Αν αναλογιστούμε, με αφορμή τη συζήτηση για την ψήφο των αποδήμων, τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ από το 2015 ως σήμερα σε όλα τα θεσμικά ζητήματα, μια απορία γεννιέται μέσα μας: ειλικρινά, πώς γίνεται να κάνουν το ένα λάθος μετά το άλλο; Άλλοτε δείχνοντας υπερβολική παλικαριά, άλλοτε προχειρότητα, άλλοτε (όπως την περασμένη Παρασκευή) φόβο απέναντι σε οποιαδήποτε αλλαγή, το αποτέλεσμα είναι πάντα μια καταστροφή, η αμηχανία είναι έκδηλη, η εντύπωση ότι δεν συνειδητοποιούν τι ακριβώς κάνουν δύσκολα μπορεί να μη σχηματιστεί.
Oλα ίσως εκκινούν από το συνταγματικό λαϊκισμό: όταν αντιπολιτεύεσαι την περίοδο 2012-2015 με σημαία σου την κραυγή ότι όλα όσα ψηφίζει η Βουλή είναι αντισυνταγματικά, τα μετέπειτα περιθώρια ελιγμών σου ως κυβέρνηση είναι λίγα: αφού σταθεροποιηθεί η κρίση που μόνος σου δημιούργησες (βλ. πρώτο εξάμηνο 2015) πρέπει οπωσδήποτε να παρουσιάσεις μια ή και περισσότερες εντυπωσιακές πρωτοβουλίες που θα σηματοδοτούν τη μετάβαση από την αντιπολιτευτική αντισυνταγματοποίηση στη συνταγματική συνταγματοποίηση των πάντων: και τι καλύτερο από μια συνταγματική αναθεώρηση, στην οποία θα προσπαθείς να περάσεις τη βαθιά σου φιλοσοφία για το Κράτος, το Σύνταγμα, τη δημοκρατία κτλ.
Βέβαια, καλό είναι πριν την ξεκινήσεις να ρίξεις μια ματιά και στο άρθρο 110 του Συντάγματος: από τέτοιες αβλεψίες βρέθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ απλώς να διευκολύνει τη σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία να αποσυνδέσει την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διεξαγωγή εκλογών: η αναθεώρηση της διάταξης πέρασε με περισσότερες από 180 ψήφους από την προηγούμενη Βουλή, τώρα μπορεί να αλλάξει και με 151. Ευτυχώς, αλλά το ήθελε πραγματικά αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ;
Ας προσπαθήσω να επιμείνω σε όσο λιγότερα παραδείγματα γίνεται, γιατί αλλιώς δεν θα γράψω άρθρο, αλλά βιβλίο: ας αναφερθώ, φερ’ ειπείν, στην απόπειρα του περασμένου Ιουνίου να επιλέξουν Πρόεδρο και Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου: μετά την προαναγγελία της προκήρυξης εκλογών και με υπουργικό συμβούλιο κατά χρόνον αναρμόδιο να αποφασίσει, ο ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησε, πριν λήξει η θητεία των προηγουμένων να ορίσει τους επόμενους. Αποτέλεσμα: ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν υπέγραψε τα διατάγματα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε τις εκλογές και στις θέσεις αυτές επελέγησαν άλλα πρόσωπα από τη νέα Κυβέρνηση.
Το πεδίο όμως στο οποίο ειδικεύεται ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η ρύθμιση της διεξαγωγής των εκλογών: η προηγούμενη Βουλή ψήφισε εκλογικό νόμο που προβλέπει ένα περίεργο είδος απλής αναλογικής με κατώφλι εισόδου στη Βουλή. Σήμερα, ολόκληρο το πολιτικό σύστημα διακατέχεται από τη βεβαιότητα ότι ο νόμος αυτός θα ισχύσει για μία -το πολύ- εκλογική αναμέτρηση την οποία θα ακολουθήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα η επόμενη, με νέο εκλογικό νόμο, ενώ παράλληλα επεξεργάζεται τρόπους για να αποφευχθεί και αυτό το σενάριο των διπλών εκλογών ως καταστροφικό για την πολιτική σταθερότητα.
Πώς θα μπορούσε μετά από τόσες «επιτυχίες» στα θεσμικά ο ΣΥΡΙΖΑ να μην καταγάγει και μια μεγάλη νίκη στο πεδίο της ψήφου των εκλογέων που βρίσκονται έξω από την επικράτεια; Η σύλληψη της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν απλή: να ψηφίζουν αλλά να μην προσμετρώνται οι ψήφοι τους στο εκλογικό αποτέλεσμα, εκλέγοντας ωστόσο βουλευτές επικρατείας αποδήμων (οι οποίοι άραγε θα λαμβάνονται υπόψη για τη συγκρότηση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας;). Η στάση των υπολοίπων κοινοβουλευτικών κομμάτων, που είναι σημαντικά πιο συναινετική, κινδυνεύει να καταφέρει το απόλυτο για τον ΣΥΡΙΖΑ: αν συγκεντρωθούν οι απαιτούμενες από το άρθρο 51 Παρ 4 του Συντάγματος 200 ψήφοι, στις επόμενες εκλογές να ψηφίζουν (και σωστά) οι εκτός επικρατείας συμπολίτες μας, έχοντας παράλληλα γνώση πως υπάρχει ένα κόμμα, αυτό της σημερινή αξιωματικής αντιπολίτευσης, που θέλησε να τους στερήσει το δικαίωμα να αποφασίζουν για το μέλλον του τόπου, με βασική δικαιολογία ότι δεν πήραν το αεροπλάνο για να ψηφίσουν στην Ελλάδα.
Το πέρασμα του ΣΥΡΙΖΑ από την κυβέρνηση στην αντιπολίτευση του δίνει τη χρονική αλλά και θεσμική δυνατότητα του αναστοχασμού: με αφορμή άλλη μια διαφαινόμενη αποτυχία του στο ζήτημα της ψήφου των αποδήμων, ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ξανασκεφτεί τη στάση του απέναντι σε όλα τα συνταγματικά και εν γένει θεσμικά θέματα: με τον συνδυασμό επαναστατικού βερμπαλισμού και τυχοδιωκτικής εκμετάλλευσης της κοινοβουλευτικής αριθμητικής σημειώνει εδώ και πέντε χρόνια τη μία ήττα μετά την άλλη. Μήπως ήρθε η ώρα να λειτουργήσει για πρώτη φορά αληθινά θεσμικά, για να αποφύγει μια ακόμα μπανανόφλουδα;