Βρισκόμαστε κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Εγώ είμαι μικρή, την επομένη έχω σχολείο, είναι προεκλογική περίοδος, αλλά δεν καταλαβαίνω τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Για κάποιον λόγο δεν μπορώ να κοιμηθώ και πηγαίνω στο σαλόνι. Το πρόσωπο του πατέρα μου φωτίζεται από την αντανάκλαση της τηλεόρασης μες στο σκοτάδι. Είναι θλιμμένος, σχεδόν μαραζωμένος. «Μπαμπά, γιατί είσαι έτσι; Τι γράφει εκεί;» τον ρωτάω, βλέποντας ένα πανό που κάποιοι κρατούσαν και φώναζαν μέσα στην οθόνη. «Το ΠΑΣΟΚ θα πάθει ΣΟΚ» μου απαντάει ξεψυχισμένος. Ηταν η εποχή που ο πατέρας μου ψήφιζε ΠΑΣΟΚ και φαίνεται πως το παράκανε ταυτιζόμενος με το συγκεκριμένο σύνθημα των Νεοδημοκρατών, ΣΟΚαρίστηκε προκαταβολικά.
Οπως κάθε μεσοαστική οικογένεια της Ελλάδας, έτσι και εμείς, περάσαμε από τη διπολική διαταραχή ΠΑΣΟΚ-ΝΔ. Θυμάμαι το σπίτι πότε με κάποιο φλυτζάνι με τον γνωστό πράσινο ήλιο επάνω και πότε κάποιο μπρελόκ με τον πυρσό. Την καλύτερη αντιπολίτευση στη δεκαετία του ’80 την έκανε με διαφορά ο ευφυής Χάρυ Κλυν που σατίριζε ανελέητα μέσα από τους δίσκους στο πικάπ.
Ολα μοιάζουν πολύ μακρινά και τελικά είναι. Οπως και το ότι η ψήφος κάποτε, θεωρείτο αυστηρώς προσωπική υπόθεση και άκρως αδιάκριτη η ερώτηση «τι ψήφισες;». Αλλωστε, γι’ αυτό εφευρέθηκαν και τα περίφημα μπλε παραβάν, που θυμίζουν ανακυκλωμένες σχολικές ποδιές. Στο παραβάν έμπαινες μόνος, έκανες αυτό που ήταν να κάνεις και έβγαινες. Παλιότερα άλλωστε, απαγορευόταν ακόμη και το να εμφανιστείς σε εκλογικό κέντρο έχοντας επάνω σου κάποια στοιχεία που μαρτυρούσαν την κομματική σου προτίμηση.
Ολα αυτά μου τα θύμισε ένα διαφημιστικό σποτάκι-τίζερ εκείνης της δεκαετίας, με πρωταγωνίστρια την Αλίκη Βουγιουκλάκη. «Τιιιι…. ψηφίζει η Αλίκη;» ρωτά όλο νόημα η φωνή του αφηγητή. Η «εθνική μας σταρ», αρχικά με την πλάτη γυρισμένη στην κάμερα, γράφει με σπρέι σε έναν τοίχο έναν αριθμό. Αμέσως μετά, γυρίζει, κοιτάζει δεξιά και αριστερά με το γνωστό της νάζι, κάνει ένα παρατεταμένο «σσσσσσςςς…» που δηλώνει μυστικοπάθεια και μας αποκαλύπτει: «Εγώ ψηφίζω 154». Δηλαδή το τριψήφιο νούμερο οδικής βοήθειας, για το οποίο στη συνέχεια η Βουγιουκλάκη γύρισε και άλλα σποτάκια, με πιο γνωστό, εκείνο που καταφεύγει σε τηλεφωνικό θάλαμο φορώντας εντυπωσιακή τουαλέτα και τους καλεί για να τη σώσουν.
Αυτό λοιπόν το παρατεταμένο «σσσσσσςςς…» της Αλίκης, μου θύμισε πόσο μακριά είμαστε πλέον από εκείνη τη σωτήρια μυστικότητα της ψήφου. Τα παιδιά που ήταν παιδιά στα 80s, οι σημερινοί σαραντάρηδες δηλαδή, είδαν πολλά μπρελόκ-πυρσούς και αναπτήρες με πράσινους ήλιους να περνούν μπροστά από τα απορημένα μάτια τους, μέχρι να αποφασίσουν μεγαλώνοντας-και όχι ωριμάζοντας – να εξελιχθούν στην πιο «απολιτίκ» γενιά της νεότερης ελληνικής Ιστορίας.
Το δικό τους Βατερλό ήρθε με την οικονομική κρίση, όταν, παραζαλισμένοι ακόμη από το πάρτι του μιλένιουμ, ήταν λες και κάποιος τους έπαιρνε την ομπρελίτσα από το ποτήρι του κοκτέιλ. Ανακατεμένοι πλέον με πολλές άλλες γενιές, και με τα social media να έχουν αρχίσει να θεριεύουν, πολιτικοποιήθηκαν ξαφνικά και άτσαλα τη νύχτα της 26ης Ιουνίου του 2015, όταν ανακοινώθηκε το περίφημο δημοψήφισμα Μade by Tsipras.
«Τα μαθες; Δημοψήφισμα…» μου είχε πει ένας φίλος μου που είχα πάει να τον βρω στο σπίτι του ύστερα από ένα πάρτι γενεθλίων. Ξαφνικά νόμιζα ότι ζούσα σε άλλη εποχή, ότι φορούσα άλλα ρούχα και είχα χτένισμα περασμένων δεκαετιών. Αρχίσαμε και μιλούσαμε για όλα αυτά, δεν είχαμε ξαναμιλήσει ποτέ για πολιτική. Ομως η ατμόσφαιρα δεν ήταν καν επαναστατική για να τυπώσουμε προκηρύξεις. Ολοι περιοριστήκαμε στο ξεκατίνιασμα μέσω Facebook, με τα στρατόπεδα των «ΝαιΝαίκων» και των «ΟΧΙών» να υψώνουν τα ψηλά ιντερνετικά τους τείχη. Εγιναν unfriend και block, ανταλλάχθηκαν βαριές κουβέντες κάτω από οργισμένα ποστ και μέσα σε πύρινα ίνμποξ.
Αυτό το διαδικτυακό ξεμπρόστιασμα ήταν κατά την άποψή μου η αρχή του τέλους για τη μυστική ψήφο. Περνώντας στο άλλο άκρο, σαν μεταιχμιακοί ασθενείς που δεν γνωρίζουν και δεν αγαπούν το μέτρο, οι περισσότεροι πλέον, όχι μόνο αποκαλύπτουν, αλλά και διαλαλούν τι ψηφίζουν. Με τα γνωστά τραγελαφικά που κορυφώθηκαν στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές: οι ψηφοφόροι να βγάζουν selfies με το σταυρωμένο ψηφοδέλτιο στο χέρι, πίσω από το παραβάν. Λες και κάποιος σου χαμογελάει ολόγυμνος πίσω από την κουρτίνα του μπάνιου λίγο πριν μπει για ντους.
Η Αλίκη κάνει «σσσσσσςςς…» από τα μακρινά 80s, αλλά κανείς δεν την ακούει πλέον. Ούτε για να καλέσει οδική βοήθεια, ούτε για να φωνάξει «βοήθεια!» γενικότερα…