Τα κινέζικα κεραμικά του Μπενάκη στο φως έπειτα από 35 χρόνια

Η συλλογή κινέζικης κεραμικής του Μουσείου Μπενάκη που αριθμεί περίπου 950 αντικειμενα, έχει πραγματικά ιστορική σημασία. Δωρεά του Γεώργιου Ευμορφόπουλου (τα 800 εξ’ αυτών)εναποτέθηκε στο Μουσείο Μπενάκη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του τη δεκαετία του 1930 και παρέμεινε σε δημόσια θέαση έως τη δεκαετία του 1980.

Τα αντικείμενα της έκθεσης επελέγησαν με βάση την ιστορική και καλλιτεχνική τους αξία. Αντιπροσωπεύουν τόσο τις κύριες περιόδους της κινεζικής ιστορίας όσο και τις τυπικές κατηγορίες κινεζικής κεραμικής, ενώ κάποια είναι εξαιρετικά σπάνια και σημαντικά παγκοσμίως. Ορισμένα αντικείμενα έχουν διαγράψει αξιόλογη πορεία μέσα στον 20ό αιώνα, έχοντας παρουσιαστεί σε σημαντικές εκθέσεις στην Ευρώπη πριν δωριστούν στο Μουσείο Μπενάκη τη δεκαετία του 1930.

Η έκθεση μπορεί να αναγνωστεί αμφίδρομα: η μια διαδρομή φανερώνει στον επισκέπτη την ιστορία και τον πολιτισμό της Κίνας από την 3η χιλιετία π.Χ. έως τον 19ο αιώνα μ.Χ. Η αντίστροφη διαδρομή ρίχνει φως, με τα ίδια αντικείμενα, στις επαφές της Κίνας με τη Δύση διαχρονικά, με έμφαση στο ενδιαφέρον των μελετητών και συλλεκτών κινέζικης τέχνης.

Μετά από μια εισαγωγική προθήκη με αγγεία νεολιθικής εποχής, η αφήγηση επικεντρώνεται στην αυτοκρατορική Κίνα, εξετάζοντας τις εξελίξεις στην κοινωνία, την οικονομία και την τέχνη της χώρας από τη δυναστεία Χαν (3ος αι. π.Χ. – 3ος αι. μ.Χ.) ως την τελευταία δυναστεία Τσινγκ (17ος – 20ός αι. μ.Χ.).

Τα πολύχρωμα και μονόχρωμα αγγεία της δυναστείας Τανγκ (7ος – 10ος αι. μ.Χ.) εισάγουν μια σειρά τεχνολογικών καινοτομιών που κατέστησαν κινεζικά προϊόντα πέρα από το μετάξι περιζήτητα στις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Η αισθητική των τεχνουργημάτων της δυναστείας Σονγκ (10ος αι. μ.Χ.) τα έθεσε ως πρότυπα τόσο για τους επαΐοντες στην Κίνα όσο και για τους καλλιτέχνες – κεραμείς του 20ού αι. στην Ευρώπη.

Η νέα τεχνολογία ζωγραφικής με μπλε του κοβαλτίου σε πορσελάνη που εισήχθη τον 14ο αι. μ.Χ. κατά τη δυναστεία Γιουάν και τα εκτυφλωτικά χρώματα των κεραμικών της δυναστείας Μινγκ (14ος – 17ος αι. μ.Χ.) εδραίωσαν την πρωτοκαθεδρία της Κίνας στην παγκόσμια αγορά κεραμικών και ενέπνευσαν το θαυμασμό παραγγελιοδοτών στη Νοτιοανατολική Ασία, την Ινδία, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την Αμερική. Τα μοναδικά υβρίδια που δημιούργησε η όσμωση Ανατολής και Δύσης ολοκληρώνουν την ιστορική φορά ανάγνωσης και αποτελούν την απαρχή της διήγησης για την γνωριμία της Δύσης με την Κίνα.

Στην έκθεση γίνεται ειδική μνεία στον Γεώργιο Ευμορφόπουλο, έναν από τους σημαντικότερους συλλέκτες κινεζικής τέχνης, ο οποίος δώρισε μεγάλο μέρος της συλλογής του στο Μουσείο Μπενάκη. Μολονότι ήταν Βρετανός υπήκοος, ο Γεώργιος Ευμορφόπουλος υπήρξε θερμός Έλληνας πατριώτης και υποστήριξε σύγχρονούς του καλλιτέχνες. Οι πτυχές αυτές της προσωπικότητάς του θα ανιχνευθούν μέσα από έργα τέχνης και αρχειακό υλικό, όπως: τόμους από τον σπανιότατο κατάλογο της συλλογής του, κεραμικά της δεκαετίας του 1930 εμπνευσμένα από τα εκτιθέμενα, επιστολές από την αλληλογραφία Αντώνη Μπενάκη – Γεωργίου Ευμορφόπουλου και φωτογραφίες.

Επιμέλεια έκθεσης: Γιώργης Μαγγίνης, Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, συνεργάτης του Μουσείου Μπενάκη
Συν-επιμέλεια έκθεσης:  Σοφία Χανδακά, επιμελήτρια του Τμήματος Πολιτισμών του Κόσμου & Μίνα Μωραΐτου, επιμελήτρια του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης
Σχεδιασμός έκθεσης: Παύλος Θανόπουλος