της χώρας. Τόνισε ότι το δημογραφικό ζήτημα αποτελεί μία μακροπρόθεσμη τάση που υφίσταται η Ελλάδα της οποίας ο πληθυσμός υποχώρησε σε 10,7 εκατ. ευρώ από 11,1 εκατ. ευρώ. Και προκαλεί, όπως εξήγησε, σοβαρές επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα και στους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης.
Ο Kevin Featherstone, καθηγητής και διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του LSE, αναρωτήθηκε ανοιχτά αν η Ελλάδα μπορεί να ανασυνταχθεί μόνη της χωρίς τη βοήθεια ξένων ειδικών.
Η Megan Green, Managing Director Manulife Investments, Canada, τόνισε ότι η Ελλάδα ανακάμπτει, κάτι που οι επενδυτές από την αμερικανική ήπειρο βλέπουν θετικά. Ωστόσο, είπε ότι οι ελληνικοί θεσμοί είναι πολύ αδύναμοι και αποτρέπουν τους επενδυτές. «Μία προληπτική γραμμή στήριξης για την Ελλάδα, μπορεί να μην είναι απαραίτητη αλλά θα προσφέρει περισσότερη εμπιστοσύνη στους επενδυτές».
Ο Νίκος Σταθόπουλος, επικεφαλής της Boston Consultings Partners UK, ανέφερε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν 1,7 τρισ. δολάρια από private equity funds που δεν έχουν ακόμη επενδυθεί, με την Ελλάδα να διαθέτει μοναδική ευκαιρία να απορροφήσει τμήμα της συγκεκριμένης ρευστότητας. Ωστόσο, όπως σημείωσε, για να προσελκυστούν οι ξένοι επενδυτές απαιτείται να υπάρξει πραγματική σταθερότητα, όπως και ένα φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον.
O Νίκος Δρανδάκης, ιδρυτής της Beat που εξαγοράστηκε από τη Daimler, είπε ότι η γίνονται επενδύσεις σε οχήματα αυτόνομης οδήγησης, αλλά θα δημιουργήσουν πολυάριθμες νέες ειδικότητες σε τομείς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη.
Τον «εμπορικό πόλεμο» που είναι σε εξέλιξη μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας επιβεβαίωσε ο Cheng Li, διευθυντής του Κέντρου Εξωτερικής Πολιτικής της Κίνας. Δεν δίστασε μάλιστα να μιλήσει για Ψυχρό Πόλεμο» σε περίπτωση που δεν αλλάξει κάτι – τον δεύτερο, όπως είπε, Ψυχρό Πόλεμο της ιστορίας.
Ο γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ Θάνος Ντόκος απαρίθμησε τα τέσσερα κρίσιμα συστατικά μίας πολιτικής εθνικής ασφάλειας: «Πρώτον να έχουμε μία συγκεκριμένη στρατηγική. Δεύτερον, νέες δομές, νέους θεσμούς. Τρίτον κατάρτιση προσωπικού. Τέταρτον, χρήση της νέας τεχνολογίας» και ξεκαθάρισε ότι οπωσδήποτε: «Κάποιος θα πρέπει να φυλάει τους φύλακες». Επισήμανε ότι το γενικό πρόβλημα όταν μιλάμε για παγκοσμιοποίηση, είναι ότι «μπορεί οι κακοί να μην δρουν σε κάποιο συγκεκριμένο κράτος ή να προέρχονται από διαφορετικά κράτη και ότι οι καλοί πρέπει να δράσουν σε ένα πλαίσιο περιορισμών».
«Δεν θα μπορούσα να υπηρετήσω έναν τέτοιο πρόεδρο» δήλωσε ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα Antony Gartner, ο οποίος υποστήριξε ότι «η διακυβέρνηση Τραμπ πετά στα σκουπίδια 60 χρόνια πολιτικών». Ανέφερε ότι η χώρα του δεν έχει δει ποτέ ξανά τόση έντονη επίθεση σε μειονότητες, γυναίκες και το δικαστικό σύστημα, ενώ υποστήριξε ότι ο Τραμπ ευθύνεται που «παραδώσαμε την Αφρική στην Κίνα». «Ακούσαμε να λέγεται ότι οι εμπορικοί πόλεμοι είναι καλοί και είναι εύκολο να κερδηθούν», σημείωσε, υποστηρίζοντας ότι στον Λευκό Οίκο τέτοια ρητορική δεν έχει ακουστεί ποτέ στο παρελθόν.