Συμφωνία για φθηνό περσικό αργό πετρέλαιο αλλά και για τη διευθέτηση απλήρωτων χρεών πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων των ελληνικών διυλιστηρίων προς το Ιράν επιδιώκει η ελληνική κυβέρνηση που ετοιμάζεται να καθίσει τις επόμενες ημέρες και επίσημα στο τραπέζι με την Τεχεράνη.
Με αυτήν ακριβώς την ατζέντα καταφθάνει την Παρασκευή στην Αθήνα ο αναπληρωτής υπουργός Πετρελαίων και Διεθνών Σχέσεων του Ιράν Αμίρ Χοσέιν Ζαμανίνια προκειμένου να συναντηθεί τόσο με τον ομολόγό του υπουργό Πάνο Σκουρλέτη, όσο και με τον διευθύνοντα σύμβουλο των ΕΛΠΕ Γρηγόρη Στεργιούλη.
Το Ιράν καίγεται να κερδίσει ξανά πελάτες σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η επίσκεψη του αξιωματούχου της Τεχεράνης στην Αθήνα, λιγότερο από μια εβδομάδα μετά και την επίσημη άρση των κυρώσεων της Δύσης, δείχνει τη σημασία που αποδίδει στην Ελλάδα.
Οχι φυσικά για το μέγεθος της αγοράς της, παρά επειδή ανέκαθεν η Ελλάδα αποτελούσε έναν από τους καλύτερους πελάτες στην Ευρώπη για το περσικό αργό. Για το καθεστώς του ιρανού προέδρου Χασάν Ροχανί, τυχόν συμφωνία με κάποιους από τους παραδοσιακούς πελάτες της χώρας στη περιοχή – όπως η Ελλάδα – θα αποτελέσει ένα πρώτο καλό βήμα στην προσπάθειά της Τεχεράνης να ξαναβάλει πόδι στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στη προ εμπάργκο εποχή η Αθήνα ήταν ένας από τους καλύτερους πελάτες της. Σωρευτικά, τα ΕΛΠΕ και η Motor Oil, προμηθεύονταν κατά μέσον όρο 100.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως από το Ιράν, κάλυπτοντας το 30% των αναγκών της χώρας.
Για το Μαξίμου, από την πλευρά του, τυχόν επίτευξη μιας συμφωνίας θα είναι παραπάνω από καλοδεχούμενη, πόσω μάλλον όταν θα έρθει σε μια περίοδο κατά την οποία δέχεται σφοδρή κριτική για αντιεπενδυτικό κλίμα. Πέραν του προφανούς, δηλαδή της προμήθειας με περσικό αργό σε χαμηλότερες τιμές συγκριτικά με τις εισαγωγές από άλλες χώρες, η κυβέρνηση θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί και επικοινωνιακά το γεγονός μιλώντας για «ανοίγματα στη Μέση Ανατολή», και για «πολυεπίπεδη ενεργειακή πολιτική που παίρνει σάρκα και οστά».
Αλλωστε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προγραμματίζει επίσημη επίσκεψη στο Ιράν μέσα στο πρώτο εξάμηνο του έτους.
Βασικό ωστόσο αγκάθι για την επίτευξη της όποιας συμφωνίας αποτελούν τα χρέη των ελληνικών ομίλων διύλισης ΕΛΠΕ και Motor Oil προς την κρατική εταιρεία του Ιράν (NIOC) από την προ εμπάργκο εποχή. Χρέη που χρονολογούνται από το 2012, που κατά τους Ιρανούς ξεπερνούν τα 800 εκατ. δολάρια, ενώ κατά την ελληνική πλευρά είναι αρκετά λιγότερα, και δημιουργήθηκαν όταν λόγω των κυρώσεων κατά της Τεχεράνης το διεθνές τραπεζικό σύστημα αρνήθηκε να διεκπεραιώσει τις πληρωμές φορτίων αργού που είχαν παραληφθεί.
Το κλειδί επομένως για να ευοδωθούν οι συνομιλίες δεν είναι άλλο από το χρέος. Ειδικά τα ΕΛΠΕ που χρωστούν και τα περισσότερα, μιλούν για «τμηματική καταβολή», κρατούν ωστόσο κλειστά τα χαρτιά τους ως προς το ακριβές ύψος της οφειλής. Σε τηλεγράφημα του το Reuters μιλά για ένα ποσό της τάξης των 550-600 εκατ. δολαρίων, ενώ ιρανικά δημοσιεύματα το ανεβάζουν στα 650 εκατ. δολάρια.
Σε κάθε περίπτωση, τα ΕΛΠΕ ουδέποτε έκρυψαν στο πρόσφατο παρελθόν ότι στόχος τους είναι να υποκαταστήσουν μεγάλο μέρος των υφιστάμενων εισαγωγών τους από άλλους προμηθευτές, αγοράζοντας περίπου τρία εκατ. βαρέλια αργού κάθε μήνα από το Ιράν.
Στο πλαίσιο αυτό, πηγές κοντά στη διοίκηση του ομίλου θα έβλεπαν τη δυνατότητα να απορροφήσουν ένα σημαντικό μέρος, ως 15% το πολύ, από την επιπλέον ημερήσια ποσότητα αργού, των 500.000 βαρελιών την ημέρα, τα οποία ετοιμάζεται το Ιράν να διαθέσει προς εξαγωγή.
Σημειωτέον ότι οι διαπραγματεύσεις με τους Ιρανούς έχουν ξεκινήσει αρκετούς μήνες πριν την επίσημη άρση του εμπάργκο, ενώ οι βάσεις για αυτή τη φάση των συζητήσεων τέθηκαν κατά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στην Τεχεράνη τον Νοέμβριο του 2015.
Τότε είχαν διαρρεύσει πολλά σενάρια τόσο για τις ποσότητες που σχεδιάζει να προμηθευτεί η Ελλάδα όσο και για τον τρόπο τμηματικής καταβολής των οφειλών των δύο διυλιστηρίων προς τη NIOC. Ενα από τα σενάρια έκανε λόγο για εξόφληση του χρέους μέσω της εισόδου της NIOC στο μετοχικό κεφάλαιο των ΕΛΠΕ. Το σενάριο έλεγε ότι η Τεχεράνη δε θέλει τα χρήματα αυτά να επιστρέψουν στο Ιράν αλλά να μείνουν για ευνόητους λόγους εκτός χώρας, με τη μορφή επενδύσεων. Τα σενάρια είχαν διαψευστεί από τη πλευρα του ομίλου Λάτση που ελέγχει το 42% των ΕΛΠΕ, όχι όμως και από το ελληνικό Δημόσιο που ελέγχει το 35% του ομίλου.