Τον Δεκέμβριο του 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ συνέπραξε με τη Χρυσή Αυγή για να ρίξει την κυβέρνηση Σαμαρά — Βενιζέλου και να μη δεχτεί η Ελλάδα το περίφημο «μέιλ Χαρδούβελη» που θα κόστιζε το πολύ 1,5 δισ. ευρώ επιπλέον μέτρα. Επτά μήνες αργότερα, έκλεισαν οι τράπεζες (και άνοιξε τεράστια τρύπα που την πλήρωσαν με δανεισμό οι φορολογούμενοι), ενώ η χώρα αντί για τα 1,5 δισ. των μέτρων του «μέιλ», που παρουσιάστηκε ως το απόλυτο φόβητρο από τον κ. Τσίπρα, φορτώθηκε ένα ολόκληρο νέο μνημόνιο με λιτότητα 15 δισ. ευρώ και εξοντωτικούς φόρους—εισφορές που διέλυσαν τη μεσαία τάξη. Για να γίνουν όλα αυτά ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΧΑ εργαλειοποίησαν την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας (ΠτΔ) για να ρίξουν την τότε κυβέρνηση.
Παρότι ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αποκλείει τις εκλογές στο Bloomberg (στέλνοντας το σωστό μήνυμα στις αγορές) και παρότι η Κ.Ο. ομάδα της ΝΔ δεν μετρά προς ώρας απώλειες πέραν της διαγραφής Σαμαρά, η αναταραχή μετά τις τελευταίες εξελίξεις αποτελεί πηγή προβληματισμού. Διότι, δέκα χρόνια μετά το 2014, πολιτικά πρόσωπα και κόμματα αρχίζουν ήδη να επενδύουν στην εκλογή ΠτΔ βλέποντάς την ως «εργαλείο» για τις επιδιώξεις τους.
Σε θεσμικό επίπεδο τα πράγματα είναι βεβαίως διαφορετικά σε σύγκριση με το 2014 όταν η εκλογή ΠτΔ απαιτούσε 180 ψήφους. Πλέον, ύστερα από την τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος, η διαδικασία αποσυνδέθηκε από τη διάλυση της Βουλής και το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών. Ετσι, μετά από επαναλαμβανόμενες ψηφοφορίες ΠτΔ μπορεί να εκλεγεί και με 151 βουλευτές, ενώ στη συνέχεια, αν δεν εκλεγεί Πρόεδρος, προβλέπεται ακόμη και το (πολιτικά μη βιώσιμο) ενδεχόμενο της σχετικής πλειοψηφίας.
Το δέλεαρ της μικροπολιτικής
Το χρονικό όριο για να ξεκινήσει στη Βουλή η διαδικασία της εκλογής ΠτΔ τοποθετείται το αργότερο στις 12 Φεβρουαρίου. Με βάση τις προβλέψεις μπορεί μεν να ξεκινήσει και νωρίτερα —πχ. ακόμη και τον Δεκέμβριο— χωρίς όμως να έρχεται πιο μπροστά και η ανάληψη καθηκόντων αν πρόκειται για διαφορετικό πρόσωπο από αυτό της νυν Προέδρου, Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Η θητεία της ΠτΔ ολοκληρώνεται στις 13 Μαρτίου του 2025.
Το ερώτημα είναι αν πέρα από τις κινήσεις της κυβέρνησης και των βουλευτών της ΝΔ, θα αρνηθούν το δέλεαρ της μικροπολιτικής τα κόμματα της αντιπολίτευσης και κυρίως το ΠΑΣΟΚ. Αν δηλαδή θα αρνηθούν να παίξουν εν ου παικτοίς.
Πέρα από τους πολιτικούς σχεδιασμούς προσώπων και κομμάτων, υπάρχει βεβαίως η μεγάλη εικόνα. Η παρούσα κυβέρνηση ψηφίστηκε προ 18 μηνών με σύνθημα τη σταθερότητα και ήδη η κατάσταση που διαμορφώνεται θα μπορούσε να απειλήσει όσα επιτεύχθηκαν τα τελευταία χρόνια, μετά τη δεκαετία των μνημονίων. Ενώ αν προσθέσει κανείς και τη γεωπολιτική συγκυρία το πράγμα γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο.
Το πρώτο ορόσημο πριν τη διαδικασία εκλογής του ΠτΔ είναι η ψήφιση του Προϋπολογισμού που αναμένεται περί τις 15 Δεκεμβρίου. Ο κ. Σαμαράς, ως πρώην Πρωθυπουργός, μπορεί ασφαλώς να λάβει τον λόγο.
Παρότι δεν προκύπτει το ενδεχόμενο να μην ψηφιστεί ο Προϋπολογισμός (που ισοδυναμεί με ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση) ουδείς μπορεί να αποκλείσει ένα επεισόδιο όξυνσης με την πλευρά της αντιπολίτευσης να «ζεσταίνεται» και για το επόμενο ορόσημο, την εκλογή ΠτΔ, μετά τις γιορτές. Με άλλα λόγια έχει ήδη ανοίξει μια περίοδος έντασης με ορίζοντα τριών μηνών που δεν ευνοεί την οικονομική σταθερότητα. Ιδίως αν τα δύο ορόσημα (Προϋπολογισμός και εκλογή ΠτΔ) οδηγήσουν σε γενικευμένη σπέκουλα και ονοματολογία για το πρόσωπο του/της ΠτΔ ή ακόμη και σε πρώιμες προτάσεις από πλευράς κομμάτων της αντιπολίτευσης —οι οποίες δεν θα αποσκοπούν στη διαφύλαξη του κύρους του θεσμού αλλά στο να δημιουργήσουν πρόβλημα στην κυβέρνηση.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, ανέφερε (17/11, ΣΚΑΪ) ότι «θα ήταν πολύ κρίμα να σπαταλήσουμε την πρόοδο που έχει γίνει, να πάνε χαμένες οι θυσίες των ελλήνων πολιτών και να μπούμε σε μια φάση αβεβαιότητας, αστάθειας και τελικά οπισθοδρόμησης». Ακόμη κι αν κάποιος δεν πιστεύει τις προειδοποιήσεις του κ. Χατζηδάκη, υπάρχει το κοινό βίωμα από την περασμένη δεκαετία.
Τότε, η χώρα είχε μόλις βγει από τον κυκλώνα των δύο πρώτων μνημονίων και θα μπορούσε να συνεχίσει σε πιο ήρεμα νερά χάρη στις αιματηρές θυσίες των πολιτών και τις δημοσιονομικές προσπάθειες της κυβέρνησης Σαμαρά — Βενιζέλου. Αυτό προέβλεπαν άλλωστε όλοι οι διεθνείς Οργανισμοί το φθινόπωρο του 2014. Η εργαλειοποίηση ωστόσο της εκλογής ΠτΔ τον Δεκέμβριο του 2014, από την τότε αντιπολίτευση, έστριψε το καράβι γρήγορα προς έναν ακόμη κυκλώνα: προς το καλοκαίρι του 2015 και το τρίτο μνημόνιο.
Δέκα χρόνια μετά, θα ήταν όντως παράδοξο «να ναυαγήσουμε στο λιμάνι», όπως ελέχθη από κορυφαίο υπουργό. Δεν θα είναι όμως η πρώτη φορά που οι πολίτες θα κληθούν να καταβάλουν υψηλό τίμημα για το υπερεγώ κάποιων πολιτικών και τα συμφέροντα κάποιων ολιγαρχών. Δυστυχώς, έχουμε ως χώρα μακρά παράδοση σε τέτοια επεισόδια.