Θα μπορούσε στη θέση του να ήταν κάποιος σαν τον Ουίνστον Τσόρτσιλ; O Mπαράκ Ομπάμα, ο πιο γνωστός και ο πιο ισχυρός άνθρωπος στον κόσμο ήταν στη σκηνή. Ηξερα ότι παρακολουθώ Ιστορία από τον πρώτο εξώστη, έχοντας πλέον ένα «Ημουν και εγώ εκεί» στην εσωτερική τσέπη του σακακιού. Όμως ήταν και η απορία εκεί: θα στεκόταν στο σανίδι κάποιος σαν τον Ουίνστον Τσορτσιλ;
Φανταστείτε τον Ομπάμα παραμορφωμένο. Είκοσι πόντους κοντύτερο, πενήντα κιλά βαρύτερο. Καπνίζει πούρα και είναι στιγμές που κυνηγάει την ανάσα του μην τυχόν και φύγει και τον αφήσει χωρίς ζωή. Θα μπορούσε, με το μπαστούνι του, να σταθεί ενώπιον κοινού, ψηφοφόρων και Ιστορίας; Προφανώς, αλλά σε άλλους χρόνους. Βλέποντας τον στη σκηνή σκέφτηκα ότι ακόμα και αν δεν έχει αλλάξει τους καιρούς μας, έχει ικανοποιήσει κάθε τους απαίτηση για τη σκέψη, τη μορφή και το ύφος του σύγχρονου ηγέτη.
Αφήστε στην άκρη την ομιλία και, γενικώς, τον λόγο του Ομπάμα. Προσπαθήστε να τον δείτε ως performer, ως παραγωγό θεάματος. Ψηλός, ευθυτενής, ατσαλάκωτος, λες και βγήκε από το ίδιο εργοστάσιο με το πουκάμισο του. Η γραβάτα πήγε και δέθηκε μόνη στο λαιμό του, χωρίς να την αγγίξει χέρι, μην τυχόν και την τσαλακώσει. Αλλά και τα δύο μικρόφωνα στο πόντιουμ, τα πάντα ίδια μικρόφωνα, απέχουν το ένα από το άλλο όσο ακριβώς είναι το πάχος της γραβάτας. Ακόμα και αν δεν πω ότι είναι ο καλύτερος ομιλητής στον κόσμο, ειλικρινά, δεν θυμάμαι να έχω δει και κάποιον καλύτερο. Δεν ξέρω αν είναι η υποβολή που προκαλεί ο άνδρας, όμως δεν εκφωνεί ομιλία: ερμηνεύει, χωρίς να νοθεύει την ουσία με περιττά θεατρικά στοιχεία. Χωρίς ούτε ένα λάθος. Εννοείται ότι η χρήση των teleprompters, δηλαδή των λεπτών οθονών δεξιά και αριστερά, του επιτρέπει να μιλάει δίνοντας την αίσθηση της συνεχούς οπτικής επαφής με το ακροατήριο. Διαβάζει και νομίζεις ότι σε κοιτάζει. Είναι μία ανίκητη ψευδαίσθηση.
Ο Ομπάμα μεγάλωσε. Τα μαλλιά έχασαν το μαύρο τους και στο πρόσωπο το φως χαμηλώνει. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό για τη δουλειά που κάνει. Αλλωστε η λάμψη έρχεται πια από το χαμόγελο. Η ηλικία προσδίδει στον ηγέτη το αισθητικό κύρος που του στερεί η νιότη. Και ο Ομπάμα, μεγαλώνοντας, έχει προσθέσει νέες κινήσεις σε αυτές που συνοδεύουν την εκφορά του λόγου του. Χρησιμοποιεί πλέον τα χέρια του ως ο άνθρωπος που διδάσκει, όχι απαραιτήτως ως ο ηγέτης που δείχνει. Βέβαια στις ομιλίες για λογαριασμό της Χίλαρι τον είδαμε να μεταμορφώνεται σε πολιτικό παραδοσιακής κοπής. Εδινε στο κορμί μία επιθετική κλίση προς τα μπροστά και στο δείκτη του αριστερού, του καλού του χεριού εξουσιοδότηση να βάλει κατά του Τραμπ. Τελείωσαν αυτά. Από εδώ και πέρα ο λόγος, η στάση και το ύφος του Ομπάμα θα είναι αντίστοιχα όσων παρακολουθήσαμε στην Αθήνα. Ενας statesman παγκοσμίου εμβέλειας. Όμως στο Φάληρο ήταν μόνο ο δικός μας κόσμος.
«Περνάτε από ανιχνευτές μετάλλων;» ρώτησαν πρόσφατα τον Ομπάμα. «Μα εγώ είμαι αυτός που τους τοποθετεί» απάντησε. Σωστά. Για να μπεις στο κτίριο της Οπερας, στο Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος», η ουρά ήταν ένα γεμάτο δίωρο. Μιλάμε για έλεγχο αεροδρομίου, όχι αστεία. Και ήταν μία δίκαιη ουρά. Με εξαίρεση τους υπουργούς, όλοι οι άλλοι έγιναν κομμάτι της. Ολοι. Υπάρχει περίπτωση, ας πούμε, να στηθώ στην ίδια ουρά με τον Γιάννη Αλαφούζο και να είναι εκείνος πιο πίσω; Μόνο έξω από τουαλέτα και αυτό ελέγχεται. Eντάξει, αλλά τι κόσμος βρέθηκε εκεί; Λοιπόν, η πρεσβεία, που διοργάνωσε την εκδήλωση, απέφυγε τις συμβατικές επιλογές. Κοινώς δεν ήταν ένα ακροατήριο με «βλαχοδήμαρχους», θεσμικούς και υπηρεσιακούς παράγοντες. Είχε πολλούς νέους και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εκπροσώπηση των, όποιων, χρωμάτων ξεχωρίζουν στον κορμό της ελληνικής κοινωνίας. Είδαμε, ας πούμε, μουσουλμάνες από τη Ροδόπη και ασιάτες από τις αντίστοιχες εθνικές κοινότητες που ζουν στην Ελλάδα. Ηταν ένα κοινό που ουσιαστικά αδιαφόρησε για την αναγγελία της άφιξης Τσίπρα –δεν ακούστηκε χειροκρότημα, αλλά παλαμάκια να έρθει σερβιτόρος. Και από την άλλη, ήταν ένα κοινό που υιοθέτησε προς τον Ομπάμα συμπεριφορά κομματικού ακροατηρίου: τον χειροκροτούσε σχεδόν σε κάθε παράγραφο της ομιλίας, ιδιαίτερα όταν έκανε αναφορές στα πεπραγμένα της θητείας του. Αντιθέτως οι Αμερικανοί του ακροατηρίου ήταν πιο εγκρατείς.
Ο Ομπάμα δεν γίνεται έρμαιο των λογογράφων του. «Χτενίζει» και ο ίδιος τις ομιλίες, αλλάζει και προσθέτει πράγματα. Και αν έχετε αμφιβολίες για το χάρισμα του ανδρός, ανατρέξτε σε μερικές παλιές ομιλίες, όταν ακόμα είναι στο πανεπιστήμιο –έχουν και πλάκα γιατί τον βλέπεις άγουρο και χαμογελάς επειδή γνωρίζεις κάτι που εκείνος, ακόμα, δεν ξέρει. Ο λογογράφος, λοιπόν, δικαιούται ένα κομμάτι από το χειροκρότημά μας. Για τη φουστανέλα, το φιλότιμο, τον Αντετοκούμπο –όλα αυτά έχουν έρευνα πίσω τους, not just calls to a Greek friend. Τώρα μεταξύ μας, αυτά που o Oμπάμα είπε στην Αθήνα, τα λέει τα τελευταία χρόνια από εδώ και από εκεί. Κοινώς, όποιος τον παρακολουθεί, δεν άκουσε κάτι καινούργιο. Ωστόσο μπορεί, ακόμα και όταν επαναλαμβάνεται, να δημιουργεί ατμόσφαιρα. Περιέγραψε τι πέτυχε στη θητεία του. Λες και έχει άγχος να πείσει ότι δεν ευθύνεται για την εκλογή του Τραμπ. Δημοκρατία, ελεύθερες αγορές, ανθρώπινα δικαιώματα είναι βασικά συστατικά της προόδου. Η παγκοσμιοποίηση και η δικτύωση των ανθρώπων προβάλλουν περισσότερο τις εντάσεις και την ανισότητα.
Εφυγε πριν σβήσει το χειροκρότημα. Πήρα τα πονεμένα από την ορθοστασία, πόδια μου και ξεκίνησα προς την έξοδο. Και, ευτυχώς, ο πόνος στα πόδια μού θύμισε πως όλο αυτό ήταν στον πραγματικό κόσμο, όχι στην τηλεόραση. Γιατί όλα τα άλλα, δεν είχαν καμία διαφορά. Δεν είδαμε τίποτα περισσότερο από αυτό που παρακολουθήσατε και εσείς στην τηλεόραση. Ισως αυτός να είναι και ο στόχος. Μπορεί να μην έχουμε όλοι την ίδια άποψη για τον Μπαράκ Ομπάμα. Εχουμε όμως την ίδια εικόνα.