Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης είπε τελικά «όχι» στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια, παρότι πριν από δύο μήνες είχε δηλώσει (20/12, Real FM): «Αν ιδρυθεί ένα μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο στα πρότυπα των ευρωπαϊκών και αμερικανικών πανεπιστημίων με campus, με έρευνα, δεν θα μπούμε εμπόδιο διότι θέλουμε να είμαστε μία σύγχρονη χώρα».
Εξηγώντας την απόφασή του (22/2, Mega), ο κ. Ανδρουλάκης δήλωσε: «Δεν θα ψηφίσουμε τον νόμο, γιατί θέλουμε μια καθαρή λύση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και όχι την εμπορευματοποίηση, που υπονομεύει και ένα σοβαρό μη κρατικό, μη κερδοσκοπικό, και εντέλει και το δημόσιο πανεπιστήμιο». Ακολούθησε καβγάς με την κυβέρνηση και κάποια αμηχανία στα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, που έχοντας λάβει υπόψη τους την προηγούμενη γραμμή του «δεν θα σταθούμε εμπόδιο», είχαν προσαρμόσει ανάλογα τη στάση τους στις εμφανίσεις σε κανάλια και ραδιόφωνα.
Την Παρασκευή, στο θέμα παρενέβη με δήλωσή του στην «Καθημερινή», ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος: «Το νομοσχέδιο του υπουργού Παιδείας για τα μη κρατικά ΑΕΙ ικανοποιεί, κατά τη γνώμη μου, τις περισσότερες από τις πάγιες θέσεις του ΠΑΣΟΚ για το θέμα. Επιπλέον, ο κ. Πιερρακάκης έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμος να δεχθεί περαιτέρω βελτιώσεις, όταν αυτό έρθει στη Βουλή. Είναι κρίμα, συνεπώς, που το ΠΑΣΟΚ αποκλείει εκ προοιμίου κάθε συζήτηση για ένα ζήτημα μεγάλης συμβολικής σημασίας, στο οποίο είχε, όπως πιστεύω, πολλά να εισφέρει».
Το Σάββατο, η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Νάντια Γιαννακοπούλου, έσπασε την κομματική γραμμή δηλώνοντας στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» πως θα ψηφίσει το νομοσχέδιο. «Τα μη κρατικά είναι θέση του κόμματος και του Συνεδρίου. Συμφωνώ με το νομοσχέδιο. Για εμένα είναι θέμα συνείδησης και δεν υπάρχει περίπτωση να το καταψηφίσω» δήλωσε.
Μια παρένθεση: Προηγουμένως, στο ζήτημα του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών ο κ. Ανδρουλάκης δεν επέβαλε κομματική πειθαρχία και μέτρησε τελικά 11 «πράσινες» αποχές. Η κυβέρνηση, για να διαχειριστεί τις εντυπώσεις και από τις δικές της απώλειες, ανέφερε μέσω πηγών: «παρότι το ΠΑΣΟΚ του Ανδρουλάκη διεκδικεί τα πρωτεία στο μεταρρυθμιστικό Κέντρο κατέγραψε τελικώς μικρότερο ποσοστό (66%) όσον αφορά στη θετική ψήφο σε σχέση με τη ΝΔ (68%)». Ενώ και ο Στέφανος Κασσελάκης, πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, που επέβαλε κομματική πειθαρχεία, έσπευσε να εκμεταλλευτεί το γεγονός, γράφοντας στο X (πρώην Twitter): «Το… προοδευτικό ΠΑΣΟΚ ξεπέρασε σε συντήρηση τη ΝΔ».
Πολιτικοί παρατηρητές, βλέπουν στο «όχι» του κ. Ανδρουλάκη για τα μη κρατικά πανεπιστήμια τις δυσκολίες και τα επιμέρους προβλήματα της στρατηγικής του ΠΑΣΟΚ στη συγκεκριμένη φάση. Με την ΝΔ να έχει καταλάβει ένα μεγάλο μέρος του μεταρρυθμιστικού Κέντρου, με βάση και το αποτέλεσμα των εκλογών του 2023, η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ωθείται σε μια άσκηση ισορροπίας:
Από τη μια πλευρά προσπαθεί να μην αποξενώσει εντελώς το κεντρώο-μεταρρυθμιστικό ακροατήριο του ΠΑΣΟΚ, από την άλλη, ρίχνει το βάρος του στο αριστερό ακροατήριο, προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί την βαθιά κρίση στον ΣΥΡΙΖΑ. Και σε ένα βαθμό το έχει καταφέρει, περνώντας μπροστά από τον ΣΥΡΙΖΑ στις δημοσκοπήσεις τον περασμένο Νοέμβριο, μια εξέλιξη που δεν είχε ωστόσο ανάλογη συνέχεια.
Ακόμη περισσότερο, όπως σχολιάζουν αναλυτές, η τακτική του «ώριμου φρούτου» απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ, παρότι στηρίζεται στη λογική προσδοκία ότι το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών θα «κλειδώσει» την δεύτερη θέση για το ΠΑΣΟΚ και θα ανοίξει νέες προοπτικές, δεν στερείται κινδύνων:
♦ Πρώτον, το ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται ανά περίπτωση (όπως για τα μη κρατικά πανεπιστήμια) να υιοθετεί την παραδοσιακή αριστερή γραμμή του «όχι σε όλα», χωρίς να πείθει ωστόσο για το αν υπάρχει πραγματική διαφωνία ή πρόκειται απλά για κίνηση τακτικισμού.
♦ Ο δεύτερος κίνδυνος είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίο περιμένει ως ώριμο φρούτο να πέσει ακόμη πιο χαμηλά, δεν αποκλείεται ως τον Ιούνιο να έχει αγγίξει το «limit down» και να ανακάμψει έστω και ελαφρώς. Ανάλογα φυσικά και με την έκβαση της νέας εκλογικής διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη για το πρόσωπο του αρχηγού του.
♦ Τρίτον, παρότι ο κ. Ανδρουλάκης επιμένει στην υπόθεση των υποκλοπών, το ζήτημα αυτό, όπως φάνηκε και στις κάλπες του 2023, δεν προκάλεσε τη μετακίνηση κεντρώων ψηφοφόρων από την ΝΔ στο ΠΑΣΟΚ. Ενώ, η μη ξεκάθαρη στάση του ΠΑΣΟΚ στο ζήτημα του γάμου των ομοφύλων και η καταψήφιση τώρα των μη κρατικών πανεπιστημίων, μάλλον δεν θα προσελκύσει όσους δεν επέστρεψαν στα «πάτρια εδάφη» με αφορμή τις υποκλοπές.
Κοντολογίς, το καλύτερο για το ΠΑΣΟΚ θα ήταν οι ευρωεκλογές να είχαν γίνει την περασμένη Κυριακή ή ακόμα καλύτερα πριν από την ψηφοφορία για τον γάμο των ομοφύλων. Οσο κυλούν οι εβδομάδες και οι μήνες προς τον Ιούνιο, η γραμμή της αναμονής που έχει επιλέξει ο κ. Ανδρουλάκης δεν βοηθάει στη διαμόρφωση μιας στέρεης φυσιογνωμίας για το κόμμα —που μοιάζει με ΠΑΣΟΚ «2 σε 1»: και σύγχρονο και αναχρονιστικό— και το καθιστά ευάλωτο σε πλευρικούς ανέμους.
Αν το εγχείρημα αποδώσει, το βράδυ των ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου όλα θα είναι καλά. Αν δεν, τα ρίσκα θα δώσουν τη θέση τους στο αδιέξοδο.