«Νέο Σχέδιο Μάρσαλ». «Οικονομικό συμβόλαιο εξαετίας». «Η τελευταία ευκαιρία».
Ολα τα είπαμε, εμείς οι δημοσιογράφοι, για το «Ελλάδα 2.0». Το νέο μας, Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης που παίρνει πια τον δρόμο του για τον λαβύρινθο του Μπερλεμόντ στις Βρυξέλλες με την ελπίδα τα πρώτα 4 δισ. από τα 32 που δικαιούμαστε να έλθουν μέσα στο καλοκαίρι. Γερμανικών δικαστηρίων επιτρεπόντων βέβαια…
Για το «Ελλάδα 2.0» (με το ιδιαίτερο branding) μια διαπίστωση αρμόζει σίγουρα να ειπωθεί: είναι ένα σχέδιο με μαθηματική λογική που μπορεί, με μαθηματική ακρίβεια, να οδηγήσει σε μια… μαθηματικά διαφορετική χώρα, μέσα σε έξι χρόνια.
Δύναται και αυτό είναι κάτι που ουδείς μπορεί να αρνηθεί. Είναι όμως την ίδια ώρα τόσο ισχυρή η πρόκληση της υλοποίησής του που ίσως, δημοσιογραφικά, είναι μία από τις στιγμές που δικαιολογείται 100% ένα πολυφορεμένο κλισέ: Τα δύσκολα έπονται.
Το «2.0» είναι ένα σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος. Κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητα αυτονόητο για την Ελλάδα. Οπότε η κατάθεση ενός τέτοιου σχεδίου, δομημένου, κοστολογημένου, ρεαλιστικού, είναι από μόνη της μια καλή αρχή.
Μπορεί να καλύψει το τεράστιο επενδυτικό κενό της χώρας; Οχι. Μπορεί όμως να καλύψει μεγάλη απόσταση. Σε όρους αγορών είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα αναγνωρίζεται στις εκθέσεις μεγάλων επενδυτικών οίκων και φορέων αξιολόγησης ως ένας από τους μεγαλύτερους ωφελημένους του Ταμείου Ανάκαμψης. Κάτι που έχει την δική του σημασία όταν, μεταπανδημικά, θα αξιολογείται η δυναμική χωρών να φτιάξουν πλούτο. Ειδικά χωρών όπως η Ελλάδα με ένα χρέος από εδώ μέχρι το φεγγάρι.
Κρίσιμη μάζα επενδύσεων στο τραπέζι
Είναι επίσης, ίσως η πρώτη φορά, στα τελευταία πολλά χρόνια, που υπάρχει στο τραπέζι μια κρίσιμη μάζα, συγκεκριμένων επενδύσεων, κοστολογημένων, με συγκεκριμένη αρχιτεκτονική και με τον ιδιωτικό τομέα, για τα καλά μέσα στο παιχνίδι. Για την ακρίβεια με το ρίσκο των ιδιωτών μέσα στο παιχνίδι, αφού εάν πρόκειται κάποιος να βάλει ίδια κεφάλαια σε μια δουλειά έχει κάθε συμφέρον η δουλειά αυτή να πάει καλά.
Ταυτόχρονα, αυτή η κρίσιμη μάζα έργων, μπορεί να λειτουργήσει ως «εισιτήριο» για πολλούς, σοβαρούς, μακροπρόθεσμους επενδυτές, από αυτούς που αναζητούμε, οι οποίοι με την σειρά τους όταν διερευνούν αγορές – στόχους αναζητούν «λίστες» έργων μεγάλης κλίμακας για να «ζυγίσουν» την πραγματική οικονομική προοπτική μιας επένδυσης τους μεσομακροπρόθεσμα. Σε αυτές τις κατηγορίες επενδυτών, είναι πολύ σημαντικό να έχεις να παρουσιάσεις σχέδιο – όχι σκέψεις σε… χαρτοπετσέτες – αυτό που λέμε business plan. Ισως, λένε ορισμένοι και μόνον η ύπαρξη μιας τέτοιας «λίστας» να μπορεί να ξεκινήσει να κάνει την διαφορά, εκτιμώντας παράλληλα πως σε ένα τέτοιο σχέδιο, η ρευστότητα δεν θα είναι το πρόβλημα. Η ποιότητα των επενδυτικών σχεδίων είναι ένα άλλο ζήτημα…
Πάμε όμως στα δύσκολα…
Σκόπελος 1.0
Το μότο στην ομάδα που πήρε επ’ ώμου τη σύνταξη του «2.0» είναι —εδώ και πολλούς μήνες— πως δεν υπάρχουν λεφτά για χάρισμα. Δεν το λένε τυχαία, απευθυνόμενοι ίσως και στις δικές τους τάξεις. Θα πήγαινα στοίχημα πως δεν ήταν λίγοι οι παράγοντες και εντός της κυβέρνησης, χαμηλόβαθμοι ίσως όμως και υψηλόβαθμοι που έβλεπαν όλους αυτούς τους μήνες —και συνεχίζουν να βλέπουν— όνειρα με λίστες έργων αφιερωμένων στις δικές τους, μικρές ή μεγάλες περιφέρειες… Βλέπεις, ένα τέτοιο σχέδιο, μετά από 10 χρόνια κρίσης και μια πανδημία είναι μάνα εξ’ ουρανού από όλες τις απόψεις. Οπως όλα τα κόμματα έτσι και το κυβερνών κόμμα το βλέμμα το στραμμένο στην κάλπη δεν μπορεί να το αποφύγει.
Το θέμα είναι το τρέχον σχέδιο να πληγωθεί το λιγότερο δυνατόν από αυτή την διαδικασία, όταν έλθει η ώρα της. Να μην παρεκκλίνει δηλαδή πορείας προς όφελος μικρών, μεγάλων ή/και μεγαλύτερων πολιτικών συμφερόντων. Οχι για λόγους ηθικής απλώς. Για λόγους ουσίας αφού όπως λένε και οι φίλοι οι Αγγλοσάξονες «we can’t afford it». Εδώ μια ισχυρή ασφαλιστική δικλίδα είναι ως θα υπάρχουν πολλά επίπεδα ελέγχου, εποπτείας και λογοδοσίας. Πρόκειται για το πιο φιλόδοξο πρόγραμμα σε επίπεδο ΕΕ εδώ και πολλά χρόνια. Είναι ένα στοίχημα για την ίδια την Κομισιόν. Ατασθαλίες επομένως – όχι ότι μπορούν να αποκλεισθούν – δεν θα είναι ίσως και τόσο εύκολη υπόθεση από τους νυν και τους επόμενους.
Σκόπελος 2.0
Μιλούμε για ένα πρόγραμμα που υπερβαίνει πολιτικούς κύκλους. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να υπάρχει σε αυτή τη χώρα η μίνιμουμ συναίνεση πως το πρόγραμμα δεν γράφεται σήμερα για να ξαναγραφτεί αύριο. Στον πολιτικό στίβο ουδείς μπορεί να προδικάσει τι θα συμβεί. Στον ελληνικό πολιτικό στίβο όμως είναι εύκολο να φανταστεί κάποιος το πρόγραμμα, τις δράσεις του, την απορροφητικότητα του, τις επιλογές του να γίνονται ένα προεκλογικό πεδίο μάχης… Με ακροατές φυσικά τους επενδυτές, τα ωραία πορτοφόλια των οποίων όλοι χρειάζονται σ’ αυτή τη χώρα…
Σκόπελος 3.0
Δημόσιο, δημόσιο και πάλι δημόσιο. Αν και τα τελευταία χρόνια η αλήθεια είναι πως έχει βελτιωθεί η απορροφητικότητα των πόρων του ΕΣΠΑ, η ελληνική γραφειοκρατία και μέρος της δημόσιας διοίκησης είναι παραδοσιακά, φυτώριο πολλών, βέβαιων, αποτυχιών. Μην ξεχνάμε πως είμαστε η χώρα που – είτε μας αρέσει είτε όχι – χρειάστηκε μια τρόικα για να καταγράψει ποιους, πόσους και πότε πληρώνει το Δημόσιο… Είναι ίσως όμως, σήμερα με το 2.0 και με την ανάγκη οδηγό, μια μοναδική ευκαιρία, υλοποιώντας το 2.0 να πάμε λίγο παραπέρα. Να παρακάμψουμε και γραφειοκρατικές διαδικασίες. Δεν βλάπτει. Οπως έλεγε ένας καλός φίλος, τόσα μνημόνια, τόσο μελάνι, με έναν νόμο ξηλώνονταν μισθοί και συντάξεις σε μια νύκτα, αλλά με έναν νόμο ουδείς τόλμησε να ξεμπλοκάρει σε μια νύκτα επενδύσεις που λίμναζαν για χρόνια σε αυτή τη χώρα… Καιρός να αλλάξει και αυτό.
Σκόπελος 4.0
Για να μην λέμε τα δικά μας μόνο, το 2.0 καλό είναι αλλά εκεί στας Ευρώπας τα θέματα τους τα έχουν… Την πρόσφατη προσφυγή στα δικαστήρια της Γερμανίας (αχ αυτή η Γερμανία) καλή εξέλιξη δεν την λες. Με λίγα λόγια το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο στην Καρλσρούη απαγόρευσε με προσωρινή διάταξη στον πρόεδρο της γερμανικής δημοκρατίας, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ να υπογράψει το νόμο για τη συμμετοχή της Γερμανίας στο Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ καθώς θα πρέπει να περιμένει την απόφαση του Δικαστηρίου επί αγωγών που κατατέθηκαν αμέσως μόλις το νομοσχέδιο συμμετοχής ψηφίστηκε από την γερμανική Βουλή. Αυτό σημαίνει πρακτικά πως δεν μπορεί να εξουσιοδοτηθεί η Κομισιόν από την Γερμανία να εκδώσει τα ομόλογα που θα χρηματοδοτήσουν το Ταμείο των 750 δισ. ευρώ. Ποιος προσέφυγε; Οι ανταποκρίσεις μιλούν για σκεπτικιστές, δείχνοντας και προς το AfD. Λύσεις υπάρχουν και σίγουρα στην πολιτική δεν υπάρχουν συνήθως αδιέξοδα και είναι πιθανό σε λίγο καιρό το θέμα στην Γερμανία να έχει βρει τη λύση του. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό να βλέπει κάποιος να προκύπτουν τέτοια θέματα στη Γερμανία, που με την εγγύηση της οικονομικής της ισχύος τσουλάει το ευρωπαϊκό καράβι, κι άλλο να προέκυπτε κάτι τέτοιο σε μια χώρα όπως η Μάλτα, λέμε ένα υποθετικό παράδειγμα (χωρίς παρεξηγήσεις για τους Μεσόγειους γείτονες). Αν και οι ψυχραιμότεροι παρατηρητές θεωρούν πως το εμπόδιο θα ξεπεραστεί και δεν θα καθυστερήσουν οι εκταμιεύσεις μέσα στο δεύτερο εξάμηνο, το κλίμα αυτό είναι προς προβληματισμό. Ειδικά εάν κοιτάξουμε λίγο πιο μπροστά χρονικά, προς τις εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία, ή και λίγο παρακάτω στις – δύσκολες – όπως όλα δείχνουν εκλογές στη Γαλλία το 2022…
Και μην ξεχνούμε πως στην καρδιά των ευρωσκεπτικιστών και των λαϊκιστών ο φόβος πως οι πλούσιες χώρες αιμοδοτούν τις φτωχές – και «άτακτες» – χώρες του Νότου, είναι ριζωμένος καλά.