Δεν νομίζω να υπάρχει άνθρωπος που να μη σχολίασε την εμφάνιση της Γιάννας Αγγελοπούλου, την οποία έκανε στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την απελευθέρωση της Αρεόπολης, στη Μάνη. Η επιλογή της προέδρου της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» να φορέσει κομμάτια μιας παραδοσιακής φορεσιάς, συνδυάζοντάς τη με μαύρη παντελόνα και μια τσάντα-πουγκί, η οποία παρέπεμπε στη στολή του τσολιά, σίγουρα προσέλκυσε την προσοχή και η εικόνα της περνάει από την Τετάρτη από τον ένα διαδικτυακό τοίχο στον άλλο.
Τα σχόλια ποικίλα, τα περισσότερα σκωπτικά. Για να είμαι ειλικρινής, δεν διάβασα ούτε ένα που να μην το διαπερνούσε μια χιουμοριστική διάθεση. Και η δική μου, πρώτη, αυθόρμητη αντίδραση, στη θέα της φωτογραφίας, τέτοια ήταν. Οσο περισσότερο το σκεφτόμουν, όμως, τόσο πιο πολύ αναρωτιόμουν «γιατί;». Γιατί μια σύγχρονη στυλιστική εμφάνιση, που παραπέμπει στην παράδοση, να μας δημιουργεί αυτή την αμηχανία; Γιατί το πρώτο που μας έρχεται, σαν αντίδραση, να είναι το αστείο, το γέλιο ή ακόμα χειρότερα, η ειρωνεία και η άρνηση;
Μια πρώτη σκέψη είναι ότι ίσως συνδέουμε το παραδοσιακό στυλ με κάτι γραφικό. Τα παραδοσιακά σύμβολα τα έχουμε ενταγμένα σ’ ένα φολκλόρ πλαίσιο, από το οποίο διστάζουμε να τα βγάλουμε. Πολλές φορές, αυτό γίνεται γιατί τα αγαπάμε μ’ έναν αρτηριοσκληρωτικό τρόπο, που τα θέλει περιχαρακωμένα μέσα στους συμβολισμούς που κουβαλούν. Αδυνατούμε να τα δούμε διαφορετικά, σε μια σύγχρονη εκδοχή και συσκευασία. Μπορεί να τρώμε χωρίς πρόβλημα τον αποδομημένο μουσακά σε ένα εστιατόριο, αλλά κοιτάμε με μισό μάτι το αποδομημένο τσαρούχι-τσάντα που κράτησε κάποια, εν προκειμένω η Γιάννα Αγγελοπούλου, σε μια εκδήλωση. Το τελευταίο το αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερη δυσπιστία, ακόμα.
Και όμως, αυτού του είδους οι δημιουργίες, που αποδομούν τα παραδοσιακά μας σύμβολα και τα ξανασυνθέτουν, δίνοντάς τους τον αέρα της τρέχουσας εποχής, ανανεώνουν την ταυτότητα της ελληνικής παράδοσης. Επί της ουσίας, ανανεώνουν ολόκληρη την ταυτότητα της χώρας, αφαιρώντας της τον φολκλόρ χαρακτήρα, φολκλόρ με την κλισέ και άχαρη έννοια, με τον οποίο πορεύεται χρόνια.
Πολλές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση γίνονται τελευταία, από δημιουργούς που εμπνέονται από ελληνικά παραδοσιακά σύμβολα κι έχοντάς τα ως βάση, δημιουργούν, ο καθένας στον τομέα του. Δεν λέω ότι όλες οι δημιουργίες είναι πετυχημένες και όμορφες αισθητικά, αλλά σίγουρα υπάρχουν ανάμεσά τους εξαιρετικά δείγματα που ανοίγουν τους ορίζοντές μας σχετικά με το πώς βλέπουμε την παράδοση, αλλά και πώς μπορούμε να την εντάξουμε στην καθημερινότητά μας. Και στη ντουλάπα μας ακόμα, γιατί όχι;
Κάποιες ντουλάπες, πάντως, έχουν κάνει ήδη χώρο για το τσαντάκι-πουγκί που κράτησε η Γιάννα Αγγελοπούλου στην Αρεόπολη. Για του λόγου το αληθές, με το που κυκλοφόρησε η φωτογραφία της, το πουγκί εξαντλήθηκε και, όπως μαθαίνω, πρόκειται να επανακυκλοφορήσει. Το σχεδίασε η Ελβίρα Παναγιωτοπούλου, Creative Director της εταιρείας Callista Crafts, εμπνεόμενη απ’ την ελληνική παράδοση και με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Eπανάσταση του 1821. Ουσιαστικά, αποκωδικοποίησε την παραδοσιακή ελληνική φορεσιά του τσολιά, κρατώντας τρία στοιχεία, τα οποία ενέταξε στο σχέδιό της: το φέσι, τη φουστανέλα και το τσαρούχι.
Ναι, είναι τόσο έξυπνο όσο φαίνεται. Μια ιδέα που πατά πάνω σ’ ένα από τα πιο γνωστά, αλλά και πιο φορτωμένα με τη διάθεση του ακαλαίσθητου φολκλόρ, σύμβολα, η στολή του τσολιά, έδωσε ένα τόσο καλαίσθητο και σύγχρονο αποτέλεσμα. Αυτό το τσαντάκι θα μπορούσες να το δεις σε επίδειξη μόδας ενός οίκου υψηλής ραπτικής. Και σίγουρα, είναι ένα αξεσουάρ που μπορεί να γίνει αρεστό σε ανθρώπους κάθε εθνικότητας, φέρνοντας την παράδοσή μας μέσα στη δική τους ντουλάπα.
Μα, δεν είναι υπέροχο;
ΥΓ. Ολο το outfit της Γιάννας Αγγελοπούλου ήταν μια μίξη σύγχρονης μόδας και παράδοσης: φορούσε παραδοσιακό μανιάτικο γιλέκο και ζώνη, από το Λαογραφικό Μουσείο Χρισσού, και πουκάμισο της Αιμιλίας Γιαννοπούλου, που έχει εργαστήριο ελληνικών παραδοσιακών φορεσιών στον Πύργο Ηλείας, πάνω από μαύρη παντελόνα και μαύρες γόβες.