Η ροζ κορδέλα, τα συμβολικά βραχιολάκια, οι γυμνές συνήθως φωτογραφήσεις διάσημων και μη, τα σύντομα μηνύματα, οι ροζ -πάντα- κύκλοι που παραπέμπουν στα γυναικεία στήθη. Ας πούμε ότι τέτοιες εκστρατείες με φιόγκους και διάσημους προσελκύουν την προσοχή μίας γυναίκας. Θα καταλάβει όμως με αυτές τις χαρούμενες ροζ εικόνες πώς μοιάζει ένας μαστός που έχει προσβληθεί από καρκίνο; Ξέρει ότι η ανεστραμμένη θηλή είναι ένα από τα ορατά συμπτώματα της νόσου; Οτι ακόμη και η ερυθρότητα στην επιδερμίδα πάνω από τον μαστό θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι όγκου; Πώς θα της δείξεις; Πώς θα κερδίσεις την προσοχή της;
«Λεμόνια», σκέφτηκε η σχεδιάστρια Κορίν Μπομόντ. Καθώς έχασε δύο γιαγιάδες -σε ηλικίες μόλις 42 και 60 ετών- από τον καρκίνο του μαστού, προβληματίστηκε ιδιαίτερα για την ευαισθητοποίηση γυναικών σχετικά με την πρόληψη. Ως γραφίστας, σκέφτηκε να αναπαραστήσει τα 12 ορατά «σημάδια» που μπορεί να εκδηλωθούν λόγω του καρκίνου σε δώδεκα λεμόνια. Εξαπέλυσε την εκστρατεία της το μακρινό 2003. Αλλά τότε δεν ήμαστε όλοι συνδεδεμένοι στο Facebook και το Instagram. Τώρα, ύστερα από την ανάρτηση μίας χρήστριας του Διαδικτύου, η εκστρατεία «Γνώριζε τα λεμόνια σου» («Know your lemons») έγινε viral. Τρεις μόνο αναρτήσεις έχουν «φτάσει» σε 7,3 εκατ. άτομα! Η αγγλίδα σχεδιάστρια κέρδισε το ενδιαφέρον μας. Εξηγεί όσο πιο περιγραφικά και λιτά μπορεί πώς μοιάζουν και τι υφή έχουν τα συμπτώματα του καρκίνου και σε ποιες περιπτώσεις επείγει μία επίσκεψη στον γιατρό.
Στα δώδεκα λεμόνια δείχνει τα εξογκώματα, τις εκκρίσεις από τη θηλή -συχνά σημειώνονται εκκρίσεις αίματος- τις πτυχώσεις του δέρματος, την εσολκή της θηλής, την ερυθρότητα ή το κοίλωμα στην επιδερμίδα πάνω από τον μαστό. «Δεν γίνεται πάντα διάγνωση μέσα από την ψηλάφηση, ειδικά όταν ο καρκίνος είναι σε αρχικά στάδια. Γι’ αυτό χρειάζεται η μαστογραφία», λέει στο Protagon ο γυναικολόγος χειρουργός μαστού, Κωνσταντίνος Δημητρακάκης. «Αλλά πάντα προτρέπουμε τις γυναίκες να ψηλαφούν το σώμα τους για τυχόν ενδείξεις και με την εξάσκηση γίνονται καλύτερες στην αυτοεξέταση. Οσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση τόσο πιο επιτυχής θα είναι η θεραπεία», τονίζει ο ίδιος.
Παρότι έχει σημειωθεί βελτίωση στο θέμα της ενημέρωσης για την ανάγκη προληπτικού ελέγχου, ακόμη υπάρχουν πολλές γυναίκες που αποφεύγουν τις προληπτικές εξετάσεις. «Είτε αδιαφορούν είτε φοβούνται. Κάποιες φοβούνται την ακτινοβολία, η οποία βέβαια είναι σε πολύ μικρές δόσεις», εξηγεί ο ίδιος. Εναπόκειται στον οικογενειακό γιατρό ή τον γυναικολόγο να επισημάνει ότι μετά την ηλικία των 40 η γυναίκα πρέπει να κάνει μαστογραφία μία φορά τον χρόνο και να υπενθυμίσει ότι ακόμη και λίγοι μήνες μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να σώσουν μία ζωή. «Δεν υπάρχει οργάνωση σε αυτό το θέμα στην Ελλάδα. Σε άλλες χώρες, όπως τις σκανδιναβικές ή τον Καναδά, το ίδιο το υπουργείο υπενθυμίζει με επιστολή στη γυναίκα ότι ήρθε η ώρα να κάνει την εξέταση!», τονίζει ο κ. Δημητρακάκης.
Πάντως, έχει παρατηρηθεί ότι οι νέες γυναίκες είναι πιο συνεπείς στις εξετάσεις. Σίγουρα παίζει ένα ρόλο το Διαδίκτυο και εκστρατείες σαν κι αυτήν που εξαπέλυσε η αγγλίδα σχεδιάστρια. Αλλά δυστυχώς έχει, επίσης, παρατηρηθεί ότι τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερες νέες γυναίκες εκδηλώνουν καρκίνο του μαστού. Γι’ αυτό και, πλέον, αρκετοί γιατροί προτρέπουν τις γυναίκες να κάνουν ανά διαστήματα ένα υπερηχογράφημα μαστού μετά τα 20 έτη.
«Καταρχάς, οι γυναίκες κάνουν παιδιά αργότερα. Ελάχιστες γυναίκες γεννούν πλέον πριν κλείσουν τα 30 έτη. Πολλές δεν κάνουν καν παιδιά και η μη τεκνοποίηση είναι ένας παράγοντας που συμβάλει στην εμφάνιση του καρκίνου», εξηγεί ο γυναικολόγος. Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει το περιβάλλον όπου ζουν οι γυναίκες σήμερα, η διατροφή και η κατανάλωση αλκοόλ. Είναι αποδεδειγμένο ότι στις γυναίκες που κάνουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου ενώ ένας άλλος παράγοντας είναι και η παχυσαρκία.
Κι όμως η νέα γενιά έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Οι νέες γυναίκες έχουν το Διαδίκτυο. Βλέπουν σχεδόν μπροστά τους γυναίκες που αφαίρεσαν τους μαστούς τους για να πολεμήσουν μία νόσο που μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο. Διαβάζουν τις ιστορίες τους. Πότε το έμαθαν, πώς το έμαθαν, πώς αντέδρασαν, πόσο φοβήθηκαν και γιατί δεν το έβαλαν κάτω. Δεν ευαισθητοποιούνται με κορδέλες αλλά μέσα από τον αγώνα που δίνει η διπλανή τους. Εχουν ανάγκη από φωτογραφίες που δείχνουν με ακρίβεια τι συμβαίνει στον ανθρώπινο οργανισμό όταν εκδηλώνεται η πιο συχνή μορφή καρκίνου που προσβάλλει γυναίκες. Ακόμη και αν αυτό γίνεται μέσα από δώδεκα λεμόνια.