Η σύνοψη της υπόθεσης, τα λέει όλα για το πώς έμελλε να καταχωρηθεί ο «Επαναστάτης χωρίς αιτία» στη συνείδηση όλων: «ο νεαρός Τζιμ Σταρκ νιώθει το αίμα του να βράζει, έχει συνεχείς συγκρούσεις με τους γονείς του, και οδηγείται σε μία παρορμητική αυτοκαταστροφική εξέγερση ως κρατούμενος στο αστυνομικό τμήμα με την κατηγορία της δημόσιας μέθης. Αισθάνεται πως συνθλίβεται καθώς του λείπει το σωστό πατρικό πρότυπο και βρίσκει καταφύγιο στον έρωτά του για την Τζούντι και τη φιλία του με τον “Πλάτωνα”, δύο παιδιά εξίσου εξουθενωμένα υπαρξιακά».
Η ταινία του Νίκολας Ρέι έκανε πρεμιέρα μια μέρα σαν κι αυτή, στις 26 Οκτωβρίου του 1955. Μεγάλος απών στην πρεμιέρα, ο ίδιος ο πρωταγωνιστής, ο «Επαναστάτης χωρίς αιτία» αυτοπροσώπως. Ο Τζέιμς Ντιν είχε σκοτωθεί λίγες ημέρες πριν, στις 30 Σεπτεμβρίου του 1955, σε τροχαίο. Και κάπως έτσι, στα 24 του μόλις χρόνια, πέρασε στη σφαίρα του μύθου. Εγινε ο πρώτος ηθοποιός στην ιστορία του σινεμά που κέρδισε μετά θάνατον υποψηφιότητα για Οσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου.
Η υπόθεση της ταινίας που μιλά για τη νέα γενιά που ασφυκτιά μέσα στα «πρέπει» της κοινωνίας, ο εμβληματικός της τίτλος που έγινε σύνθημα στους τοίχους και σλόγκαν σε μπλουζάκια και κυρίως, ο ίδιος ο Τζέιμς Ντιν μαζί με το άδοξο –ή μήπως ένδοξο;– φινάλε του, έχτισαν το οικοδόμημα γύρω από τη φράση «Ζήσε γρήγορα, πέθανε νωρίς».
Τι σαχλαμάρα σύνθημα! Ιδίως όταν ακούς να το διατυπώνουν καλοζωισμένα αγόρια του μιλένιουμ την ώρα που παίρνουν την πόζα του δυστυχισμένου γόη για μια όσο το δυνατόν πιο καλή selfie. Διότι, ναι, ο Ντιν υπήρξε σύμβολο, είδωλο και με τη ζωή –και τον θάνατό– του έκανε επανάσταση. Αλλά παράλληλα δημιούργησε το νέο είδος άνδρα, που αντιγράφηκε και κυρίως αντιγράφεται αδιακρίτως. Λες και η παιδική ζωή με το playstation υπήρξε πολύ βαριά για να την αντέξουν…
Για χάρη της συζήτησης, να δεχτούμε ότι ο Τζέιμς Ντιν ήταν κάτι πολύ ωραίο και πολύ δραματικό για να αγνοηθεί και να αποφύγει τον μετά θάνατον εξευτελισμό της αντιγραφής –τόσο στον χώρο του θεάματος όσο και στο διπλανό σκαμπό του μπαρ.
Στο σχετικό βιβλίο με τίτλο «Live Fast, Die Young: The wild ride of making Rebel without a cause», αναφέρεται κάτι πολύ σημαντικό: «Η τραγική ειρωνεία, είναι πως αν και ο “Επαναστάτης” δεν περιελάμβανε καθόλου ροκ μουσική μέσα στο σάουντρακ, η ουσία της ταινίας –και κυρίως η καθοριστική και ανεπιτήδευτα κουλ ερμηνεία του Τζέιμς Ντιν” έμελλε να έχει τεράστια επίδραση στο ροκ εν ρολ. Οι μουσικοί αναλυτές έβλεπαν συχνά τον Ντιν και το ροκ ως συγκοινωνούντα δοχεία. Το περιοδικό Music Connection πήγε τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα, λέγοντας ότι ο Τζέιμς Ντιν ήταν “ο πρώτος ροκ σταρ”».
Φαινόμενα και είδωλα όπως ο Τζέιμς Ντιν δεν γεννιούνται λοιπόν κάθε μέρα. Το αγόρι με το λευκό φανελάκι, το μαύρο δερμάτινο μπουφάν και τα σηκωμένα ρεβέρ στο παντελόνι σκοτώθηκε πριν από 63 χρόνια και ήταν τόσο «ροκ» που δεν πήγε καν στην πρεμιέρα της ταινίας στην οποία πρωταγωνιστούσε.
Αλλά ο Ντιν το σήκωνε. Είχε αυτό που λέμε, «δύσκολα παιδικά χρόνια», και όχι, με αυτό δεν εννοούμε ότι οι γονείς του δεν ήταν καλοί επειδή δεν του είχαν πάρει νέο κινητό τηλέφωνο. Εχασε ξαφνικά τη μητέρα του με την οποία ήταν πολύ δεμένος σε ηλικία εννέα ετών, ο πατέρας του τον έστειλε κάπου στην εφηβεία του να ζήσει με τον θείο και τη θεία του, είχε μία παράξενα στενή σχέση με έναν πάστορα –κάποιοι έλεγαν ότι οι δυο τους ήταν ζευγάρι, κάποιοι ότι ο πάστορας τον είχε κακοποιήσει σεξουαλικά. Υπάρχει και ο αστικός μύθος ότι ο Ντιν είχε εξομολογηθεί στην Ελίζαμπεθ Τέιλορ ότι είχε κακοποιηθεί σε τρυφερή ηλικία από έναν κληρικό.
Η γρήγορη ζωή του και ο ξαφνικός θάνατός του έφτασαν και περίσσεψαν ώστε να τον καθιερώσουν ως το απόλυτο σύμβολο του ασυμβίβαστου νέου, που δεν πρόκειται να μεγαλώσει ποτέ.
Πόσα θλιβερά κακέκτυπά του κυκλοφορούν από τότε; Οχι μόνο στη σόουμπιζ, με κακομαθημένα αγοράκια που τους έχει δασκαλέψει ο ατζέντης τους να δηλώνουν ασυμβίβαστοι, επαναστάτες, μελαγχολικοί πρίγκιπες, καταραμένοι ποιητές και άλλα τέτοια ευφάνταστα. Αλλά και στην πραγματική ζωή. Αμέτρητοι «επαναστάτες», χωρίς καμία αιτία, ποζάρουν με πλάνο βλέμμα στις κακοσκηνοθετημένες selfies τους, σαπίζουν πάνω σε καναπέδες που γίνονται κρεβάτι, βαριούνται πάνω στα σκαμπό των μπαρ, κατεβάζουν ξένες σειρές, ανεβάζουν insta stories και αν τους ρωτήσεις, θα σου πουν ότι μεγάλωσαν με την αφίσα του Τζέιμς Ντιν στο εφηβικό τους δωμάτιο.
Ο Τζέιμς Ντιν, απουσίασε από την πρεμιέρα της ταινίας που τον εξίσωσε με ροκ σταρ-ο ίδιος ο «Βασιλιάς» Ελβις Πρίσλεϊ άλλωστε, είχε εμπνευστεί από την εικόνα του «Επαναστάτη» στις εμφανίσεις του. Επαναστάτης χωρίς αιτία, αλλά με πολύ καλή αφορμή. Προσοχή στις απομιμήσεις.