Πριν από λίγες μέρες ο Σαλμάν Ρούσντι, ένας από τους πιο διάσημους συγγραφείς στον κόσμο, δέχτηκε επίθεση με μαχαίρι, ενώ εκφωνούσε ομιλία στη Νέα Υόρκη. Τραυματίστηκε σοβαρά, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου και παραμένει, ευτυχώς έχοντας γλιτώσει από τα χειρότερα. Η ιστορία του έγινε πρώτο θέμα σε όλα τα μεγάλα διεθνή ΜΜΕ, ξανά, 33 χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου «Σατανικοί στίχοι». Μια ιστορία που φέρνει στο φως για άλλη μια φορά το σκοτεινό πρόσωπο του φανατισμού.
Το σουρεαλιστικό, μεταμοντέρνο μυθιστόρημα του Ρούσντι εκδόθηκε το 1989 και πυροδότησε την οργή πολλών μουσουλμάνων, οι οποίοι θεώρησαν το περιεχόμενό του βλάσφημο, γιατί έδινε τα ονόματα συζύγων του Προφήτη Μωάμεθ σε δύο ιερόδουλες και γιατί ο τίτλος του αναφερόταν σε δύο στίχους που ο Μωάμεθ αφαίρεσε από το Κοράνι επειδή πίστευε ότι ήταν εμπνευσμένοι από τον διάβολο. Η Ινδία, η χώρα καταγωγής του συγγραφέα, ο οποίος έχει λάβει από νεαρή ηλικία βρετανική παιδεία και υπηκοότητα, ήταν η πρώτη που το απαγόρευσε. Ακολούθησαν το Πακιστάν και άλλες μουσουλμανικές χώρες καθώς και η Νότια Αφρική.
Το βιβλίο εγκωμιάστηκε από πολλούς και κέρδισε το βραβείο Whitbread για μυθιστορήματα. Αλλά οι αντιδράσεις από φανατικούς μουσουλμάνους κλιμακώθηκαν και οδήγησαν σε διαδηλώσεις και τελικά στην επικήρυξη του Ρούσντι από το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, με 3 εκατ. δολάρια. Ο φεφτάς του Αγιατολάχ Χομεϊνί καλούσε κάθε πιστό μουσουλμάνο να επιτελέσει το ιερό του καθήκον, αφαιρώντας τη ζωή του βλάσφημου συγγραφέα.
Το βιβλίο έγινε best seller σε Ευρώπη και Αμερική, ο Ρούσντι εξέφρασε τη βαθιά του λύπη για την οργή που είχε προκαλέσει στους μουσουλμάνους, αλλά ο Χομεϊνί ανανέωσε την έκκλησή του για το θάνατο του. Ο συγγραφέας αναγκάστηκε να ζήσει κρυμμένος, ο ίδιος και η οικογένεια του, υπό συνεχή αστυνομική προστασία. Τα τελευταία χρόνια υποτίθεται ότι άρχισε να κινείται λίγο πιο ελεύθερα.
Η θανατική ποινή εναντίον του Ρούσντι έπαψε να υποστηρίζεται επίσημα από την κυβέρνηση του Ιράν το 1998 αλλά οι απειλές για τη ζωή του συνεχίζονταν και ο σημερινός ανώτατος ηγέτης του Ιράν – ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ – είπε κάποτε ότι ο φεφτάς κατά του Ρούσντι «εκτοξεύτηκε σαν μια σφαίρα που δεν θα ησυχάσει μέχρι να χτυπήσει τον στόχο της».
Την «ιερή αποστολή» υλοποίησε τελικά ένας νεαρός μουσουλμάνος από το Νιού Τζέρσι, ο Χαντί Ματάρ, που κατάφερε τουλάχιστον 15 χτυπήματα στον Ρούσντι, με αποτέλεσμα να νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση. Ο Ματάρ είναι μόλις 24 ετών. Όταν γράφτηκαν οι «Σατανικοί Στίχοι» από τον Ρούσντι δεν είχε καν γεννηθεί…
Όμως ο συγγραφέας δεν ήταν το μόνο άτομο που στόχευσε η «σφαίρα που δε θα ησυχάσει αν δεν πετύχει το στοίχο της».
Ο ιάπωνας μεταφραστής του βιβλίου «Σατανικοί Στίχοι» βρέθηκε σκοτωμένος σε ένα πανεπιστήμιο βορειοανατολικά του Τόκιο τον Ιούλιο του 1991. Η αστυνομία είπε ότι ο μεταφραστής, Hitoshi Igarashi, ο οποίος εργαζόταν ως επίκουρος καθηγητής συγκριτικής κουλτούρας, μαχαιρώθηκε πολλές φορές και αφέθηκε στον διάδρομο έξω από το γραφείο του στο Πανεπιστήμιο Tsukuba. Ο δολοφόνος του δεν βρέθηκε ποτέ. Νωρίτερα, τον ίδιο μήνα, ο ιταλός μεταφραστής, Ettore Capriolo, μαχαιρώθηκε στο διαμέρισμά του στο Μιλάνο, αλλά επέζησε της επίθεσης. Και ο Νορβηγός μεταφραστής του βιβλίου, William Nygaard, πυροβολήθηκε το 1993 έξω από το σπίτι του στο Όσλο – επέζησε επίσης.
Η ιστορία του 75χρονου Σαλμάν Ρούσντι είναι αποκαλυπτική. «Μια σφαίρα που δεν θα ησυχάσει ποτέ αν δεν πετύχει τον στόχο της»: Θα μπορούσε να είναι ο ορισμός του φανατισμού, θρησκευτικού, κοινωνικού, πολιτικού, ακόμη και οπαδικού. Σε όλες του τις μορφές επικίνδυνος, αδιέξοδος, καταστροφικός. Αν τον αφήσεις να ριζώσει, δεν μπορείς να τον σταματήσεις. Θα φτάσει… μέχρι τέλους. Αργά ή γρήγορα θα πληρώσεις το κόστος του.
Έχουμε πικρή πείρα και στη χώρα μας όπου ο φανατισμός – παντός είδους – καλλιεργείται από λαϊκιστές πολιτικούς, ξεπερασμένες διαχωριστικές γραμμές, άθλιες προσωπικές επιθέσεις, πληρωμένα τρολ του Διαδικτύου, προπαγανδιστικούς μηχανισμούς, καθεστωτικές πρακτικές και ανεύθυνους διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Ανοχή απέναντι στο φανατισμό ισοδυναμεί με συνενοχή. Κι αν μας διδάσκει κάτι η ιστορία του Σαλμάν Ρούσντι είναι ότι δεν αρκεί να κρύβεσαι για να μη δεις το πρόσωπο του τέρατος. Αν το αφήσεις να αναπτυχθεί, θα σε βρει εκείνο.