Η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) δημοσιεύει σήμερα Δευτέρα 9 Μαΐου, μία βάση δεδομένων στην οποία μπορούν να πραγματοποιηθούν αναζητήσεις και η οποία εξαλείφει το απόρρητο των σχεδόν 214.000 offshore που δημιουργήθηκαν σε 21 φορολογικές δικαιοδοσίες, από τη Νεβάδα έως το Χονγκ Κονγκ και τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.
Τα δεδομένα, μέρος της έρευνας των Panama Papers, αποτελούν τη μεγαλύτερη αποκάλυψη πληροφοριών σχετικά με υπεράκτιες εταιρείες και ανθρώπους πίσω από αυτές. Αυτά περιλαμβάνουν, όταν είναι διαθέσιμα, τα ονόματα των πραγματικών ιδιοκτητών αυτών των αδιαφανών εταιρικών σχημάτων.
Η βάση δεδομένων περιέχει επίσης πληροφορίες για περισσότερες από 100.000 επιπλέον offshore τις οποίες το ICIJ είχε ήδη αποκαλύψει από το 2013 στα πλαίσια της έρευνας των Offshore Leaks.
H Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων δημοσιεύει αυτές τις πληροφορίες για λόγους δημοσίου συμφέροντος.
Τα νέα δεδομένα που δημοσιοποιεί το ICIJ αντιπροσωπεύουν ένα «κλάσμα» των Panama Papers, τα οποία αποτελούνται στο σύνολό τους από τουλάχιστον 11,5 εκατομμυρία έγγραφα που διέρρευσαν από την παναμέζικη νομική εταιρεία Mossack Fonseca, έναν από τους κορυφαίους παγκοσμίως δημιουργούς αδιαφανών υπεράκτιων εταιρειών, τραστ και ιδρυμάτων.
Η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων δεν δημοσιεύει το σύνολο της διαρροής και δεν αποκαλύπτει τα πρωτότυπα έγγραφα ή προσωπικές πληροφορίες μαζικά. Η βάση δεδομένων περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό πληροφοριών σχετικά με τους ιδιοκτήτες των offshore, τους πληρεξούσιους και τους μεσάζοντες σε φορολογικούς παραδείσους, αλλά δεν αποκαλύπτει τραπεζικούς λογαριασμούς, την ανταλλαγή e-mail και τις οικονομικές συναλλαγές που αναφέρονται στα έγγραφα.
Δείτε την ελληνική λίστα των Panama Papers
Ο κατάλογος περιλαμβάνει 223 εταιρείες και 400 δικαιούχους που συνδέονται άμεσα με την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, αναφέρονται τα ονόματα επιχειρηματιών, δημοσιογράφων και ποδοσφαιριστών, καθώς και δικηγόρων που συνδέονται με αυτούς και τις εταιρείες τους. Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι δεν είναι παράνομη η σύσταση μιας offshore εταιρείας ή καταπιστεύματος. Η σύσταση μιας τέτοιας εταιρείας και η αναφορά της στα Panama Papers δεν σημαίνει ότι τα άτομα που συνδέονται με αυτήν έχουν παραβεί τον νόμο. Ελληνες και αλλοδαποί δικαιούχοι offshore εταιρειών μπορεί να συνδέονται και με άλλη χώρα και όχι με τη χώρα καταγωγής τους, στην περίπτωση που έχουν δώσει στοιχεία διεύθυνσης σε άλλη χώρα. Στη βάση δεδομένων περιλαμβάνονται το όνομα των offshore εταιρειών, οι μέτοχοι και δικαιούχοι τους, τα στοιχεία της διεύθυνσής τους και οι νομικοί εκπρόσωποί τους που συνδέονται με την εταιρεία. Ωστόσο δεν περιλαμβάνονται συγκεκριμένες συναλλαγές που έχουν διενεργήσει.
Συνολικά, η διαδραστική εφαρμογή που επιτρέπει στους χρήστες να αναζητήσουν τα δεδομένα, αποκαλύπτει περισσότερα από 360.000 ονόματα ανθρώπων και επιχειρήσεων πίσω από μυστικές υπεράκτιες δομές.
Επειδή τα στοιχεία που διέρρευσαν προέρχονται από πηγές και όχι από ένα τυποποιημένο μητρώο, μπορεί να υπάρχουν κάποιες επαναλήψεις των ονομάτων.
Η διαδραστική εφαρμογή για την αναζήτηση των δεδομένων
Υπάρχουν νόμιμες χρήσεις για τις υπεράκτιες εταιρείες και τα καταπιστεύματα (τραστ). Εμείς δεν έχουμε καμία πρόθεση να δηλώσουμε ή να υπονοήσουμε ότι τα πρόσωπα, οι εταιρείες ή άλλες οντότητες που περιλαμβάνονται στην βάση δεδομένων ICIJ Offshore Leaks έχουν παραβεί το νόμο ή με άλλο τρόπο δεν ενήργησαν σωστά. Πολλά φυσικά και νομικά πρόσωπα έχουν τα ίδια ή παρόμοια ονόματα. Σας προτείνουμε να επιβεβαιώσετε την ταυτότητα των οποιωνδήποτε προσώπων ή οντοτήτων που βρίσκονται στη βάση δεδομένων βασιζόμενοι σε διευθύνσεις ή άλλες αναγνωρίσιμες πληροφορίες. Αν βρείτε ένα σφάλμα στη βάση δεδομένων παρακαλούμε να επικοινωνήσετε στην ηλεκτρονική διεύθυνση data@icij.org
Για να προχωρήσετε στην αναζήτηση δεδομένων τσεκάρετε στο πεδίο «I have read and understood the terms» (Διάβασα και κατανόησα τους όρους).
Τα στοιχεία προήλθαν από ανώνυμη πηγή και αρχικά παραλήφθηκαν από δημοσιογράφους της γερμανικής εφημερίδας Süeddeustche Zeitung, οι οποίοι ζήτησαν από το ICIJ να οργανώσει μια παγκόσμια δημοσιογραφική συνεργασία για την ανάλυση των αρχείων.
Περισσότεροι από 370 δημοσιογράφοι σε σχεδόν 80 χώρες εξέταζαν τα στοιχεία για ένα χρόνο. Οι έρευνές τους αποκάλυψαν τις μυστικές υπεράκτιες δράσεις 12 ηγέτών, τουλάχιστον 128 πολιτικών και μεγάλου αριθμού απατεώνων, εμπόρων ναρκωτικών και άλλων εγκληματιών των οποίων οι εταιρείες περιλαμβάνονταν στη μαύρη λίστα των ΗΠΑ και αλλού.
Το γεγονός ότι εμπλέκονταν σε παρανομίες ή κατείχαν δημόσια αξιώματα δεν εμπόδισε αυτά τα πρόσωπα να αποκτήσουν offshore σε περιοχές όπου οι νόμοι μυστικότητας συχνά καθιστούν αδύνατο για τους εισαγγελείς να εντοπίσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Στα έγγραφα αποκαλύπτεται, για παράδειγμα, ότι συνεργάτες του ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν κρυφά διακινούσαν σχεδόν 2 δισεκατομμύρια δολάρια μέσω τραπεζών και εταιρειών-σκιών.
Οι αντιδράσεις στις αποκαλύψεις των Panama Papers ήταν άμεσες και απέκτησαν μορφή χιονοστιβάδας.
Εξοργισμένοι οι πολίτες βγήκαν στους δρόμους στο Ρέικιαβικ, στη Μάλτα και στο Λονδίνο, ενώ το hashtag #panamapapers ήταν στα πλέον δημοφιλή στο Twitter για μέρες αφού άρχισαν οι δημοσιεύσεις των ερευνών στις 3 Απριλίου. Ο πρωθυπουργός της Ισλανδίας παραιτήθηκε για την εταιρεία που είχε στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους μαζί με τη σύζυγό του, ενώ άλλοι ηγέτες του κόσμου επιχείρησαν να δώσουν πειστικές εξηγήσεις για τις υπεράκτιες δραστηριότητές τους. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον χρειάστηκε τρεις ημέρες για παραδεχθεί δημόσια ότι είχε επωφεληθεί οικονομικά από ένα επενδυτικό fund του Παναμά -του οποίου η διαχείριση γινόταν στις Μπαχάμες- που δημιουργήθηκε από τον πατέρα του. Στην Ισπανία ένας υπουργός παραιτήθηκε αφού πιάστηκε να λέει ψέματα για την εμπλοκή του σε υπεράκτιες εταιρείες, ενώ οι αρχές στην Ουρουγουάη συνέλαβαν πέντε άτομα ως ύποπτα για ξέπλυμα χρήματος σε σχέση με ένα μεξικάνικο καρτέλ ναρκωτικών.
Τα Panama Papers υπογραμμίζουν τις θεμελιώδεις αδικίες και ανισότητες που δημιουργούνται από τo υπεράκτιo σύστημα, αναφέρουν σχολιαστές σε μέσα ενημέρωσης και πολιτικοί ηγέτες.
«Όταν υπάρχει φοροδιαφυγή, όταν περιουσιακά στοιχεία κρατών (δεν καταλήγουν στα κρατικά ταμεία και) τοποθετούνται σε αυτούς τους φορολογικούς παραδείσους, όλα αυτά τα πράγματα μπορεί να έχουν τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις στην αποστολή μας για τον τερματισμό της φτώχειας και την προώθηση της ευημερίας,» δήλωσε ο ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Τζιμ Γιονγκ-Κιμ, κατά τον εναρκτήριο λόγο του στις εαρινές συνόδους της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον αμέσως μετά τις αποκαλύψεις του ICIJ και περισσότερων από 100 μέσων ενημέρωσης στα πλαίσια της παγκόσμιας δημοσιογραφικής συνεργασίας.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, εν τω μεταξύ, επεσήμανε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι πολλές από τις περιπτώσεις που αποκαλύφθηκαν στα Panama Papers ήταν νόμιμες. «Δεν είναι ότι παρανομούν, είναι ότι οι νόμοι είναι τόσο κακοσχεδιασμένoi», είπε.
Οι αποκαλύψεις αναθέρμαναν τη συζήτηση σχετικά με την ανάγκη δημιουργίας δημόσια προσβάσιμων μητρώων στα οποία παρέχονται πληροφορίες σχετικά με το ποιος ελέγχει τελικά μια εταιρεία. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει προχωρήσει στην δημοσιοποίηση των πραγματικών δικαιούχων των εταιρειών, αλλά οι βρετανικές υπερπόντιες κτήσεις όπως οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι και οι Νήσοι Κέιμαν, κάποιοι από τους πλέον πολυσύχναστους φορολογικούς παραδείσους, έχουν συμφωνήσει να μοιράζονται τις πληροφορίες μόνο κατόπιν αιτημάτων από τις αρχές.
Επικαλούμενη τα Panama Papers, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε επίσης την προηγούμενη Πέμπτη ότι έχει στείλει νομοσχέδιο στο Κογκρέσο για τη δημιουργία ομοσπονδιακού μητρώου με τα στοιχεία των πραγματικών ιδιοκτητών της κάθε νεοσυσταθείσας εταιρείας. Το μητρώο θα βοηθήσει τις αρχές επιβολής του νόμου να εντοπίζουν τα πραγματικά πρόσωπα πίσω από τις ανώνυμες εταιρείες που χρησιμοποιούνται για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και άλλες παρανομίες. Οι κυβερνήσεις της Αυστραλίας και της Γερμανίας δήλωσαν και αυτές ότι σκοπεύουν να δημιουργήσουν δημόσια μητρώα των ιδιοκτητών εταιρειών.
Την Παρασκευή, η ανώνυμη πηγή διαρροής των Panama Papers, γνωστός με το ψευδώνυμο «John Doe», μίλησε δημόσια για πρώτη φορά μέσω γραπτής δήλωσης και τόνισε την ανάγκη για την λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπιση των φορολογικών παραδείσω. «Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το εταιρικό μητρώο κάθε χώρας μέλους θα πρέπει να είναι ελεύθερα προσβάσιμο, με λεπτομερή στοιχεία για τους τελικούς πραγματικούς δικαιούχους», έγραψε η πηγή. Ο «Doe» πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ «σαφώς δεν μπορούν πλέον να εμπιστεύονται τις πενήντα πολιτείες για την λήψη ορθών αποφάσεων όσον αφορά τα δικά τους εταιρικά δεδομένα».
Η βάση δεδομένων που δημοσιεύει σήμερα το ICIJ επιτρέπει στους χρήστες να εξερευνήσουν τα δίκτυα των εταιρειών και των ανθρώπων που χρησιμοποιούν -και μερικές φορές καταχρώνται- το απόρρητο των υπεράκτιων κέντρων με τη βοήθεια της Mossack Fonseca και άλλων μεσαζόντων. Τα δεδομένα που διέρρευσαν καλύπτουν σχεδόν 40 χρόνια, από το 1977 μέχρι το τέλος του 2015.
Τα στοιχεία, που περιλαμβάνουν ταχυδρομικές διευθύνσεις, συνδέονται με περισσότερες από 200 χώρες, από την Κίνα μέχρι τη Χιλή. Οι χρήστες μπορούν να φιλτράρουν τις πληροφορίες ανά χώρα και ανά υπεράκτια δικαιοδοσία.
* Η Μαρίνα Γουόκερ Γκεβάρα είναι αναπληρώτρια διευθύντρια της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ)
Επιμέλεια – απόδοση: Χάρης Καρανίκας (μέλος ICIJ)