Η Ισπανία είναι επισήμως έτοιμη να σφραγίσει (αν όχι να ξεχάσει) ένα σκοτεινό κεφάλαιο -58 ετών!- της πρόσφατης Ιστορίας της. Η 8η Απριλίου του 2017 είναι η ημέρα που έχουν δεσμευτεί να παραδώσουν τα όπλα οι βάσκοι αυτονομιστές της ΕΤΑ στην πόλη Μπαγιόν, στη νοτιοδυτική Γαλλία -αν δεν βρεθεί κάτι που να ανατρέψει την απόφασή τους στην πορεία, όπως προειδοποιούν.
Η οργάνωση επιβεβαίωσε σε επιστολή της –η οποία έφτασε στην κατοχή του BBC- ότι πρόκειται να υποδείξει στις ισπανικές και γαλλικές Αρχές πού βρίσκονται τα κρυμμένα οπλοστάσιά της, στο έδαφος της Ισπανίας και της Γαλλίας. «Εφόσον παραδίδει όλα τα όπλα σε εκπροσώπους της κοινότητας των Βάσκων, η ΕΤΑ είναι πλέον μία αφοπλισμένη οργάνωση», αναφέρει η επιστολή.
Αλλά στην ίδια επιστολή, η οποία φέρει ημερομηνία την 7η Απριλίου 2017, οι αυτονομιστές προειδοποιούν ότι «η διαδικασία μπορεί να διακοπεί από εχθρούς της ειρήνης. Η μόνη πραγματική εγγύηση της επιτυχίας είναι η συγκέντρωση χιλιάδων ανθρώπων στην Μπαγιόν σε στήριξη του αφοπλισμού».
Η ΕΤΑ έχει κηρύξει κατάπαυση πυρός πολλές φορές, το 1989, 1996, 1998 και το 2006. Αλλά πάντα κάτι άλλαζε και η οργάνωση -η οποία έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική από την ΕΕ- συνέχιζε τον ένοπλο αγώνα της. Επειτα από περισσότερα από 40 χρόνια βίας στο όνομα του αγώνα της για την ανεξαρτησία Χώρας των Βάσκων και της Ναβάρας, πραγματοποίησε την τελευταία επίθεσή της το 2010, προκαλώντας τον θάνατο ενός αστυνομικού σε γαλλικό έδαφος και ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των θυμάτων που αποδίδεται στις ενέργειές της στους 829 νεκρούς.
Και ανακοίνωσε ότι αποκηρύσσει τη βία και ότι εγκαταλείπει τον 40ετή αγώνα της προσπάθειάς της να ιδρύσει αυτόνομο κράτος των Βάσκων στη βόρεια Ισπανία και τη νότια Γαλλία το 2011. Υστερα από μήνες μυστικών συνομιλιών, φαίνεται ότι ο ένοπλος αγώνας της έφτασε στο τέλος της.
Την Τετάρτη, τα βασκικά πολιτικά κόμματα της Ισπανίας εξέφρασαν την ελπίδα ότι η παράδοση θα επιτρέψει την αλλαγή σελίδας σε μια επιχείρηση δεκαετιών που προκάλεσε τον θάνατο σε πάνω από 800 άτομα στην Ισπανία. Παράλληλα, η τοπική Βουλή ψήφισε με 65 ψήφους υπέρ και 9 κατά της απόφασης να ζητηθεί από την ETA «να ολοκληρώσει το συντομότερο δυνατόν μία πράξη μονομερούς, ολοκληρωμένου, απόλυτου και βεβαιωμένου αφοπλισμού».
«Κατά τη γνώμη μου, είχε έρθει η ώρα. Ολόκληρη η βάσκικη κοινωνία συμφωνεί έπειτα από χρόνια τρομοκρατίας. Αυτό λοιπόν πρέπει να συμβεί, και χαίρομαι που έφτασαν σε συμφωνία. Ελπίζω όλα να πάνε καλά», δήλωσε μία γυναίκα, κάτοικος του Μπιλμπάο, όπου δρούσε κατ’ εξοχήν η οργάνωση. Μένει να φανεί αν πράγματι είναι το τέλος της ένοπλης ΕΤΑ…
Η ΕΤΑ ιδρύθηκε το 1959 από μια ομάδα μαρξιστών φοιτητών που συνδύαζαν την αντιδικτατορική δράση και το όραμα της επανάστασης με τον βασκικό πατριωτισμό.
Τα αρχικά της προέρχονται από τις λέξεις «Euskadi Ta Askatasuna», δηλαδή «Βασκική Γη και Ελευθερία». Στόχος ήταν η ανάκτηση της αυτονομίας που απολάμβαναν οι Βάσκοι έως τον εμφύλιο πόλεμο και η ίδρυση ανεξάρτητου κράτους που θα ένωνε τους Βάσκους της Ισπανίας και της Γαλλίας.
Το πρώτο θύμα της οργάνωσης ήταν ο Μελιτόν Μανθάνας βασανιστής και διοικητής της ασφάλειας στο Σαν Σεμπαστιάν, τον οποίο εκτέλεσαν μέλη της ΕΤΑ το 1968. Τότε η δικτατορία του Φράνκο εξαπέλυσε μπαράζ συλλήψεων, αλλά διαρκώς, νέα μέλη της οργάνωσης κάλυπταν τα κενά της οργάνωσης.