«Deja vu» χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες την ταχεία εξάπλωση του ιού Ζίκα ο οποίος έχει συνδεθεί με κρούσματα συγγενούς μικροκεφαλίας σε βρέφη στη Βραζιλία. Η απουσία θεραπείας ή εμβολίου κατά του ιού ξυπνά τον πρόσφατο εφιάλτη που προκάλεσε ο ιός Εμπολα, με αποτέλεσμα οι υγειονομικές αρχές να αναζητούν – και πάλι – εναλλακτικούς τρόπους αναχαίτισης της νόσου.
Οι υπουργοί Υγείας σε τέσσερις χώρες της Λατινικής Αμερικής, καθώς επίσης και στην Καραϊβική, έφτασαν στο σημείο να προβούν σε σύσταση προς τις γυναίκες να αποφύγουν την εγκυμοσύνη εξαιτίας του κινδύνου να αποκτήσουν μωρό με σοβαρά προβλήματα υγείας.
Προειδοποίηση προς τις εγκύους εξέδωσε το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) να αποφεύγουν ταξίδια σε 22 χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπου υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να εκτεθούν στον επικίνδυνο ιό.
Στο μεταξύ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προειδοποίησε τη Δευτέρα ότι ο ιός Ζίκα είναι πιθανόν να εξαπλωθεί σε όλες τις χώρες της Βόρειας και Νότιας Αμερικής, εκτός από τον Καναδά και τη Χιλή.
Ωστόσο, όσον αφορά στους τρόπους προστασίας των πολιτών που ζουν στις «κόκκινες» περιοχές του χάρτη και στους ταξιδιώτες που τις επισκέπτονται, ο Οργανισμός περιορίζεται σε συμβουλές αυτοπροστασίας από τα κουνούπια όπως είναι για παράδειγμα η χρήση εντομοαπωθητικών.
Οι ειδικοί αποδίδουν την ταχεία εξάπλωση του ιού σε δύο λόγους: Πρώτον στην απουσία ανοσίας στην αμερικανική ήπειρο, καθώς ο πληθυσμός δεν έχει εκτεθεί στον ιό κατά το παρελθόν. Δεύτερον, το κουνούπι Τίγρης – ο βασικός φορέας μετάδοσης του Ζίκα στους ανθρώπους μέσω του τσιμπήματος – υπάρχει σε όλες τις χώρες της περιοχής εκτός από τον Καναδά και τη Χιλή.
Υπολογίζεται ότι περίπου το 80% των ανθρώπων που μολύνονται από τον ιό Ζίκα δεν εκδηλώνουν ποτέ συμπτώματα. Αλλά και εκείνοι που ασθενούν αναφέρουν κατά κανόνα ήπιες ενοχλήσεις όπως είναι ο πυρετός, τα δερματικά εξανθήματα, οι πόνοι στις αρθρώσεις και στους μυς και η επιπεφυκίτιδα (κοκκίνισμα και φαγούρα στα μάτια).
Oμως, η μεγαλύτερη ανησυχία της επιστημονικής κοινότητας επικεντρώνεται στις επιπτώσεις του επικίνδυνου ιού στα έμβρυα, στην περίπτωση που η εγκυμονούσα μητέρα μολυνθεί από το κουνούπι Τίγρη.
Και αυτό διότι στην Βραζιλία έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 3.500 κρούσματα μικροκεφαλίας (το μωρό γεννιέται με αφύσικα μικρό κεφάλι, γεγονός που οδηγεί σε αναπτυξιακά και νοητικά προβλήματα), τα οποία φαίνεται να συσχετίζονται με τον ιό Ζίκα.
Ενα ακόμη στοιχείο που προβληματίζει τους ειδικούς, είναι ότι οι δείκτες μικροκεφαλίας για το περασμένο έτος ήταν 30 φορές μεγαλύτεροι σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, στοιχείο που «δένει» χρονικά με την εξάπλωση του ιού. Παρόλα αυτά, οι επιστήμονες επιμένουν ότι είναι αναγκαίο να διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
Το αποτύπωμα του ιού Ζίκα στον παγκόσμιο χάρτη
Ο ιός Ζίκα ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στην Αφρική το 1947 σε μαϊμούδες. Από το 1951 έως και το 1981 καταγράφτηκαν μικρής διάρκειας επιδημίες σε ανθρώπους, σε Αφρική και Ασία. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο ιός «χτύπησε» τη Πολυνησία, οι επιστήμονες ωστόσο τον είχαν… ξεχάσει έως το 2014, όταν άρχισε να εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς στη Λατινική Αμερική.
Μόνον στην Κολομβία, από πέρυσι έως και τα μέσα Ιανουαρίου περισσότεροι από 13.500 άνθρωποι μολύνθηκαν από τον ιό Ζίκα, μεταξύ των οποίων και 560 έγκυοι. Βάση των δεδομένων ο υπουργός Υγείας της χώρας, Αλεχάνδρο Γκαβίρια, ανακοίνωσε ότι έως το τέλος του έτους τα κρούσματα μπορεί να έχουν φθάσει έως και τις 700.000.
Η καταγραφή του πρώτου κρούσματος στο Πουέρτο Ρίκο το Δεκέμβριο του 2015 ενέτεινε τους φόβους για πιθανή εξάπλωση στο Βορρά, ωστόσο τα κρούσματα που έχουν εντοπιστεί στις ΗΠΑ έχουν χαρακτηριστεί ως «εισαγόμενα».
Στο μεταξύ, ο βρετανικός κυβερνητικός οργανισμός Public Health England (PHE) επιβεβαίωσε ότι τρεις βρετανοί πολίτες είναι φορείς του ιού, σημειώνοντας ότι όλοι είχαν πρόσφατα επισκεφτεί τη Κολομβία, το Σουρινάμ και την Γουιάνα.
Σε οδηγίες που εξέδωσε ο PHE τονίζει μεταξύ άλλων ότι ο ιός μεταδίδεται μόνο με τσίμπημα από μολυσμένο κουνούπι και όχι από άτομο σε άτομο. Πάντως οι έρευνες συνεχίζονται: Σύμφωνα με τον ΠΟΥ μπορεί να μεταδοθεί μέσω του αίματος ενώ έχει ανιχνευθεί και σε ανθρώπινο σπέρμα, χωρίς ωστόσο να έχει επιβεβαιωθεί η μόλυνση μέσω της σεξουαλικής επαφής.
Οι «κόκκινες» περιοχές
Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) συνιστά στις εγκύους και στις γυναίκες που προγραμματίζουν να μείνουν έγκυοι να αποφεύγουν τα ταξίδια στις εξής χώρες:
* Στην Κεντρική και Νότιο Αμερική: Βολιβία, Ισημερινός, Γουιάνα, Βραζιλία, Κολομβία, Ελ Σαλβαδόρ, Γαλλική Γουιάνα, Γουατεμάλα, Ονδούρα, Μεξικό, Παναμάς, Παραγουάη, Σουρινάμ, Βενεζουέλα
* Στην Καραϊβική: Μπαρμπάντος, Άγιος Μαρτίνος, Αϊτή, Μαρτινίκα, Πουέρτο Ρίκο, Γουαδελούπη
* Στην Ωκεανία: Σαμόα
* Στην Αφρική: Πράσινο Ακρωτήριο (Δημοκρατία του Κάμπου Βέρντε)