Την μακρινή δεκαετία του 1980-90, το κραταιό ΠΑΣΟΚ των 200.000 μελών (που σήμερα θέλει να αντιγράψει ο ΣΥΡΙΖΑ) λειτουργούσε άψογα, αν και με τον παραδοσιακό τρόπο. Είχε Τοπικές Οργανώσεις, Νομαρχιακές, Κλαδικές, Νεολαία, Κεντρική Επιτροπή, Εκτελεστικό Γραφείο και τον Αρχηγό βεβαίως βεβαίως. Τα μέλη έκαναν συνελεύσεις σε τακτά διαστήματα, τα «κεντρικά» κατέβαζαν την «γραμμή» με στελέχη που επισκέπτονταν δια ζώσης την «βάση», η πολιτική ενημέρωση και οι ιδεολογικές εγκύκλιοι μοιράζονταν στα μέλη με πολυσέλιδα κείμενα που αναπαράγονταν με πολύγραφο. Εποχή του χαλκού αν την συγκρίνουμε με το σήμερα, αλλά πάντως το πράγμα λειτουργούσε. .
Όμως γύρω στο 1987-88, ο πανίσχυρος κομματικός μηχανισμός του ΠΑΣΟΚ, άρχισε ξάφνου να πνέει τα λοίσθια. Τα μέλη εξαφανίστηκαν, οι κινητοποιήσεις αποτύγχαναν, οι τοπικές ρήμαξαν και γενικώς παρουσιάστηκε μια προϊούσα σήψη που τελικά οδήγησε στις τρεις απανωτές ήττες του 1989-90. Θυμάμαι με περισσή διαύγεια τα τότε επιχειρήματα της Χαριλάου Τρικούπη γι αυτή την παρακμή, όχι διότι έχω τόσο καλή μνήμη όσο διότι τα ξανακούω σήμερα από την Κουμουνδούρου με διαφορά σαράντα ετών. «Τα καλύτερα στελέχη μας διορίστηκαν στο κράτος αφήνοντας ορφανό το κόμμα», «απορροφήθηκε η ενέργεια μας στην διακυβέρνηση και έμεινε πίσω η κομματική καθοδήγηση», «αφήσαμε τους κομματικούς διαύλους επικοινωνίας να μαραζώσουν διότι εμπιστευτήκαμε υπερβολικά τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης που όμως δεν ελέγχουμε», «αποϊδεολογικοποιήθηκε η δράση μας διότι μας έφαγε η καθημερινή κρατική διαχείριση» και άλλα παρόμοια.
Φυσικά, όλα αυτά αν δεν ήταν καθαροί βερμπαλισμοί και μπούρδες, ήταν τα οργανωτικά αποτελέσματα μιας πολυεπίπεδης παρακμής της ίδιας της πολιτικής και της φυσιογνωμίας του ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας τριγύριζε με την Λιάνη στα κότερα του Λούβαρη, οι υπουργοί διαπλέκονταν με μεγαλοσχήμονες επιχειρηματίες, τα μεσαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ ήταν όλα διορισμένα σε καλοπληρωμένες κρατικές θέσεις, οι σοβαροί άνθρωποι δίχως προσωπικό συμφέρον έκοβαν πέρα απ’ αυτές τις πρακτικές, ο Κουρής με την Αυριανή του μόλυνε το πολιτικό τοπίο καθορίζοντας το ύφος και την αισθητική της εξουσίας. Το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα και η κυβέρνηση του νοσούσαν σοβαρά. Όταν όμως μαζεύονταν το Εκτελεστικό Γραφείο και η Κεντρική Επιτροπή, διαπιστωνόταν μεν η κομματική καθίζηση αλλά ποιος τολμούσε να πει μπροστά στον Ανδρέα τις πραγματικές αιτίες της;
Αφενός ο Ανδρέας θα τους έπαιρνε τα κεφάλια, αφετέρου και τα ίδια τα μεγαλοστελέχη ήταν ανίκανα να δουν την αλήθεια εφόσον όλοι τους ήταν συμμέτοχοι και συνένοχοι της κρίσης. Τους ρωτούσε λοιπόν ο Παπανδρέου τι συνέβαινε στο κόμμα και τι προτάσεις είχαν για την θεραπεία του. Κι αυτοί, από τον Λαλιώτη ως τον Άκη, από τον Γεννηματά ως την Μελίνα και από τον Πεπονή ως τον Μένιο Κουτσόγιωργα, του έλεγαν τις σαχλαμάρες που λέει και σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ για την οργανωτική του παρακμή. Ότι η «γραμμή» δυσκολευόταν να φθάσει στην βάση, ότι οι εχθρικές εφημερίδες με την κριτική τους αποσυντόνιζαν το ηθικό των μελών, ότι ήταν απαραίτητη μια γενναία και ευφάνταστη οργανωτική ανασυγκρότηση που θα ξαναγεννούσε το ΠΑΣΟΚ και άλλα σαχλά παρόμοια. Για την ουσία του προβλήματος, κουβέντα. Ποιος είχε τα κότσια για κάτι τέτοιο; Ο Ανδρέας ήταν ο Θεός. Κάτι σαν τον Τσίπρα στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά στο πολύ μεγαλύτερο.
Φυσικά, ο ίδιος ο Ανδρέας καταλάβαινε πολύ καλά τι συνέβαινε, απλώς έκανε το κορόιδο. Ήταν βιολογικά καταβεβλημένος, είχε την Δήμητρα να τον πηγαινοφέρνει εδώ και κει στα μουλωχτά, λίγο αργότερα θα έμπαινε στο Χέρφιλντ για εγχείρηση καρδιάς. Παρά ταύτα, ο τετραπέρατος Ανδρέας, αφού έπρεπε να βρει κάποια λύση για το κόμμα του, την βρήκε έστω και στα λόγια. Τον θυμάμαι σαν τώρα, στο υπόγειο του Κάραβελ, σε μια συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ, να κάνει μια μακροσκελή εισήγηση για την «νέα εποχή που πρέπει να μπει το ΠΑΣΟΚ, ώστε να ανασυγκροτηθεί επί τη βάσει των νέων τεχνολογιών και των καινούριων απαιτήσεων της εποχής». Με την πρόταση του, «το ΠΑΣΟΚ θα έπαυε να βρίσκεται στην εποχή του οργανωτικού κοτζαμπασισμού και θα μετατρέπονταν σ’ ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό σοσιαλιστικό κόμμα που θα εκμεταλλευόταν την αιχμή της τεχνολογίας προς όφελος της λειτουργίας του και των συμφερόντων του λαού.»
Ωραίες κουβέντες, αλλά τι ακριβώς εννοούσε ο Ανδρέας; Εκείνη την δεκαετία είχε κάνει την εμφάνιση του στην πιάτσα ένα καινούριο μηχάνημα που αποτελούσε επανάσταση στην τεχνολογία της μεταφοράς κειμένων. Λεγόταν telefax, αυτό που λίγο αργότερα συμπτύξαμε στο απλό fax. Έκανε λοιπόν μια μακροσκελή ανάλυση για τις ευεργετικές επιπτώσεις του fax στην κομματική λειτουργία, καθώς μέσα σε πέντε λεπτά η κομματική «γραμμή» επί τακτικών και έκτακτων θεμάτων, μπορούσε να βρίσκεται στα χέρια κάθε στελέχους σε όλη την Ελλάδα. Το ίδιο και οι εντολές κινητοποίησης. Τοπικά δίκτυα fax έπρεπε να φτιάξουν και οι οργανώσεις κάθε περιοχής. Τέρμα οι καθυστερήσεις, τέρμα οι τηλεφωνικές επεξηγήσεις από ανεπαρκή στελέχη σε μέλη που δεν κατανοούσαν τι άκουγαν, τέρμα τα πολυέξοδα ταξίδια των στελεχών, τέρμα η αναμονή της επόμενης μέρας για να διαβαστεί η κομματική εφημερίδα. Αρκούσε ένα δίκτυο fax που θα συνέδεε τα Κεντρικά με τις οργανώσεις και τα σπίτια όλων των κρίσιμων στελεχών ανά την χώρα και το κόμμα θα πετούσε. Όλες οι δυσλειτουργίες του θα εξαφανίζονταν δια μαγείας, το ΠΑΣΟΚ θα ήταν ένα από τα πιο μοντέρνα κόμματα στην Ευρώπη, στην Ελλάδα δε έτη φωτός πιο μακριά απ’ τα υπόλοιπα.
Την συνέχεια την ξέρετε. Φυσικά και το fax δεν θεράπευσε το άρρωστο ΠΑΣΟΚ της περιόδου εκείνης. Καθότι οι τεχνολογίες αιχμής μπορεί να ανεβάσουν την παραγωγικότητα μιας επιχείρησης, δεν μπορούν όμως επ’ ουδενί να υποκαταστήσουν την έλλειψη οράματος, έμπνευσης και ιδεολογικών αναφορών ενός κόμματος. Ο Ανδρέας του ’87-88 δεν μπορούσε να γίνει Ανδρέας του ’81 επειδή είχε ένα fax στο γραφείο του. Ενδιαφέρον είχε τότε και η αντίδραση της ΝΔ. Τόσο πολύ τρομοκρατήθηκε από το καινούριο εφεύρημα του άχαστου Ανδρέα, που συγκρότησε αμέσως επιτροπή για να μελετήσει τις δυνατότητες του κόμματος που ήταν διασυνδεδεμένο με fax. Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις μάλιστα, οι Νεοδημοκράτες της εποχής κουνούσαν το κεφάλι μοιρολατρικά, λέγοντας «βρε τους κερατάδες, εκατό χρόνια μπροστά είναι». Δυο χρόνια μετά βρέθηκαν στην εξουσία και ο Ανδρέας στο ειδικό δικαστήριο.
Γιατί σας είπα αυτή την χαριτωμένη ιστοριούλα; Διότι την θυμήθηκα ακούγοντας τον Αλέξη Τσίπρα να λέει στην Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ (όπου αρνήθηκαν να μιλήσουν για τα αίτια της ήττας τους) ότι μια από τις λύσεις είναι ο e-ΣΥΡΙΖΑ. Οι νέες τεχνολογίες που θα λύσουν πολλά από τα διαπιστωμένα οργανωτικά και διαχειριστικά προβλήματα του κόμματος τους. Που τα ‘χει κάνει όλα άριστα, απλώς ο κόσμος δεν το κατάλαβε, οπότε πρέπει να βελτιώσουν με σύγχρονα μέσα την επαφή μαζί του για να τον κάνουν να καταλάβει. Τότε θυμήθηκα το fax-ΠΑΣΟΚ και έκανα τις αναπόφευκτες συγκρίσεις…