Πρόκειται για σύμπτωση, έχει όμως μια βαρύτητα και μια ιδιαίτερη σημασία: Με τη συμπλήρωση 50 ετών από τη Μεταπολίτευση και από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, το κόμμα που σφράγισε ίσως με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο αυτήν την περίοδο, βρίσκεται σε σημείο καμπής. Ισως της πλέον κρίσιμης της Ιστορίας του.
Η διαδικασία ανάδειξης ηγεσίας, στον απόηχο μιας ταραγμένης δωδεκαετίας κατά τη διάρκεια της οποίας το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε αντιμέτωπο με τον πολιτικό αφανισμό και την απαξίωση, είναι σήμερα κρισιμότερη από ποτέ. Θα καθορίσει τις πιθανότητές του να συνεχίσει να υπάρχει, να παίζει ρόλο και να λειτουργεί εξισορροπητικά για το σύνολο του πολιτικού συστήματος. Γιατί από άλλον αντιπολιτευτικό φορέα τέτοιες προσδοκίες δεν νοούνται στη σημερινή συγκυρία.
Με τα όσα έχουν μεσολαβήσει, για το ΠΑΣΟΚ ισχύει το «τώρα ή ποτέ» και καλείται να οδηγηθεί στη δική του, εσωτερική «μεταπολίτευση».
Είτε από την εσωκομματική διαδικασία θα αναδειχθεί μια ηγεσία με πολιτικό έρμα, σαφή προσανατολισμό, σχέδιο και πρόταση, είτε θα προκύψει κάτι άλλο, που μοιραία και με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει το κόμμα σε μια συνθήκη παρόμοια με εκείνη της μεταδικτατορικής ΕΔΗΚ.
Υπό αυτήν την έννοια, το πρόσωπο του/της επόμενου/ης προέδρου του ΠΑΣΟΚ έχει προφανή πολιτική σημειολογία και περιεχόμενο.
Τα χαρακτηριστικά των περισσοτέρων είναι λίγο πολύ γνωστά και φανερά.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει ούτως ή άλλως δώσει το στίγμα του τα προηγούμενα τρία χρόνια και σήμερα παίζει μάλλον άμυνα, αν και είναι κρίσιμη η παράμετρος ότι ακόμη «κρατά τα κλειδιά». Εύκολος αντίπαλος δεν είναι.
Ο Χάρης Δούκας είναι μάλλον ένας κλασικός πολιτικός αλεξιπτωτιστής, ψάχνει αριστερίστικο έδαφος να προσγειωθεί και για εκείνον μάλλον είναι η πρώτη και τελευταία ευκαιρία, στον βαθμό που μπορεί κανείς να είναι κατηγορηματικός στην πολιτική.
Ο Παύλος Γερουλάνος είναι σαφές ότι έχει ένα οργανωμένο σχέδιο, είναι από τους λίγους που δούλεψαν και κοινοβουλευτικά από τα έδρανα της αντιπολίτευσης και ήδη κάνει την πιο μεθοδική προεκλογική εκστρατεία.
Η Μιλένα Αποστολάκη, έχοντας κάνει ένα από τα εντυπωσιακά comeback των τελευταίων δεκαετιών, έχει λόγους να ελπίζει για το καλύτερο αλλά θα χρειαστεί συμμάχους, ενώ οι Νάντια Γιαννακοπούλου και Μιχάλης Κατρίνης θα δώσουν τη μάχη τους και όπου βγει.
Ο Γιάννης Κανελλάκης είναι μια παραπομπή στο ανδρεοπαπανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ, σε μια περίοδο που το κόμμα μάλλον θα πρέπει να απογαλακτιστεί οριστικά από τη μορφή του ιδρυτή του.
Σε αυτό το περιβάλλον, όπου μέχρι στιγμής λείπει η συζήτηση για το πολιτικό επίδικο και περιεχόμενο, η υποψηφιότητα της Αννας Διαμαντοπούλου θα είναι μάλλον ο καταλύτης. Η πρώην υπουργός και επίτροπος έχει ένα σαφές προφίλ, παρέμεινε επί σχεδόν μία δεκαετία στο μετα-πολιτικό πεδίο, με παρεμβάσεις μέσω του Δικτύου, όπως και ο Βαγγέλης Βενιζέλος μέσω του Κύκλου Ιδεών, και αν τα καταφέρει έχει όλες τις προϋποθέσεις να προσδώσει στο ΠΑΣΟΚ μια πνοή πολιτικού εκσυγχρονισμού.
Αυτό ισχύει και για ορισμένους από τους υπόλοιπους υποψηφίους και το κρίσιμο θέμα είναι ποιος ή ποια θα κατορθώσει να αναπτύξει μια δυναμική. Υπάρχει όμως και η βασική προϋπόθεση για τη συνέχεια: Η σύμπλευση όλων μετά την εσωκομματική διαδικασία, ώστε να επιβεβαιωθεί αυτό που ήταν πάντα το κόμμα: ένας πολυσυλλεκτικός οργανισμός με σαφείς στόχους και τρόπους να τους επιτύχει.
Η συνθήκη στην πραγματικότητα ευνοεί μια γενική ανασύνταξη. Και πάντως, στην εξέλιξη της δημόσιας συζήτησης διαφεύγει μια λεπτομέρεια. Παρά τις αντιδραστικές κραυγές και την αίσθηση της ακροδεξιάς επέλασης, στην Ευρώπη ενισχύονται μάλλον οι ρεαλιστές της Κεντροαριστεράς, έστω και δίχως ηγεμονικά χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, η θεωρητικά ευνοϊκή συνθήκη και συγκυρία χαρακτηρίζεται και από κάτι ακόμη. Δεν αφήνει πολλά περιθώρια για πολιτικά πειράματα και ακροβασίες. Και αυτό είναι ίσως το βασικότερο που θα πρέπει να εμπεδώσουν όλοι και όλες στο ΠΑΣΟΚ.