Ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται στις ΗΠΑ όπου θα συναντηθεί με τον Ντόναλντ Τραμπ. Η επίσκεψη γίνεται σε μία δύσκολη περίοδο για τις σχέσεις των δύο χωρών ενώ το πρόσφατο άνοιγμα του τούρκου προέδρου στην Κίνα προκαλεί ανησυχίες στην Ουάσικτον, τις οποίες καταγράφει η «Washington Post».
Παρότι ο Ερντογάν έχει εκφραστεί θετικά για τον νέο αμερικανό πρόεδρο, ελπίζοντας σε βελτίωση των σχέσεων, οι δύο χώρες φαίνεται ότι απομακρύνονται σε βασικές στρατηγικές επιλογές τους. Ο τούρκος πρόεδρος έφτασε στις ΗΠΑ από το Πεκίνο όπου συμμετείχε στις εκδηλώσεις για το σχέδιο «Μία ζώνη, ένας δρόμος» που προωθεί ο Σι Τζινπίνγκ. Οι συζητήσεις φαίνεται ότι πήγαν καλά και ο Ερντογάν το πανηγύρισε με μερικά tweets στα οποία εκθειάζει τα σχέδια του κινέζου ομολόγου του.
Το μεγαλεπήβολο σχέδιο του Σι Τζινπίνγκ, που εμπνέεται από τον «Δρόμο του Μεταξιού», τον αρχαίο εμπορικό δρόμο που συνέδεε την Κίνα με τη Δυτική Ασία και την Ευρώπη, φιλοδοξεί να γίνει η κινεζική εκδοχή της παγκοσμιοποίησης. Η Κίνα δεσμεύεται να επενδύσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή υποδομών σε όλο τον κόσμο. Το σχέδιο είναι φαραωνικό. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις και τηρουμένων των αναλογιών θα υπερβαίνει κατά πολύ τα ποσά που έδωσαν οι ΗΠΑ μεταπολεμικά για το σχέδιο Μάρσαλ.
Στο Πεκίνο βρέθηκαν 28 αρχηγοί κρατών. Η παρουσία του Ερντογάν ερμηνεύτηκε στις ΗΠΑ ως συνέπεια της εμπορικής πολιτικής που θέλει να εφαρμόσει ο Τραμπ. Πολλοί πιστεύουν ότι ο αναθεωρητισμός του αμερικανού προέδρου σε ό,τι αφορά τις εμπορικές συμφωνίες (όπως η συμφωνία Trans-Pacific Partnership-TPPA μεταξύ των ΗΠΑ και οκτώ χωρών της Αμερικής και της ΝΑ Ασίας) θα βλάψει τη χώρα ενώ προσφέρει πεδίο δράσης στην Κίνα που τρέχει να καλύψει το κενό.
Το 2002 όταν ο Ερντογάν ανέβηκε στην εξουσία οι διμερείς εμπορικές ανταλλαγές με την Κίνα ανέρχονταν ετησίως στο ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Σήμερα έχουν φτάσει στα 27 δισεκατομμύρια. Κινεζικές εταιρίες βοηθούν την Τουρκία να αναπτύξει σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλών ταχυτήτων, κάτι που θα διευκολύνει την περαιτέρω ανάπτυξη του εμπορίου από τη μία άκρη της Ασίας στην άλλη.
Από την άλλη πλευρά το σχέδιο «Μία ζώνη, ένας δρόμος» ακόμα είναι στα χαρτιά και η επιτυχία του κάθε άλλο παρά βέβαιη είναι. Το Πεκίνο δέχεται επικρίσεις – κυρίως από την Ινδία – για πρωτοβουλίες νεοαποικιακού χαρακτήρα ενώ κάποιες χώρες ανησυχούν ότι το σχέδιο θα λειτουργήσει τελικά μόνο σε όφελος της Κίνας.
Παρότι το Πεκίνο επιχειρούσε επί χρόνια να προσεγγίσει την Αγκυρα οι πρωτοβουλίες της γίνονταν δεκτές με καχυποψία από την Τουρκία. Το ζήτημα που δημιουργούσε τριβές είναι η μειονότητα των μουσουλμάνων Ουιγούρων που ζουν στην Κίνα καθώς η Τουρκία έχει εδώ και χρόνια αναλάβει την «προστασία» τους στα πλαίσια των θεωριών του παντουρκισμού.
Ο δεύτερος λόγος που λειτουργούσε ανασχετικά στη σύσφιξη των σχέσεων Αγκυρας – Πεκίνου ήταν η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ. Η ένταξη στην ΕΕ αποτελούσε βασική παράμετρο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής ενώ η χώρα παραμένει μέλος του NATO.
Σήμερα όμως η Τουρκία είναι ίσως πιο ανοιχτή από ποτέ στο παρελθόν στους «μνηστήρες» από την Ανατολή. Το πλήγμα στις σχέσεις με την ΕΕ μετά την περσινή απόπειρα πραξικοπήματος και τις εκκαθαρίσεις πολιτικών αντιπάλων ήταν βαθύ, ενώ οι συνεχείς διαφωνίες για τη διαχείριση του συριακού ζητήματος προκαλούν συνεχείς τριγμούς. Αλλά και μετά την νίκη του Τραμπ παρότι η Τουρκία ελπίζει σε μία νέα αρχή στις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον, η δέσμευση του αμερικανού προέδρου να βοηθήσει τους Κούρδους προκαλεί συνεχείς εντάσεις.
Ο κινέζος πρεσβευτής στην Τουρκία άφησε να εννοηθεί ότι το Πεκίνο είναι έτοιμο να συζητήσει ενδεχόμενη συμμετοχή της Τουρκίας στο SCO (Shanghai Cooperation Organization) μία διεθνή πολιτικο-οικονομική ένωση στην οποία συμμετέχουν Κίνα και Ρωσία και η οποία φιλοδοξεί να γίνει η ευρασιατική εναλλακτική στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Ακόμα και στο ακανθώδες ζήτημα των Ουιγούρων φαίνεται ότι Κίνα και Τουρκία βρίσκουν ένα πεδίο συνεννόησης. Το Πεκίνο ισχυρίζεται ότι οι Ουιγούροι που έχουν καταφύγει στην Τουρκία συνιστούν μία εν δυνάμει απειλή για τη διεθνή ασφάλεια καθώς πολλοί εντάσσονται στο ISIS. Ο Ερντογάν παρέκαμψε τον σκόπελο προτείνοντας στενότερη συνεργασία Κίνας – Τουρκίας στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Το σχέδιο «Μία ζώνη, ένας δρόμος» είναι «μία πρωτοβουλία που θα εξαλείψει την τρομοκρατία» ανέφερε ο τούρκος πρόεδρος σε ομιλία του.
Κατά κάποιο τρόπο, το όχι και τόσο ξαφνικό ειδύλλιο Κίνας – Τουρκίας, αναδεικνύει τις αντιφάσεις της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ εκτιμά η «Washington Post». Ο αμερικανός πρόεδρος κόμπαζε προεκλογικά για τις ικανότητές του και κλείνει επωφελείς συμφωνίες αλλά ο προστατευτισμός που θέλει να επιβάλει φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα. Και τελικά όπως κατάλαβε και ο Ερντογάν αν οι ΗΠΑ δεν θέλουν, «υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια».