Δανείζομαι τον τίτλο της θρυλικής εκπομπής της ΕΡΤ, την οποία παρουσίαζε ο Διονύσης Σαββόπουλος τη μακρινή δεκαετία του 1980. Ο στόχος της ήταν να εξερευνήσει διάφορα είδη και εποχές του ελληνικού τραγουδιού, κάνοντας έναν συγκερασμό της ελληνικότητας με τη μουσική παράδοση και τα πιο μοντέρνα ρεύματα. Ηταν μια ωραία εκπομπή, με καλλιτεχνική αξία και στόχο, η οποία, όντως, έδωσε βήμα στο ελληνικό τραγούδι και το ανέδειξε.
Ασφαλώς, δεν είχε υποχρεωτικό χαρακτήρα. Δεν ήρθε κάποιος να πει: τώρα σας υποχρεώνουμε να κάνετε μια εκπομπή για τα ελληνικά μουσικά δρώμενα και σας αναγκάζουμε να παίζετε στη μισή εκπομπή σας ελληνικά και μόνο. Αν γινόταν έτσι, ο τίτλος δεν θα ήταν «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι», αλλά μάλλον, «Ελληνικό τραγούδι με το ζόρι».
Τον παραπάνω συνειρμό μού δημιούργησε το προτεινόμενο άρθρο 12 του νομοσχεδίου του υπουργείου Πολιτισμού, τουλάχιστον σε κάποια σημεία του. Το άρθρο προβλέπει υποχρεωτικό χρόνο εκτέλεσης ελληνόφωνου τραγουδιού, σε ελάχιστο ποσοστό 45%, σε σινεμά, ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και γενικά, σε κοινόχρηστους χώρους.
Αναφέρει επίσης ότι οι ελληνικές οπτικοακουστικές και κινηματογραφικές ταινίες που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό 70% του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας.
Το νομοσχέδιο θα μείνει σε διαβούλευση έως τις 14 Μαρτίου, και στις υπόλοιπες σχετικές διατάξεις του, προτείνει την επέκταση του ορίου διαφημιστικού χρόνου στους ραδιοσταθμούς ξενόγλωσσου ρεπερτορίου που θα αυξήσουν τη μετάδοση ελληνόφωνων τραγουδιών, αλλά και τη δημιουργία διαδικτυακής βάσης δεδομένων για το ελληνόφωνο τραγούδι και την ορχηστρική μουσική ελλήνων δημιουργών.
Σκοπός όλων αυτών είναι, ασφαλώς, η ενίσχυση του ελληνικού τραγουδιού. Οι άνθρωποι της μουσικής στο σύνολό τους θεωρούν ότι θα ωφεληθούν από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία και με ανακοινώσεις τη χαιρετίζουν θερμά, θεωρώντας ότι είναι μια ασπίδα προστασίας του έργου τους, κάτι που προσδοκούσαν καιρό και που θα εξασφαλίσει τη διάρκεια και τη δημιουργική συνέχεια της μοναδικής μουσικής κληρονομιάς μας.
Και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ψηφίσει ανάλογους νόμους για να προστατεύσουν το εθνικό τους ρεπερτόριο. Η βάση του νομοσχεδίου, δηλαδή, είναι σωστή. Υπάρχουν, όμως, κάποια σημεία του που προκαλούν, εύλογα, προβληματισμό. Γιατί μοιάζουν να είναι μια επιφανειακή προσέγγιση μετάδοσης της εγχώριας μουσικής, με ρηχή κατανόηση της ουσίας της καλλιτεχνικής δημιουργίας και του τρόπου με τον οποίο αυτή ενσωματώνεται στην τροχιά των αποδεκτών της.
Θα μπορούσε το νομοσχέδιο να περιοριστεί σε συγκεκριμένους κοινόχρηστους χώρους, όπως για παράδειγμα χώρους αναμονής μέσων μαζικής μεταφοράς, λιμάνια, αεροδρόμια και εμπορικά κέντρα. Δεν έχει κανένα λόγο να επεκταθεί σε επαγγελματικούς χώρους των οποίων την αισθητική και το ύφος εμπνέονται οι ιδιοκτήτες τους, όπως για παράδειγμα ένα ξενοδοχείο κι ένα σινεμά.
Και είναι εντελώς λάθος να επεκταθεί σε πεδία όπως το οπτικοακουστικό θέαμα, όπου η δημιουργική σκέψη και η προσωπική, καλλιτεχνική σφραγίδα πρέπει να υπερισχύει και να είναι απαλλαγμένη από περιορισμούς τέτοιου είδους.
Να είσαι, δηλαδή, σκηνοθέτης, να έχεις το όραμά σου για μια ταινία και να έρχεται το κράτος να σου λέει: αν σου τη χρηματοδοτήσουμε, θα τη ντύσεις μουσικά κυρίως με ελληνικά. Αντίστοιχα, θα μπορούσε, για παράδειγμα, να θέλει κάποιος να φτιάξει ένα θεματικό ξενοδοχείο, εμπνευσμένο από τη ρωσική λογοτεχνία. Ή να έχει σινεμά και να κάνει αφιέρωμα στα σπαγγέτι γουέστερν. Οποία αντίθεση, να μπαίνει ο κόσμος να παρακολουθήσει σπαγγέτι γουέστερν και να ακούει ελληνικά!
Το νομοσχέδιο προβλέπει και πρόστιμο, από 2.000 έως 20.000 ευρώ, στους παραβάτες. Τι θα κάνουν, δηλαδή, οι ελεγκτές; Θα μετράνε το ποσοστό ελληνικότητας στην playlist που φτιάχνει ο καθένας; Και πώς θα το μετράνε αυτό το ποσοστό; Τι ορίζει την ελληνικότητα στην τέχνη, και δη στη μουσική τέχνη; Η γλώσσα; Το ύφος; Η εθνικότητα του καλλιτέχνη; Μια μουσική παραγωγή σε εγχώριο στούντιο; Είναι ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, γιατί δημιουργούν σύγχυση στο ακροατήριο.
ΥΓ. Αν υποθέσουμε ότι ο Γιώργος Λάνθιμος ήταν μουσικός και έκανε καριέρα στο εξωτερικό συνθέτοντας weird μουσική για ξένους τραγουδιστές, θα ήταν μέσα στις προδιαγραφές ελληνικότητας του νομοσχεδίου; Θα έμπαινε στο ποσοστό του ελληνικού ή του ξένου ρεπερτορίου;