Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ο τελευταίος πριν από τον Αλέξη Τσίπρα που διενήργησε δημοψήφισμα στην Ελλάδα. Ηταν 8 Δεκεμβρίου του 1974 και αντικείμενο ήταν η μορφή του πολιτεύματος. Ακολούθως ψηφίστηκε το Σύνταγμα του 1975, με το οποίο μεταξύ όλων των άλλων η Αριστερά βρήκε την θέση της στην Ιστορία, βγήκε από την παρανομία και αποκαλύφθηκαν τα ποσοστά της.
Εκτοτε οι σχέσεις της Αριστεράς με τον μύθο του Καραμανλή επαναπροσδιορίστηκαν, ανανεωτικοί οι κομμουνιστές δύσκολα έπιαναν στο στόμα τους τον «εθνάρχη» και στράφηκαν στην αντιπαράθεση με τον Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ, που τους λεηλάτησε πολιτικά και εκλογικά και έγινε ο βασικός τους αντίπαλος.
Στη «νέα μεταπολίτευση» που οραματίζεται ο κ. Τσίπρας, τα απομεινάρια της σχέσης με την Δεξιά είναι ορατά – πέραν πάσης παρασκηνιακής παραφιλολογίας ή φημολογίας. Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο Προκόπης Παυλόπουλος, στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του ανιψιού του, ενώ σε ανύποπτους χρόνους ο Καραμανλής Β’ είτε έχει εκφραστεί σε συνομιλητές του εγκωμιαστικά για τον κ. Τσίπρα είτε έχει αποφύγει να του ασκήσει κριτική – ακόμη και σε εκείνο το άσφαιρο «διάγγελμα» λίγες ημέρες πριν από το περυσινό δημοψήφισμα.
Σε αυτό το περιβάλλον η κυβέρνηση Τσίπρα, έχοντας πλέον εγκαταλείψει κάθε μνημονιακή αναστολή, ανοίγει μία συζήτηση για την συνταγματική αναθεώρηση και με τρόπο άτσαλο, αφήνει να αιωρείται ένα ακόμη δημοψήφισμα – μόνο αυτή και ο Καραμανλής ξέρουν το πώς. Εστω κι αν αυτό δεν προβλέπεται σε ό,τι αφορά τις συνταγματικές διατάξεις και την αναθεώρησή τους.
Οσοι έχουν παρατηρήσει στάσεις, θέσεις και αναφορές επισημαίνουν μία άτυπη σύμπτωση διαθέσεων μεταξύ της παρέας του Μεγάρου Μαξίμου και μίας μερίδας βουλευτών της ΝΔ
Η πολιτική μεθόδευση που επιχειρείται είναι προφανής. Η κυβέρνηση επιχειρεί να αλλάξει την θεματολογία της δημόσιας συζήτησης, να στρέψει τα φώτα μακριά από τα μέτρα που έχει ψηφίσει και – κυρίως – από την επικείμενη εφαρμογή τους και προσπαθεί να εμφανιστεί ως ώριμη να διαχειριστεί την ιστορική αποστολή της – όπως τουλάχιστον την αντιλαμβάνετα – με την παρέμβαση στους θεσμούς.
Με τον τρόπο αυτό και σε συνδυασμό με την κλασική μεθόδευση της αλλαγής του εκλογικού νόμου, ο κ. Τσίπρας θέτει σε εφαρμογή – σύμφωνα με κάποιους που ξέρουν να ερμηνεύουν τις διαθέσεις του – ένα πολιτικό colpo grosso.
Στο επίκεντρο των σχεδιασμών του βρίσκεται η απόπειρα πολιτικής απομόνωσης της ΝΔ και η δημιουργία κωλυμάτων στον Κυριάκο Μητσοτάκη, με την επίφαση της συζήτησης περί τα θεσμικά.
Αφενός, με τον εκλογικό νόμο, αν και εφόσον συμφωνήσει σε κάτι με το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι και τον Λεβέντη ή κάποιον από τους τέσσερις ανεξάρτητους δια της παροχής κάποιων δολωμάτων ώστε να εφαρμοστεί στις επόμενες εκλογές, ο κ. Τσίπρας επιδιώκει στην ουσία το «μπλοκάρισμα» του νικητή των εκλογών ως προς τον σχηματισμό κυβέρνησης (αν πρώτη είναι η ΝΔ) ή την παροχή δυνατότητας σχηματισμού κυβέρνησης και από τον δεύτερο, αφού μαθηματικώς θα παρέχεται αυτή δια της μείωσης του μπόνους. Ομως η ΝΔ ως δεύτερη δεν φαίνεται να έχει συνομιλητές. Αν όλα αυτά δεν καταστούν δυνατά με πλειοψηφία 200 βουλευτών, το παιχνίδι του Τσίπρα θα μείνει ανοιχτό για τις μεθεπόμενες εκλογές.
Αφετέρου, με τη συνταγματική αναθεώρηση, όσοι έχουν παρατηρήσει στάσεις, θέσεις και αναφορές επισημαίνουν μία άτυπη σύμπτωση διαθέσεων μεταξύ της παρέας του Μεγάρου Μαξίμου και μίας συγκεκριμένης μερίδας βουλευτών της ΝΔ, που είτε επηρεάζονται από τον Κώστα Καραμανλή, είτε παραμένουν στον κύκλο συνομιλητών του Προκόπη Παυλόπουλου. Η σύμπτωση αυτή αφορά την πρόθεση για αναβάθμιση με κάποιο τρόπο είτε του ρόλου, είτε της εικόνας, του «ίματζ» του θεσμού του Προέδρου.
Οσοι θυμούνται κάποιες διαρροές από το καραμανλικό στρατόπεδο κατά το παρελθόν, επισημαίνουν ότι ένα σενάριο που ήθελε τον Κώστα Καραμανλή υποψήφιο για την Προεδρία περιείχε ως βασική προϋπόθεση την αναβάθμιση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου.
Οι ίδιες πηγές επιμένουν – όσο ο Τσίπρας κρατά τα χαρτιά του κλειστά – ότι αυτό το χαρτί θα πέσει στο τραπέζι. Στόχος θα είναι, με βάση αυτές τις εκτιμήσεις, είτε η δημιουργία προβλήματος στο εσωτερικό της ΝΔ, καθώς ο κ. Μητσοτάκης φαίνεται πλέον να απομακρύνεται από ενδεχόμενα ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων του Προέδρου (αποκλείοντας φερ’ ειπείν την άμεση εκλογή), είτε ο εξαναγκασμός της ΝΔ σε μία βαρύθυμη συναίνεση για τη συνταγματική αναθεώρηση – κάτι που μοιάζει απίθανο με τις σημερινές συνθήκες.
Ηδη πάντως, το θέμα φαίνεται πως δημιουργεί περιπλοκές. Αφότου η Ολγα Γεροβασίλη έθεσε ζήτημα δημοψηφίσματος για την αναθεώρηση, οι αντιδράσεις της ΝΔ ήταν μάλλον χλιαρές έως και άνευρες. Το βάρος το σήκωσε κυρίως ο Βαγγέλης Βενιζέλος ο οποίος έθεσε ζήτημα δημοκρατίας και υπενθύμισε ότι τέτοια δημοψηφίσματα διενεργούσε μόνο η χούντα…