Από την μία πλευρά πρόκειται για ανθρώπους οργισμένους που κατεβαίνουν στους δρόμους με θυμό · υπενθυμίζουν ότι οι ζωές των αφροαμερικανών έχουν αξία και ζητούν να τύχουν όλοι οι πολίτες της ίδιας -ανθρώπινης- μεταχείρισης από την αστυνομία. Από την άλλη πλευρά μια πάνοπλη, επιθετική και έτοιμη να συγκαλύψει τις ευθύνες της αστυνομία. Στη μέση μια φυλετική αντιπαράθεση που σιγοβράζει.
Οι ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια ζουν μια έκρηξη των εγκλημάτων βίας από τις αρχές – έκρηξη όχι μόνο στους αριθμούς (που και αυτοί είναι αυξημένοι) αλλά και για τις κοινωνικές της επιπτώσεις.
Το πώς έφτασαν τα πράγματα ως εδώ και τους επικίνδυνους δρόμους από εδώ και πέρα συνοψίζει στους Times του Λονδίνου ο Τσάρλς Ράμσεϊ, αξιωματικός της αστυνομίας που είχε επιλεχτεί από τον Μπαράκ Ομπάμα να τεθεί επικεφαλής ομάδας εργασίας που θα εξέταζε την κατάσταση της αστυνομίας τον 21ο αιώνα.
«Μπορούμε να αποκαλέσουμε την κατάσταση πυριτιδαποθήκη, να πούμε ότι έχουμε στα χέρια μας νιτρογλυκερίνη», τονίζει.
Η στρατιωτικοποιημένη αστυνομία
Απέναντι στους διαδηλωτές που διεκδικούν, η αστυνομία έχει να αντιπαραθέσει σχεδόν πλήρως στρατιωτικοποιημενα τμήματα. Οι εικόνες από το Μπατόν Ρουζ της Λουιζιάνα, όπου προ ημερών αστυνομικοί είχαν σκοτώσει τον Ααρον Στέρλινγκ, δείχνουν ένα σώμα με δακρυγόνα και στρατιωτικού τύπου τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού (πολλές φορές προέρχονται από τα υπόλοιπα του στρατού). Οι 160 συλλήψεις που έγιναν στη διαδήλωση μετά τον θάνατο του Στέρλινγκ και μέσα σε αυτό το κλίμα αρχίζουν να μην προκαλούν έκπληξη.
Ιδια εικόνα -σε ό,τι αφορά τις αθρόες συλλήψεις- μερικές μέρες αργότερα στο Σεν Πολ της Μινεσότα σε διαδήλωση για τον θάνατο άλλου ενός αφροαμερικανού.
Το ερώτημα κοινό, αλλά ακόμα σε μεγάλο βαθμό αναπάντητο: γιατί η αστυνομία έχει φτάσει να χρησιμοποιεί τέτοιες μεθόδους, τόση (μάλλον αχρείαστη) επίδειξη δύναμης και τόσο στρατιωτικοποίηση.
Και πιθανόν να έπεται συνέχεια γράφουν οι Times με τα δύο μεγάλα συνέδρια των κομμάτων τον Ιούλιο και τον Αύγουστο που παραδοσιακά προσελκύουν διαμαρτυρίες για κοινωνικά θέματα – όπως το εκρηκτικό καλοκαίρι του 1968.
Ο Μπαράκ Ομπάμα πάντως είναι αρκετά προσεκτικός στο να επισημάνει ότι η Αμερική δεν θα περιπέσει εκ νέου σε μια κατάσταση παρόμοια με τις μεγάλες συγκρούσεις της δεκαετίας του 1960 – μπορεί να πει κανένας ότι δεν θα ήθελε και ο ίδιος να σφραγίσει αυτό το τέλος της θητείας του. Η χώρα «δεν είναι τόσο διαιρεμένη όσο κάποιοι έχουν υπονοήσει ότι είναι», είπε το Σάββατο, δύο ημέρες μετά την επίθεση στο Ντάλας.
Οι αριθμοί δεν φαίνεται να συμμερίζονται την θέση του προέδρου. Ενώ το 2008, μετά την εκλογή του, το 59% των αφροαμερικανών πίστευαν ότι τα θέματα που αφορούν τις σχέσεις μεταξύ των εθνοτικών ομάδων «πάνε καλά», τώρα το ποσοστό αυτό είναι μόλις 34%.
Ο κύκλος της βίας
Αν η μία πλευρά συντηρεί σε αυτά τα επίπεδα την ένταση, από την άλλη τα μεμονωμένα έστω περιστατικά οργής είναι αρκετά πιθανό να αρχίσουν να αυξάνονται, από περιπτώσεις ανθρώπων που για τους λόγους τους καταφεύγουν στη βία.
Η πορεία του Μάικα Τζόνσον που σκότωσε πέντε αστυνομικούς στο Ντάλας έχει πολλά από τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός βετεράνου που, όταν φύγει από τα πολεμικά μέτωπα και ξαναγυρίσει στην καθημερινότητα, βγαίνει εντελώς έξω από τα νερά του και δυσκολεύεται να προσαρμοστεί.
«Ηταν ένας άνθρωπος που ήθελε να προστατεύσει την πατρίδα του», είπε η μητέρα του, με την οποία έμενε μαζί. Στο σπίτι τους βρέθηκαν υλικά και οδηγίες για την κατασκευή βομβών.
Είχε περάσει έξι χρόνια στο στράτευμα εφέδρων και -μετά από μερικούς μήνες σε αποστολή στο Αφγανιστάν- αποπέμφθηκε γιατί ενεπλάκη σε υπόθεση σεξουαλικής παρενόχλησης. Από το στράτευμα γύρισε ένας άλλος άνθρωπος: από εξωστρεφής έγινε ερημίτης.
Λίγο πριν πεθάνει ο Τζόνσον έγραψε με το αίμα του τα αρχικά RB, για τα οποία δεν υπάρχει ακόμα μια σαφής απάντηση. Ίσως εννοούσε righteous blood, αίμα δίκαιον, κατά την περικοπή του Κατά Ματθαίον («όπως έλθη εφ’ υμάς παν αίμα δίκαιον εκχυνόμενον επί της γης»).
Αυτό που έκανε ήταν μία δίκαιη εκδίκηση για τη βία των αστυνομικών –και τους δεκάδες θανάτους τα τελευταία χρόνια- κατά των αφροαμερικανών, αναφέρει ο αφροαμερικανός και ο ίδιος Ντέιβιντ Μπράουν, διευθυντής της αστυνομίας στο Ντάλας. Και προσθέτει ότι ο Τζόνσον είχε ακόμα πιο επικίνδυνα σχέδια.
Μια προειδοποίηση που έρχεται από το στόμα ενός ανθρώπου που έχει ζήσει άμεσα τέτοιου είδους βίαια περιστατικά. Το 2010, μερικές εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ο γιος του Μπράουν σκοτώθηκε από πυρά αστυνομικών λίγη ώρα αφότου είχε σκοτώσει και αυτός έναν αστυνομικό. Αποδείχτηκε ότι ο 27χρονος γιος του Μπράουν ήταν υπό την επήρεια ουσιών. Το 1991 ο Μπράουν είχε χάσει τον αδελφό του από πυρά εμπόρων ναρκωτικών και ακόμα νωρίτερα την σύντροφό του εν ώρα υπηρεσίας…