Καλοκαίρι, στη θάλασσα. Χειμώνα, στο βουνό. Αυτή είναι η νόρμα. Αυτό κάναμε τόσα χρόνια. Αυτό είναι το κλισέ.
Καλοκαίρι, ήλιος και ζέστη. Χειμώνας, κρύο και χιόνια.
Αυτά έως ότου μας βρήκε η κλιματική αλλαγή (και κρίση). Γιατί πια, έχουμε ζήσει ουκ ολίγες φορές θερμοκρασίες άνοιξης τον Δεκέμβριο και βροχές φθινοπώρου τον Ιούνιο. Με τα χιονοδρομικά κέντρα να κάνουν «δέηση» για χιόνι και τα νησιά αντίστοιχα για μερικές αχτίδες ήλιου.
Οι προορισμοί είχαν μάθει να ανοίγουν τον Μάιο και να κλείνουν αρχές Νοέμβρη.
Όλα συντονισμένα σε αυτόν τον ρυθμό.
Άλλο αν η συζήτηση για την «επιμήκυνση» της «σεζόν» δίνει και παίρνει για δεκαετίες. Ή για τον εμπλουτισμό του μοντέλου «ήλιος – θάλασσα» στους θερινούς προορισμούς της χώρας.
Μα μπορούμε ακόμα να μιλάμε για σεζόν, όπως την εννοούσαμε πριν χρόνια; Με τα πάντα γύρω μας να αλλάζουν;
Ακόμα και οι ταξιδιώτες έχουν αλλάξει.
Η εκδίκηση στο lockdown της πανδημίας, που επανέφερε δυναμικά τα ταξίδια, πλέον έδωσε σκυτάλη στην επαναπροτεραιοποίηση στις αξίες της ζωής. Και αυτή τοποθετεί τα ταξίδια ψηλά στην ιεραρχία.
Η προσδοκία για την ανάπτυξη του τουρισμού παραμένει θετική, η προοπτική οικονομικής ύφεσης όμως μπορεί να οδηγήσει σε πιο συντηρητικές ταξιδιωτικές συμπεριφορές τα μεσαία κοινωνικά στρώματα.
Από την άλλη, περισσότερα ταξίδια ή ταξίδια με μεγαλύτερη διάρκεια; Μια από τις πιο σταθερές αλλαγές που έφερε η πανδημία (σύμφωνα με μελέτη της Deloitte για το 2024) είναι στον τρόπο εργασίας των στελεχών.
Η εξ αποστάσεως, υβριδική εργασία, δείχνει ότι ήρθε για να μείνει και το μερίδιο των ταξιδιωτών που έχουν σκοπό να εργάζονται κατά τη διάρκεια των (μακρών) διακοπών τους, συνεχώς ενισχύεται. Περισσότερα ταξίδια, ταξίδια που επεκτείνονται σε χρόνο, αλλά και ένας φορητός υπολογιστής συνοδεύει τους ταξιδιώτες τού σήμερα. Κάτι που δίνει και τις προδιαγραφές για τις ανάγκες στον τόπο διακοπών (π.χ. ευρυζωνικότητα).
Ταυτόχρονα το μάρκετινγκ στρέφεται στα επιμέρους δημογραφικά στοιχεία και στις πλατφόρμες. Με την ταξιδιωτική ζήτηση να έχει ανακάμψει και να αντέχει στην οικονομική αβεβαιότητα, οι δαπάνες προβολής έχουν αυξηθεί. Οσο όμως η ανάπτυξη των ταξιδιών επιβραδύνεται, θα υπάρξει ανάγκη για πιο στοχευμένο μάρκετινγκ και για νέες στρατηγικές σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Και όλα αυτά με την αύρα της Τεχνητής Νοημοσύνης, η οποία αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τον τομέα των ταξιδιών, με εφαρμογές πέρα από απλά τη διευκόλυνση της λειτουργίας ενός call center: κυρίως στη στρατηγική διαφήμισης, στο περιεχόμενο προβολής και στην προσωποποίησή του.
Είναι αναμενόμενο ότι όσοι δραστηριοποιούνται στην ταξιδιωτική αγορά θα δουν διακυμάνσεις στη ζήτηση για διαφορετικά προϊόντα και παροχές. Και όσοι υιοθετήσουν τεχνολογικές εφαρμογές και ευέλικτες επιλογές, θα κεφαλαιοποιήσουν το μερίδιο της αγοράς του 2024.
Με τις υψηλές θερμοκρασίες να αγγίζουν επίπεδα ρεκόρ πέριξ των 40 βαθμών Κελσίου χρόνο με τον χρόνο, διαφαινόμενη τάση ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια είναι η αποφυγή των προορισμών σε εποχές που η ζέστη είναι έντονη. Έρευνα του πολυτελούς ταξιδιωτικού δικτύου Virtuoso έδειξε ότι πάνω από 80% των πελατών του εξετάζουν πιο «δροσερούς» προορισμούς το 2024, αφήνοντας τη Νότια Γαλλία και τη Σικελία τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, για τη Φινλανδία, τη Σκωτία, τη Λετονία, τη Σκανδιναβία. Η απόλαυση είναι διττή: μετριοπαθείς θερμοκρασίες, όχι πολυκοσμία.
Η πολυκοσμία είναι – ευρύτερα – ρυθμιστής επιλογών.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη αύξηση στη λεγόμενη shoulder season (τα άκρα) της τουριστικής σεζόν, σε προορισμούς στην Ελλάδα, όσο και σε άλλους Μεσογειακούς προορισμούς. Αυτό σημαίνει ότι μήνες στην αρχή και στο τέλος της θερινής περιόδου, όπως ο Απρίλιος και ο Μάιος (ακόμα και ο Μάρτιος σε κάποιες περιπτώσεις) και αντίστοιχα ο Σεπτέμβριος και ο Οκτώβριος, παρουσιάζουν έντονη κίνηση. Αντίθετα καταγράφηκαν κενά μέσα στον Αύγουστο.
Γιατί αυτή η τάση εδραιώνεται; Με το κόστος ζωής να αυξάνεται, δίνεται πολύ μεγάλη προσοχή σε κάθε (συναλλασσόμενη) αξία. Σε έρευνα της Booking.com 62% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι η αξία είναι καθοριστικός παράγοντας στις επιλογές τους. Μάλιστα 47% αυτών δήλωσαν ότι θα αποφάσιζαν να απουσιάσουν τα παιδιά τους από το σχολείο,προκειμένου να απολαύσουν ένα ταξίδι αναψυχής εκτός περιόδου αιχμής. Η μεταβατική περίοδος γίνεται περισσότερο ελκυστική και λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και, ακόμα πιο επιλέξιμη, λόγω της εργασιακής ευελιξίας.
Πέρα από όλα αυτά όμως υπάρχει και ένα συναισθηματικό κίνητρο: η αυθεντικότητα της εμπειρίας από ένα τόπο σε μια εποχή ηρεμίας, με πιο διακριτό το τοπικό στοιχείο.
Γιατί οι εμπειρίες στον προορισμό είναι αυτό που ξεκάθαρα αναζητά ο σύγχρονος ταξιδιώτης. Οχι το χάος που προκαλεί η κορύφωσης της κίνησης.
Η ευελιξία στον χρόνο των ταξιδιών επιβεβαιώνεται και από μια ακόμα ανερχόμενη τάση: τα ταξίδια των παππούδων με τα εγγόνια τους. Με το προσδόκιμο ζωής να ανεβαίνει, τον silver τουρισμό να έχει ούτως ή άλλως μια εμπεδωμένη προτίμηση στις ήπιες περιόδους, τόσο σε θερμοκρασίες, όσο και σε κόσμο, αλλά και τον διαθέσιμο χρόνο και εισόδημα που έχουν οι άνθρωποι άνω των 65, αρκετοί εξ αυτών επιζητούν ένα ταξίδι που θα προσφέρει όμορφες αναμνήσεις στα εγγόνια τους.
Βλέποντας όλα αυτά το «άνοιγμα» και «κλείσιμο» της σεζόν σε έναν χειμερινό ή θερινό προορισμό ακούγεται ξεπερασμένο.
Την ώρα που το κλίμα εναλλάσσει τις εποχές με απροσδόκητους ρυθμούς και οι άνθρωποι διεκδικούν την ευελιξία στη ζωή και στον ελεύθερο χρόνο τους, τα «κουτάκια» του παρελθόντος στα ταξίδια, δεν βρίσκουν πια αντίκρισμα.
Αρα ποια σεζόν, ποιο βουνό και ποιο νησί; Και γιατί;
Προφανώς οι εποχικές πτήσεις στα νησιά είναι και αυτές που σηματοδοτούν την έναρξη της σεζόν των οργανωμένων πακέτων διακοπών. Όπως και η ένταξη των εργαζομένων στο ταμείο ανεργίας στο τέλος της περιόδου λειτουργίας των ξενοδοχειακών συγκροτημάτων. Αλλά και αυτά μπορούν να διαμορφωθούν με κατάλληλες παρεμβάσεις και στρατηγικές.
Γιατί εδώ είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει μια παγκόσμια ταξιδιωτική αγορά με νέα ερεθίσματα και αντανακλαστικά. Αυτή η αγορά αναζητεί αντίστοιχα αντανακλαστικά και από τους προορισμούς και τους ταξιδιωτικούς παρόχους. Είναι σίγουρο ότι κάπου θα τα βρει. Και αυτός που θα τα προσφέρει θα έχει προχωρήσει ένα βήμα μπροστά στον στόχο της βιωσιμότητας – στο περιβάλλον και στην οικονομία – αλλά και στην ανάδειξη και διατήρηση του κάθε τόπου και της αυθεντικότητάς του.
Ενός τόπου επιλέξιμου σε κάθε εποχή. Όποτε, όπως είναι. Χωρίς καλούπια.