«Στην Ολλανδία δεν συμφέρει να κάνεις υπερωρίες». Με την παραπάνω ενδιαφέρουσα πληροφορία ένας γνωστός, που μόλις μετανάστευσε και έπιασε δουλειά στη χώρα της τουλίπας, μας περιέγραφε τι παίζει εκεί για έναν εργαζόμενο. Ούτε υπερωρία συμφέρει να κάνεις, ούτε δεύτερη δουλειά γιατί θα σε υπερφορολογήσουν, όπως μας έλεγε. Βεβαίως, δεν χρειάζεται και να εργαστείς παραπάνω γιατί ο μέσος μισθός εκεί σου φτάνει για όλα. Γενικώς, το κράτος δεν θέλει να δουλεύεις περισσότερο και σε αποτρέπει, βάζοντάς σου όρια.
«Και το σούπερ μάρκετ πιο φτηνό από το δικό μας», πρόσθεσε ο γνωστός και τον κοιτούσαμε με μια κάποια ζήλεια, αλλά κυρίως με κούραση από τις αμέτρητες ώρες μόχθου μέσα στη δική μας, ελληνική πραγματικότητα, όπου η υπερωρία ζει και βασιλεύει, όπως και η δεύτερη και τρίτη εργασία. Για την ακρίβεια, αν δεν κάνεις κάτι παραπάνω, δεν βγαίνεις και το ξέρουμε όλοι καλά, το έχουμε βιώσει στο πετσί μας πριν μας το επιβεβαιώσουν οι στατιστικές και οι εκθέσεις του ΟΟΣΑ.
Βέβαια, όταν βλέπεις την κατάντια σου αποτυπωμένη σε επίσημες καταγραφές, στέκεσαι και κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και αισθάνεσαι με τη βούλα κακομοίρης. Έχεις το χαμηλότερο μέσο ωρομίσθιο στην Ευρώπη, δηλαδή 15,7 ευρώ έναντι 35,6 ευρώ που παίρνουν στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και είσαι, μεταξύ των χωρών μελών του ΟΟΣΑ, στην 3η χειρότερη θέση φτώχειας . Μετά από εσένα βρίσκονται η Κολομβία και το Μεξικό.
Στην ΕΕ βγαίνεις ο δεύτερος πιο φτωχός ως προς το πόση αγοραστική δυνατότητα σου δίνει το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα σου, μόνο και μόνο γιατί εργάζεσαι περισσότερες ώρες και έτσι καλύπτεις τα κενά. Η μέρα σου έχει κατά μέσο όρο 8,9 ώρες εργασίας, που σημαίνει ότι συνολικά 2000 ώρες το χρόνο χτυπιέσαι στη δουλειά κοιτώντας από μακριά τον μέσο Ευρωπαίο και τις μόλις 1.547 ώρες εργασίας του.
Αν είσαι αυτοαπασχολούμενος η ζωή σου κυλάει κυριολεκτικά δουλεύοντας και η υπερωρία είναι η δεύτερη φύση σου, ένα δεδομένο που ξέρεις ότι δεν μπορείς να αποφύγεις. Θέλεις να είσαι αυτοαπασχολούμενος; Μπορεί και όχι, αλλά πολλές φορές αναγκάζεσαι γιατί δεν βρίσκεις ικανοποιητικό πόστο σε εξαρτημένη εργασία. Το να αυτοαπασχοληθείς με κάτι είναι μια κάποια λύση.
Κι έτσι γεμίζεις τον τόπο μαγαζάκια και υπηρεσίες. Γίνεσαι μικροεπιχειρηματίας και μικροέμπορος, συνειδητοποιώντας σύντομα ότι θα λιώσεις στη δουλειά και θα σε γδάρει το κράτος στους φόρους. Το μαγαζάκι σου θα κλείσει, εσύ θα έχεις καταχρεωθεί το πιθανότερο, και θα αναγκαστείς να ξαναβγείς στη γύρα για να γίνεις μισθωτός των δυο-τρεις εργασιών, γιατί με ένα οκτάωρο δεν δύνασαι να καλύψεις ούτε τα μισά.
«Βρήκα δεύτερη δουλειά λάντζα. Τέσσερις μέρες τη βδομάδα, μετά το γραφείο πάω κι εκεί», μου είπε φίλη προσφάτως χωρισμένη, που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της. Εργάζεται χρόνια σε μια καλή εταιρεία, με έναν ικανοποιητικό για τα σημερινά δεδομένα μισθό, που όμως διαπίστωσε ότι δεν φτάνει ούτε για τσίχλες, αν είσαι σόλο μαμά, με δύο παιδιά και στο νοίκι.
Είναι η υποχώρηση της παραγωγικότητας της εργασίας που παρατηρείται εξαιτίας της συρρίκνωσης των επενδύσεων παγίων και κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, από την οικονομική κρίση και μετά, ένας από τους λόγους που στην Ελλάδα δουλεύουμε περισσότερο, διαβάζεις στις έρευνες. Και η πιο δυστοπική διαπίστωσή τους είναι ότι κάθε χρόνο οι ώρες εργασίας μας αυξάνονται κι από λίγο ακόμα.
Πώς θα είναι, άραγε, η ζωή μας σε δέκα χρόνια από τώρα; Θα ξεκινάμε το πρωί και θα δουλεύουμε μέχρι αργά το βράδυ, προσπαθώντας να χωρέσουμε μέσα στο 24ωρο όσες περισσότερες εργατοώρες μπορούμε; Θα κοιμόμαστε καθόλου; Θα ζούμε ένα Σάββατο ή μια Κυριακή χαλαρώνοντας με καφέ και μουσική στον καναπέ μας; Θα μπορούμε να έχουμε μια μέρα χωρίς την εργασιακή έγνοια στο κεφάλι μας ή θα μπούμε σ’ έναν φαύλο κύκλο όπου η εργασία θα χώνεται παντού, σε κάθε μας στιγμή;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα μας ξαναπούν τεμπέληδες της Ευρώπης, όπως συνήθιζαν κάποτε να μας αποκαλούν. Αλλά, τώρα, περισσότερο από ποτέ, δεν θα μας πείραζε καθόλου να γίνουμε.