Γνωστός μου σε νησί της νότιας Ελλάδας, κονόμησε πρόσφατα (και απρόσμενα) από κληρονομιά, ένα παλιόσπιτο σε ένα χωριό που απέχει καμιά δεκαριά χιλιόμετρα από τη θάλασσα. Είναι φάτσα στον κεντρικό δρόμο του χωριού, με μεγάλο πίσω κήπο που κάποτε χρησιμοποιούνταν για μποστάνι και σήμερα είναι γεμάτος ξερά αγριόχορτα. Στις άκρες του στέκουν κάτι παμπάλαιες ελιές που έχουν χρόνια να καλλιεργηθούν.
Το ακίνητο δεν είχε βάρη, η αντικειμενική αξία του ήταν χαμηλή, οπότε ο γνωστός μου έδωσε κάτι λίγα στην Εφορία και το πήρε δίχως να το πολυψειρίσει. «Να χάσω αποκλείεται» σκέφτηκε, αλλά ως εκεί, δεν είχε κανένα συγκεκριμένο σχέδιο. Οργανική σχέση με το νησί δεν διέθετε, η πεθαμένη ήταν άτεκνη μακρινή θεία του από την πλευρά της μάνας του, τρέχα γύρευε.
Ρώτησε εδώ, ρώτησε εκεί, βρήκε τηλεφωνικά έναν ντόπιο μηχανικό-εργολάβο που του είπαν ότι είναι από τα «τζιμάνια» της τοπικής πιάτσας και του το ανέθεσε. Η βασική ερώτησή του ήταν «και τώρα που το πήρα, τι να το κάνω;» Το τζιμάνι δεν χρειάστηκε μεγάλη μελέτη για να κάνει τις προτάσεις του, που εμπεριέχουν το σύνολο της σοφίας που έχει αποθησαυρίσει από την ενασχόλησή του με το νησιωτικό real estate και την οικοδομή.
«Το σπίτι γκρεμίζεται. Ούτε πέτρινο είναι, ούτε αρχοντικό, ούτε παραδοσιακό. Σαρακοφαγωμένα τσιμέντα της δεκαετίας του ’60 είναι, που πρέπει να εξαφανιστούν. Το χωράφι, αν και δεν του φαίνεται, είναι 1,5 στρέμμα, έχει βάθος. Εχει και έξοδο στον κεντρικό δρόμο, μεγάλο πλεονέκτημα, δεν είναι χωμένο στο πουθενά δίχως πρόσβαση.
Το 1,5 στρέμμα εντός οικισμού, με τον δικό μας συντελεστή δόμησης, χτίζει 400 μέτρα. Οπότε πληρώνεις για να κατεδαφιστεί το γκρεμίδι και καθαρίζεις το χωράφι για να φαντάζει σε αυτούς που το βλέπουν. Ει δυνατόν, βγάζεις και τις ελιές. Για οικόπεδο το πασάρουμε, όχι για λιόφυτο. Κι αφού το μοστράρεις φάτσα-κάρτα, έχεις δυο-τρεις επιλογές.
Η πρώτη είναι να περιμένεις. Η αξία της γης εδώ στο νησί ανεβαίνει διαρκώς. Τα οικόπεδα πουλιούνται σαν λουκουμάδες σε πανηγύρι. Δεν είσαι κοντά στη θάλασσα, όμως το τουρισταριό όλο και σκαρφαλώνει προς τα παραμέσα χωριά, χρόνο με τον χρόνο. Αν τώρα έδωσες δέκα για να το αποκτήσεις, σου εγγυώμαι ότι σε μια τριετία θα το πουλήσεις πενήντα, μπορεί και εβδομήντα. Ακοπα.
Η δεύτερη είναι να του φυτέψεις τέσσερις βιλίτσες των εκατό τετραγωνικών. Με την ιδιωτική πισινούλα τους, με το απομονωμένο υπαίθριο τζακούζι τους, με την αυλή τους, με τα όλα τους. Εχει βέβαια ένα κόστος αυτή η εκδοχή, αλλά για όλα βρίσκεται λύση. Με 2.000 ευρώ το τετραγωνικό για να τις πάρεις επιπλωμένες με το κλειδί στο χέρι (δυστυχώς με την κρίση εκεί έχουν φτάσει οι τιμές) θέλεις 800 χιλιάρικα.
Σε βάζω εγώ σ’ ένα ΕΣΠΑ, παίρνεις επιδότηση το 60%, αντί για 800 πρέπει να δώσεις 300 χιλιάρικα. Αν έχεις τίποτα μαύρα στο στρώμα, σου κάνω και καμιά λελογισμένη υπερτιμολόγηση, κατεβάζουμε τη συμμετοχή σου στα 200 χιλιάρικα. Και μ’ αυτά τα λεφτά έχεις τέσσερις βίλες που τις νοικιάζεις για 150 μέρες τον χρόνο με 250 ευρώ την ημέρα κατ’ ελάχιστον. Μπορεί και 500 τον Αύγουστο, αλλά εγώ μιλώ συντηρητικά.
Εχεις 4 X 150 X 250, σύνολο 150 χιλιάρικα τον χρόνο. Εγώ σου λέω ότι μπορείς να βγάλεις και τα διπλά τον χρόνο με αύξηση του μισθώματος ή των ημερών κάλυψης, αλλά ας μείνουμε στα 150. Μείον 30 χιλιάρικα τα έξοδα, έχεις κάνει απόσβεση σε ενάμιση χρόνο και μετά σου μένουν 120 χιλιάρικα καθαρά τον χρόνο, δηλαδή 10 χιλιάρικα τον μήνα. Ακοπα. Τι άλλο θέλεις;
Δεν έχεις ούτε τα 200 χιλιάρικα; Εχω τρίτη πρόταση. Πας και αγοράζεις κοψοχρονιά δέκα μεταχειρισμένα κοντέινερ των δύο ατόμων. Αυτά που έχουν για τους σεισμόπληκτους ή αυτά που χρησιμοποιούν οι τεχνικές εταιρείες όταν έχουν μεγάλα προσωρινά εργοτάξια. Κοψοχρονιά τα δίνουν. Εχουν τουαλετίτσα, ντους και μια ψευτοκουζινίτσα.
Τα στήνεις στο χωράφι, σκάβεις έναν παράνομο βόθρο και τα συνδέεις (ποιος θα σε δει;), τους βάζεις και νερό με λάστιχα επιφανείας (δεν απαγορεύεται) και τα νοικιάζεις στους ξενοδόχους της παραλίας που δεν έχουν πού να κοιμίσουν το προσωπικό τους. Ενα πεντοχίλιαρο τον χρόνο για κάθε κοντέινερ το τσιμπάς άνετα. Και ας κοιμίζουν μετά αυτοί δέκα νοματαίους σε κάθε κουτί, τι σε νοιάζει εσένα; Με σχεδόν μηδενική επένδυση, έχεις 50 χιλιάρικα τον χρόνο στην τσέπη. Ακοπα.
Αυτό το άτιμο το άκοπο… και το καινούργιο μυθικό κέρας της Αμάλθειας που λέγεται τουρισμός… και τα αιώνια ελληνικά «τζιμάνια», που ευδοκιμούν γύρω μας πιο πολύ κι από την κάππαρη στις αιγαιοπελαγίτικες πλαγιές… και τα ταλαίπωρα τα νησάκια μας, πώς θα καταντήσουν σε λίγα χρόνια…