Ενα βράδυ του 1852, κατά τη διάρκεια μιας ασυνήθιστα δυνατής καταιγίδας, οι σφοδροί άνεμοι γκρέμισαν έναν από τους στύλους του ναού του Ολυμπίου Διός. Ο οποίος στύλος παραμένει μέχρι σήμερα πεσμένος. Εκείνη την εποχή, στην πάμπτωχη Αθήνα του Οθωνα και της Αμαλίας δεν είχαν υποθέτω ούτε τα μέσα, ούτε την τεχνογνωσία, ούτε τη διάθεση να τον τοποθετήσουν ξανά στη θέση του. Η αλήθεια είναι πως και στη σημερινή μορφή του, έτσι ερριμένος, γοητευτικός παραμένει, καθώς και η φθορά είναι στοιχείο της γοητείας που ασκούν οι αρχαιότητες στον σύγχρονο άνθρωπο. Σκέφτομαι όμως, τι θα είχε συμβεί αν εκείνη η καταιγίδα είχε ρίξει και τους άλλους στύλους, αν είχε γκρεμίσει ολοσχερώς τον ναό. Θα στερούσε τη σύγχρονη Αθήνα από ένα από τα πιο όμορφα αρχαιολογικά μνημεία της, όχι;
Σε αυτό τον προβληματισμό κρύβεται νομίζω με έναν τρόπο και η απάντηση σε ένα άλλο ερώτημα που αίφνης απασχολεί όλο τον κόσμο, όπως φαίνεται από την έκταση που έχει πάρει στο Τύπο και στα μέσα μαζικής δικτύωσης: Αναφέρομαι στο θέμα του τεράστιου χρηματικού ποσού που συγκεντρώθηκε από δωρεές, μέσα σε μερικές ώρες, για την αναστήλωση της Παναγίας των Παρισίων.
Ανήκω σε εκείνους που σκέφτηκαν με πίκρα, με ενόχληση και με θυμό πως αν οι έχοντες χρήμα είχαν δείξει τέτοια ευαισθησία και στην περίπτωση της π.χ. υποσαχάριας Αφρικής, η κατάσταση εκεί δεν θα ήταν τόσο τραγική όσο είναι σήμερα. Την ίδια στιγμή ανήκω και σε εκείνους που θεωρούν πως η Παναγία των Παρισίων ως σημαντικό μνημείο για τη Γαλλία και για ολόκληρο τον κόσμο πρέπει να αναστηλωθεί υποδειγματικά, οπότε δεν μπορώ παρά να πω «μπράβο» στους δωρητές που έδειξαν τόσο γρήγορα αντανακλαστικά και τόσο μεγάλη γενναιοδωρία. Εξακολουθώ να θεωρώ πως θα έπρεπε να είναι γενναιόδωροι και με τους αδύναμους και τους άτυχους αυτού του κόσμου.
Ναι, είναι ενοχλητικό να σκέφτεσαι ότι κάποιοι από εκείνους θα εκμεταλλευτούν τη νομοθεσία για να απολαύσουν έξτρα φοροαπαλλαγές. Ή ότι βρήκαν μια καλή ευκαιρία να κάνουν δημόσιες σχέσεις, να εμφανιστούν ως πατριώτες-προστάτες του πολιτισμού τη στιγμή που με τους τρόπους και τις μεθόδους που έχουν πλουτίσει και εξακολουθούν να πλουτίζουν μπορεί να είναι συνυπεύθυνοι για πολλά κακά του σύγχρονου κόσμου. Ομως, η συμμετοχή τους στην προστασία-αποκατάσταση ενός μνημείου δεν είναι μικρό πράγμα.
Εξάλλου, καταντά κοντόφθαλμο να τα εξετάζουμε όλα με κριτήριο τη φτώχεια των λαών. Την τρομερή πενία που θα είχε μειωθεί αν για την καταπολέμησή της είχαν διατεθεί π.χ. τα τεράστια ποσά που διατίθενται για την ιατρική έρευνα. Τότε θα ήταν ενδεχομένως λιγότεροι οι φτωχοί του κόσμου, αλλά σίγουρα περισσότεροι οι άρρωστοι. Ομως άλλο θέμα, άλλη αποστολή η χρηματοδότηση της ιατρικής έρευνας και άλλη η μείωση της παγκόσμιας φτώχειας. Οπως, άλλη αποστολή είναι και η συγκέντρωση χρημάτων για την αναστήλωση της Παναγίας των Παρισίων. Αλλωστε ο πολιτισμός μας είναι και αυτός της «δημιουργίας του περιττού», μέσα από αυτήν την πολλαπλασιαστική –έστω κυνική την ώρα που υπάρχουν φτωχοί– διαδικασία προχωρήσαμε.
Ακουσα τη διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθήνας Ελένη Μπάνου να λέει, αναφερόμενη στον κεραυνό που έπεσε προσφάτως στην Ακρόπολη, πως αν δεν λειτουργούσε το αλεξικέραυνο θα είχε καταστραφεί ολοσχερώς το Ερέχθειο. Ως Ελληνες, ας σκεφτούμε πώς θα αντιδρούσαμε αν η καταστροφή είχε συμβεί και αν κάποιος μεγιστάνας αναλάμβανε να το ξαναστήσει με δικά του έξοδα, σε μια Ελλάδα που υποφέρει από την οικονομική κρίση. Θα αρνούμασταν την αναστήλωση ενός από τα πιο σημαντικά μνημεία μας επειδή υπάρχει γύρω μας κόσμος που πεινάει;