Η συνταγή είναι γνωστή και ακολουθείται εδώ και χρόνια. Φτιάχνεις ριάλιτι; Βάζεις μέσα μπόλικη ίντριγκα και τσακωμό. Και για να το πετύχεις, χρειάζεσαι τους κατάλληλους χαρακτήρες. Εκείνους που θα πυροδοτήσουν την ένταση και θα την ανατροφοδοτούν σαν φωτιά που σιγοκαίει τα κάρβουνα. Θα είναι απότομοι, επιθετικοί και εριστικοί, εγωιστές και υπερόπτες, και φυσικά, θα κοιτάνε μόνο την πάρτη τους, με ταμπέλα το μότο «είμαι σ’ ένα παιχνίδι και το μόνο που μ’ ενδιαφέρει είναι να κερδίσω το έπαθλο». Και βέβαια, δεν θα καταλάβουν και δεν θα παραδεχτούν ποτέ ότι κάτι πάει στραβά με τη συμπεριφορά τους.
Με τέτοιους χαρακτήρες ανεβαίνει το θερμόμετρο και, είθισται να πιστεύουμε, ότι έτσι ανεβαίνει μαζί και η τηλεθέαση. Εν μέρει, ναι. Ο σημερινός τηλεθεατής είναι εθισμένος στην κοκορομαχία. Απολαμβάνει να τη βλέπει, αποχαυνωμένος στον καναπέ του, στο πιο εύπεπτο θέαμα που του προσφέρει, κατά κόρον πια, η οθόνη του.
Τελευταία, όμως, ο τηλεθεατής αναζητά να δει και κάτι άλλο. Το αναζητά γιατί τον έχει μπουκώσει η σκληρότητα της οθόνης, το αναζητά, όμως, γιατί τον έχει μπουκώσει και η σκληρότητα της κοινωνίας. Τα ριάλιτι, εξάλλου, αποτελούν μια μικρογραφία της, την οποία φέρνουν μπροστά μας, πιο επιτηδευμένη. Η θρασύτητα και η θρασυδειλία, η ψευτομαγκιά των απανταχού παντελονάτων «μάτσο», η έλλειψη ενσυναίσθησης και η αποποίηση ευθυνών είναι πράγματα που βλέπουμε συνεχώς μπροστά μας, εντός οθόνης και εκτός. Είναι ο κανόνας. Και ψάχνουμε απεγνωσμένα την εξαίρεση.
Ως τηλεθεατές, θέλουμε ένα διαφορετικό παράδειγμα συμπεριφοράς, έναν χαρακτήρα που να λειτουργεί σαν αντίβαρο στο επαναλαμβανόμενο μοτίβο των εκνευριστικών τύπων, οι οποίοι αποτελούν τον «all time classic παίκτη ριάλιτι». Θέλουμε ένα καλό πρότυπο, έναν ήρωα με θετικά χαρακτηριστικά, για να συμπαθήσουμε και να συμπλεύσουμε μαζί του. Τον αναζητούμε όλο και πιο έντονα, και κάθε φορά που τον βρίσκουμε, νιώθουμε ένα μικρό φτερούγισμα ανακούφισης στο αποχαυνωμένο είναι μας. Γιατί, βλέποντάς τον, αισθανόμαστε ότι υπάρχει καλό στον κόσμο, όσο απλοϊκό κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο.
Φέτος, το φτερούγισμα ανακούφισης το νιώσαμε με τον 35χρονο Παύλο Χάππιλο, στο «MasterChef». Ταπεινός και ευγενής, έχει τραβήξει την προσοχή επάνω του για τους σωστούς λόγους. Το ίδιο κάνουν και ο Παναγιώτης Τζαμαλής, ο Τζιοβάνι και μερικοί ακόμα παίκτες του «MasterChef», οι οποίοι αποδεικνύουν με τη στάση τους ότι δεν χρειάζεται να φωνάζεις, να προσβάλλεις και να τσακώνεσαι, ούτε να είσαι εγωκεντρικός και φαφλατάς, για να γίνεσαι ορατός σ’ ένα ριάλιτι.
Με παρόμοιο τρόπο, τα καλά πρότυπα χαρακτήρων βγαίνουν και στο «Survivor». Ο 23χρονος Παύλος Γαλακτερός κέρδισε την προσοχή του κοινού, δείχνοντας ενσυναίσθηση και προτάσσοντας την ανάγκη για δικαιοσύνη, σ’ ένα παιχνίδι όπου η επιβίωση οδηγεί συχνά τους παίκτες σε άδικες συμπεριφορές εναντίον των συμπαικτών τους: «Εγώ δεν μπορώ να δεχτώ το ψάρι σου, αν το αρνείσαι στον συμπαίκτη μας», είπε.
Είναι ωραίο να βλέπεις το σωστό και το δίκαιο, όπου κι αν συμβαίνει. Κι αν βγαίνει κάτι θετικό από τα ριάλιτι, είναι ότι τελευταία το προβάλλουν περισσότερο. Σαν να το έχουν μυριστεί ότι το αποζητάμε, και στηρίζονται πάνω του, το εντοπίζουν και το αναδεικνύουν για να ικανοποιήσουν την ανάγκη μας.
Πολλές φορές, μάλιστα, το χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν σενάρια μάχης «καλού Vs κακού», όπως περίπου κάνουν οι ταινίες: μια μύγα κολυμπούσε στον ζωμό της μπλε ομάδας στο «MasterChef», τις προάλλες. Η κάμερα εστίασε μέσα στην κατσαρόλα, για να δούμε όλοι την κολυμβήτρια μύγα. Και μετά, μας αφηγήθηκαν την ιστορία και είδαμε τη μάχη της ηθικής. Ο παίκτης που είχε φτιάξει το ζωμό είπε να τον σουρώσουν και να τον σερβίρουν. Ο αρχηγός της ομάδας, όμως, δεν το δέχτηκε. Πέταξε τον ζωμό στα σκουπίδια: «… εύκολα θα μπορούσες να κάνεις τα στραβά μάτια και να τη βγάλεις, αλλά όχι», είπε και στα social media έγινε χαμός.
Και οι δύο παίκτες είναι καλοί μάγειρες, αλλά εμείς δεν θέλουμε απλώς έναν καλό μάγειρα, θέλουμε έναν καλό, σκέτο. Ενα καλό πρότυπο θέλουμε, να υπερισχύσει και να μας ανακουφίσει. Αυτό θέλουμε. Σ’ έναν κόσμο που δεν έχει πρόβλημα να μας σερβίρει ζωμούς με μύγες, θέλουμε να δούμε ότι υπάρχουν κι εκείνοι που εμποδίζουν τις μύγες να φτάνουν στο πιάτο μας.
ΥΓ. Πόσους ζωμούς που έχουν γίνει κολυμπήθρα για ζωύφια έχουμε φάει, αλήθεια…