Τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα δέχομαι ένα τηλεφώνημα που μου προσφέρει φθηνότερο ρεύμα. Μερικά είναι και χαριτωμένα πονηρά. «Σας καλώ για να κανονίσουμε τη μείωση στο λογαριασμό του ρεύματος». Συνηθίζω να λέω ότι ζω στο εξωτερικό, ελπίζοντας ότι έτσι θα αφαιρεθεί ο αριθμός μου από τις σχετικές λίστες. Μάταια. Είναι τόσα πολλά τα call center που πουλάνε ενέργεια και τηλεφωνία που αν σε σβήσει ένας, θα σε συμπεριλάβει κάποιος άλλος.
Αυτές τις ημέρες μπορεί οι κυρίες που τηλεφωνούν να πιάνουν καλή ψαριά. Η κοινή γνώμη έχει βομβαρδιστεί με πληροφορίες για αυξήσεις 50% στην τιμή του ρεύματος. Κοινώς για αρκετούς συμπολίτες μας, οι εξελίξεις στην αγορά ενέργειας απειλούν άμεσα το οικογενειακό τραπέζι. Και εδώ προβάλλουν δύο ερωτήματα. Για ποιο λόγο ακριβαίνει τόσο πολύ το ρεύμα; Και, θα πληρώσουμε, πράγματι, λογαριασμούς υψηλότερους κατά 50% ;
Το ρεύμα ακριβαίνει για διάφορους λόγους. Ένας από τους βασικότερους είναι η επανεκκίνηση της οικονομίας μετά την παύση που επέβαλε η πανδημία. Στην Ευρώπη, μετά από ένα θερμό καλοκαίρι που ήταν απαιτητικό σε ενέργεια, η επανεκκίνηση εκτόξευσε τη ζήτηση ενέργειας σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Σχεδόν τα πάντα κινούνται με ηλεκτρική ενέργεια. Ακόμα και η αύξηση στις πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων δημιουργεί αντίστοιχη πίεση στην αγορά ρεύματος.
Η αυξημένη ζήτηση για ρεύμα οδηγεί τις τιμές προς τα πάνω, κάτι που εκμεταλλεύεται η Ρωσία που έχει το μονοπώλιο στην τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο. Και όσο δεν προχωρούν οι εναλλακτικοί αγωγοί από την Ανατολή, τόσο η Ρωσία θα διατηρεί την ηγεμονική θέση της στην αγορά ενέργειας.
Όσο και αν σας φαίνεται περίεργο, φέτος δεν φύσηξε πολύ στην Ευρώπη, γεγονός που μείωσε τη συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η χρήση λιγνίτη. Όταν όμως αυξάνεις τη χρήση λιγνίτη, τότε πληρώνεις περισσότερα στο Χρηματιστήριο Ρύπων. Και ο λιγνίτης, που χρησιμοποιούμε στην Ελλάδα, έστω και αν έχει μονοψήφια συμμετοχή στην εθνική παραγωγή ενέργειας, είναι το πιο ακριβό καύσιμο στον κόσμο.
Επίσης η Ελλάδα δεν είναι ενεργειακά αυτάρκης. Εισάγει ρεύμα από την Τουρκία, τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία -όχι πάντως από την ηλεκτρική εταιρεία που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ έβαλε τη ΔΕΗ να αγοράσει. Αυτή η εταιρεία έκλεισε.
Συνεπώς υπάρχει μία σειρά από λόγους για να γίνουν ανατιμήσεις στη χονδρική τιμή ρεύματος.
Ας δούμε τώρα πώς και σε τι βαθμό αυτές οι αυξήσεις επιτίθενται στην τσέπη μας.
Μέχρι πρόσφατα, όλες οι ελληνικές εταιρείες, πλην της ΔΕΗ, είχαν στα συμβόλαια με τους πελάτες τους μία ρήτρα που όριζε ότι η αύξηση της τιμής χονδρικής αναπόφευκτα οδηγεί σε αύξηση στις τιμές λιανικής. Αυτό πράγματι οδήγησε σε αύξηση τιμολογίων γύρω στο 20%. Η αυξητική τάση άρχισε να εκδηλώνεται από την αρχή του καλοκαιριού, κάτι που, παρεμπιπτόντως, δεν ενόχλησε την αντιπολίτευση.
Η ΔΕΗ είχε άλλη ρήτρα για αύξηση των τιμολογίων ανάλογα με τις εξελίξεις στο Χρηματιστήριο των Ρύπων. Ωστόσο η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της ζήτησε να αναστείλει την εφαρμογή της, λαμβάνοντας υπόψιν και δεσμεύσεις της διοίκησης της εταιρείας για σταθερά τιμολόγια εντός του 2021. Έτσι και η ΔΕΗ εναρμονόιστηκε με τις ρήτρες που έχουν και οι άλλοι πάροχοι. Αν δεν συνέβαινε αυτό, η ΔΕΗ θα μπορούσε να απορροφήσει, λόγω υψηλής κερδοφορίας, την αύξηση της τιμής λόγω Χρηματιστηρίου Ρύπων. Άλλωστε σε μεγάλο βαθμό, αξιοποιώντας αυτήν την κερδοφορία, απορρόφησε ούτως ή άλλως το μεγαλύτερο κομμάτι της επιβάρυνσης που επέβαλε η ρήτρα με αύξηση των τιμολογίων (από τον Μάιο) περίπου στο 4,5% σε μία αγορά που καλύπτει το 65% της χώρας. Η τακτική αυτή οδήγησε και τους άλλους παίκτες σε συγκράτηση των αυξήσεων. Οι εξαγγελίες Μητσοτάκη στη ΔΕΘ αναμένεται να συμπεριλάβουν επιπλέον μέτρα για τιθάσευση των αυξήσεων.
Τι θα γίνει στη συνέχεια; Πώς θα είναι ο χειμώνας; Σίγουρα θα δούμε αυξήσεις, όχι όμως στον βαθμό που προαναγγέλλεται. Το ποσοστό 50% που ακούγεται, κυρίως για κομματική σπέκουλα, δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα.