Το Μετρό της Θεσσαλονίκης έκανε 18 χρόνια να φτιαχτεί. Ανθρωποι που ήταν στο σχολείο τώρα είναι τριανταπεντάρηδες με κοιλίτσα και τριχόπτωση. Αλλοι, αφού έζησαν για χρόνια δίπλα στις λαμαρίνες, πρόλαβαν να αναχωρήσουν αυτοί από τη ζωή πριν αναχωρήσει ο πρώτος συρμός από τον Σταθμό Νέα Ελβετία. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που το εγκαινιάζει αυτό το Σάββατο, ήταν ένας άπειρος πρωτόβγαλτος βουλευτής όταν ξεκινούσε το έργο. Σήμερα είναι πεντέμισι χρόνων Πρωθυπουργός.
Το Μετρό της Θεσσαλονίκης κόστισε ακριβά. Οχι ακριβά, πανάκριβα. Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας δήλωσε προ ημερών ότι το κόστος έφτασε τελικά τα τρία δισ. ευρώ. Δηλαδή κάθε χιλιόμετρο του Μετρό της Θεσσαλονίκης κόστισε στον φορολογούμενο 312,5 εκατ. ευρώ. Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, το κόστος ανά χιλιόμετρο της Γραμμής 4 του Μετρό της Αθήνας είναι 117,9 εκατ. ευρώ, σχεδόν το ένα τρίτο. Και στο κόστος δεν υπολογίζουμε την επιπλέον ζημιά από την πολυετή διατήρηση των εργοταξίων, την όχληση και τις καθυστερήσεις στην καθημερινή οικονομική δραστηριότητα της πόλης.
Το Μετρό της Θεσσαλονίκης είναι μια εποποιΐα, μια δύσκολη και μακρόχρονη μάχη με αντίπαλο την ελληνική κακοδαιμονία. Και τα εγκαίνιά του είναι μια μεγάλη νίκη. Νίκη των Σαλονικιών, που με στωικότητα και σθένος άντεξαν τις ταλαιπωρίες και την καταρράκωση του ηθικού από τη μετατροπή του όλου έργου σε εθνικό ανέκδοτο. Νίκη του ελληνικού κράτους απέναντι στον ίδιο του τον κακό εαυτό. Νίκη της λογικής επί της χρόνιας μεμψιμοιρίας. Μια νίκη της βορειοελλαδίτικης επιμονής επί της αυτολύπησης που ενδημεί στον ίδιο χώρο.
Το Μετρό της Θεσσαλονίκης, που ανοίγει τις πύλες του υπό την απειλή μιας φθινοπωρινής κακοκαιρίας, είναι από τα λίγα στοιχεία που κάνουν την Αθήνα να μοιάζει μικρή. Βάζει την πόλη στον 21ο αιώνα. Και παράλληλα την επαναφέρει σε ευρωπαϊκό status ύστερα από δεκαετίες μιας βολικής αλλά καταδικαστικής επίκλησης της βαλκάνιας ιδιαιτερότητάς της.
Το Μετρό της Θεσσαλονίκης έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όρια ενός πανάκριβου έργου υποδομής, είναι ήδη ένα σύμβολο. Τα μάτια του έθνους στρέφονται στην πόλη με περιέργεια, κρυφή ζήλεια και θαυμασμό. Για τους Σαλονικιούς θα είναι η δική τους στιγμή «πού ήσουν όταν άνοιξε το Μετρό».
Γι’ αυτό και δεν νοείται να υπάρχουν κηλίδες σε αυτή τη στιγμή. Κι αν οι ερασιτεχνισμοί με το λογότυπο ξεχάστηκαν τελικά, αυτό που συνέβη με τις εκβιαστικές απειλές επεισοδίων από χούλιγκαν ποδοσφαιρικού συλλόγου της πόλης που διαμαρτύρονται για την τιμωρία της ομάδας τους, είναι μια μικρή τραγωδία πάνω στη χαρά – και μια υπενθύμιση ότι ακόμα και στα πρόθυρα μιας μεγάλης αλλαγής, ορισμένα πράγματα μπορούν να σε τραβήξουν πίσω.
Για μια στιγμή η Θεσσαλονίκη φάνηκε να ξαναγυρνά στον κλειστοφοβικό κόσμο της, αυτόν μιας πόλης που κάποτε ήταν αλλά ποτέ δεν θα είναι, αυτόν μιας τάχα μου «συμπρωτεύουσας» (άλλο κι αυτό), που όμως έχει αφεθεί να τη διαφεντεύουν οι χούλιγκαν και οι παράγοντες του ποδοσφαίρου. Η κυβέρνηση χρειάστηκε και πάλι να θυμηθεί ότι πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Μπροστά στον κίνδυνο να χαλάσει η ιστορική γιορτή, είτε με επεισόδια είτε με κατασταλτικά μέτρα για την αποτροπή τους, αρχικά είπε ότι δεν εκβιάζεται και έπειτα κρύφτηκε πίσω από τη Δικαιοσύνη –τακτική και αθλητική– και ο παράγοντας και οι χουλιγκάνοι του πέτυχαν αυτό που ήθελαν. Μια χαρά εκβιάζεται δηλαδή, αλλά τέλος πάντων, δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που οι οπαδικοί στρατοί κυριαρχούν σε βιλαέτια με τοπικές νομολογίες.
Η κυβέρνηση έκρινε πως το μείζον είναι τα εγκαίνια και η πανηγυρική λειτουργία του Μετρό της Θεσσαλονίκης. Και πολύ σωστά. Το έργο είναι πολύ μεγάλο, πολύ ιστορικό, πολύ ακριβό για να θυσιαστεί στον βωμό μιας σαββατιάτικης μάχης εντυπώσεων περί νόμου και τάξης.
Αυτά τα εγκαίνια, άλλωστε, δεν ανήκουν σε αυτόν που θα κόψει την κορδέλα. Ανήκουν σε όλους. Οι Σαλονικιοί πρέπει να αγκαλιάσουν, να προστατεύσουν και να τιμήσουν το νέο Μέσο, απομονώνοντας όσους ήδη δείχνουν πως δεν το σέβονται. Το οφείλουν στα χρόνια που έκαναν υπομονή. Το δε «κράτος των Αθηνών» να μην το ξεχάσει, όπως αρχίζει να κάνει με το Μετρό της Αθήνας…