Μας αναστάτωσε ο υπουργός Αμυνας της Τουρκίας, ο Χουλουσί Ακάρ. Μετά τη συνάντησή που είχε με τον ομόλογό του Νίκο Παναγιωτόπουλο, μίλησε για συνεκμετάλλευση του πλούτου του Αιγαίου. Στην Αθήνα σηκώθηκε σκόνη και ο δικός μας υπουργός έσπευσε, ουσιαστικά, να διαψεύσει τον Τούρκο, λέγοντας ότι αυτά τα θέματα δεν μπήκαν στο τραπέζι της συζήτησης. Λογικό. Η συνεκμετάλλευση του Αιγαίου είναι (και αυτή) θέμα ταμπού.
Οταν μιλάμε για συνεκμετάλλευση, δεν εννοούμε τα ψάρια και τους τουρίστες, αλλά τους υδρογονάνθρακες. Και η ιδέα δεν είναι καινούργια. Πάει πολλά χρόνια πίσω, αν και άρχισε να αποτυπώνεται σε έγγραφα (κυρίως αμερικανικά) πριν από τριάντα χρόνια, επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Καμία έκπληξη και εδώ. Εννοείται ότι η Αμερική, πολιτικά και οικονομικά, θα αντιμετώπιζε θετικά ένα πλαίσιο συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου. Συνεκμετάλλευση σημαίνει και επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο. Ασφαλώς με αμοιβαίες υποχωρήσεις.
Το 2019 ο Θάνος Ντόκος, σύμβουλος του Κυριάκου Μητσοτάκη χρησιμοποίησε ένα «ακραίο σενάριο», όπως είπε, δηλώνοντας ότι αν η Τουρκία αλλάξει συμπεριφορά, μπορούμε να γίνουμε φυσιολογικοί γείτονες και να συζητήσουμε τα της συνεκμετάλλευσης. «Είναι καιρός, Ελλάδα και Τουρκία να αφήσουν τις διμερείς διαφορές και να υιοθετήσουν μια θετική ατζέντα». Ακολούθησε ο γνωστός χαμός. Εδώ χρειάζεται μια χαρούμενη παρένθεση. Υπέρ της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου είχε ταχθεί (διακριτικά, του τύπου «μια κουβέντα είπαμε») και ο Πάνος Καμμένος, ως υπουργός Αμυνας. Αλλά διαφωνούσε μαζί του υπουργός Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης που ήθελε να φέρουμε τους Ρώσους για έρευνα στο Ιόνιο. Τι έχουμε ζήσει, ε;
Τέλος πάντων, είναι ένας κόμπος που φαίνεται (και προφανώς είναι) άλυτος, καθώς η έννοια της συνεκμετάλλευσης είναι περισσότερο απαιτητική από την Ελλάδα. Απαιτεί επίλυση όλων των επιμέρους διμερών προβλημάτων και ουσιαστικά διάθεση εθνικού θαλάσσιου χώρου προς κοινή εκμετάλλευση. Και αυτή τη στιγμή, το ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν βρίσκεται σε θέση να συζητήσει κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, δεν θα είναι ποτέ έτοιμο, καθώς η συνεκμετάλλευση απαιτεί αναθεώρηση όλου του δόγματος που διέπει τις σχέσεις μας με την Τουρκία. Ποια ελληνική κυβέρνηση θα έμπαινε σε τέτοια κουβέντα; Καμία.
Αλλά και από την άλλη, για λόγους που όλοι μπορούμε να κατανοήσουμε, η μονομερής εκμετάλλευση κοιτασμάτων που θα βρεθούν στο Αιγαίο δείχνει πρακτικά αδύνατη, εκτός και αν, μαζί με τα τρυπάνια, βγάλουμε και τα όπλα. Θα μπορούσε, αλήθεια, η Τουρκία να αποδεχθεί έρευνες και τρυπάνια μια ανάσα από τις ακτές της, χωρίς να έχει συμμετοχή; Να μοιράζεται, δηλαδή, μαζί μας μόνο την περιβαλλοντική επιβάρυνση;
Ναι, η συνεκμετάλλευση δείχνει η μόνη λογική, ειρηνική λύση για το Αιγαίο, αν υποθέσουμε ότι αφήνουμε στην άκρη τα του περιβάλλοντος. Ομως πολιτικά, δεν υπάρχει τρόπος για να φτάσουμε εκεί, δεν γίνεται, δεν υπάρχει ελληνική κυβέρνηση που θα υιοθετούσε ένα συνολικό πλαίσιο διευθετήσεων. Τίποτα δεν θα αλλάξει στα ελληνοτουρκικά για πολλά χρόνια. Και όλα θα τακτοποιηθούν όταν πια θα είναι ενεργειακά αδιάφορο αυτό που υπάρχει στον βυθό του Αιγαίου.