Στην Κρήτη βεντέτα, στη Μάνη γδικιωμός, παντού θάνατος και έχθρα που περνά από γενιά σε γενιά. Για την ιστορία της βεντέτας στην Ελλάδα, μέσα από πραγματικές πολύνεκρες υποθέσεις που ξεκλήρισαν ολόκληρες οικογένειες, μιλάει το νέο βιβλίο του δημοσιογράφου Πάνου Σόμπολου.
Το βιβλίο με τίτλο «Βεντέτα: Εγκλήματα Βεντέτας στην Ελλάδα» περιγράφει 31 υποθέσεις βεντέτας –οι μισές από αυτές στην Κρήτη– που ξεκίνησαν το 1920 και έφτασαν ως το τέλος του 20ού αιώνα. Σε κάποιες από αυτές ο κύκλος του αίματος άνοιξε δι’ ασήμαντον αφορμήν, για μια κατσίκα που μπήκε σε διπλανό χωράφι, για κτηματικές διαφορές κ.ά. Σε άλλες, ήταν η τιμή κάποιας κοπέλας αιτία για να ξεκινήσουν οι αλληλοσκοτωμοί.
Ο συγγραφέας, βετεράνος του αστυνομικού ρεπορτάζ, ουσιαστικά καταγράφει τα γεγονότα κάθε υπόθεσης με δημοσιογραφικό ύφος και παραθέτοντας αναφορές από δικόγραφα και άλλα ντοκουμέντα. Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιεί το πρώτο ενικό πρόσωπο περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο συνέλεξε τις πληροφορίες που παραθέτει, αλλά και το τι θυμάται εκείνος από τις βεντέτες με τις οποίες ασχολήθηκε ως ρεπόρτερ – τις περισσότερες, αν σκεφτεί κανείς ότι κάλυπτε το αστυνομικό ρεπορτάζ από το 1970.
Η πρώτη βεντέτα του βιβλίου ξεκίνησε στο ορείνο χωριό Βορίζια της Κρήτης. Εκεί, τον Αύγουστο του 1955 και μέσα σε μόλις δύο ώρες σκοτώθηκαν έξι και τραυματίστηκαν 14 άνθρωποι! Ενας από τους πρωταγωνιστές αυτής της υπόθεσης είχε ρίξει χειροβομβίδα στο σπίτι του «αντιπάλου», με αποτέλεσμα το μακελειό…
Ο Σόμπολος δεν αναφέρει τα επώνυμα των πρωταγωνιστών κάθε βεντέτας –δραστών ή θυμάτων–, παρά το γεγονός ότι σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχουν αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις, και εξηγεί ο ίδιος στον πρόλογό του τον λόγο: «Οχι απλώς επειδή σέβομαι τα προσωπικά δεδομένα, αλλά και επειδή δεν χρωστάνε τίποτα οι επόμενες γενιές για τα εγκλήματα που διέπραξαν οι παππούδες τους».
Σε μία μόνο περίπτωση, στο κεφάλαιο «Η βεντέτα και η Προεδρία της Δημοκρατίας», ο συγγραφέας κάνει εξαίρεση και αναφέρει τα επώνυμα (και πάλι όμως στην εισαγωγή του κεφαλαίου, και όχι κατά την αναλυτική περιγραφή των γεγονότων). Είναι η πιο γνωστή βεντέτα της Κρήτης του περασμένου αιώνα, ανάμεσα σε δύο επίσης πασίγνωστες οικογένειες των Χανίων: τους Σαρτζέτηδες (Σαρτζετάκηδες) και τους Πεντάρηδες (Πενταράκηδες).
Οι νεκροί αυτής της βεντέτας δεν έχουν επίσημα καταμετρηθεί, με κάποιες πηγές να τους υπολογίζουν σε 140! Οπως γράφει ο Σόμπολος, η αιματοχυσία τερματίστηκε όταν ένας Πεντάρης ψήφισε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας έναν Σαρτζετάκη: «Ο Βαγγέλης Πεντάρης το 1985 ήταν βουλευτής Χανίων του ΠΑΣΟΚ. Ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου είχε προτείνει για Πρόεδρο τον Χρήστο Σαρτζετάκη, που για να εκλεγεί χρειαζόταν οπωσδήποτε και την ψήφο του Πεντάρη. Ο βουλευτής παραμέρισε τις έχθρες μεταξύ των δύο οικογενειών και τον ψήφισε…».
Ο συγγραφέας επισημαίνει ακόμη ότι δεν περιλαμβάνει βεντέτες του πρόσφατου παρελθόντος (από το 2000 και μετά) ώστε να μην αναμοχλεύσει μίση και πάθη ανάμεσα σε οικογένειες που βρίσκονταν κάποτε ή βρίσκονται ακόμη σε διαμάχη.
«Εγραψα αυτό το βιβλίο για να αφήσω μια παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές γύρω από τα εγκλήματα της βεντέτας και για να καταδείξω τη βαρβαρότητα αυτού του εθίμου, που κυριαρχούσε παλαιότερα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, κυρίως όμως στην Κρήτη και στη Μάνη. Στη Μάνη όλα δείχνουν ότι η απάνθρωπη αυτή παράδοση, που ξεκλήρισε οικογένειες, ερήμωσε χωριά ολόκληρα κι έστειλε στο χώμα αμέτρητα θύματα, έχει εκλείψει οριστικά, όπως έχει εκλείψει και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Αντίθετα, στην Κρήτη δυστυχώς δεν εξέλιπε ούτε και πρόκειται να εκλείψει – παρά μόνο αν κάποια κυβέρνηση τολμήσει να πάρει μέτρα ώστε να αφαιρεθούν όλα τα όπλα από τα σπίτια στην Κρήτη, και κυρίως στις ορεινές περιοχές, και να τιμωρούνται παραδειγματικά όσοι οπλοφορούν. Μόνο τότε θα υπάρξει η ελπίδα να σταματήσουν οι αιματοχυσίες» γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου ο Πάνος Σόμπολος.