Οι παλιές καραβάνες της πολιτικής έχουν φωτίσει κατά καιρούς διάφορους κινδύνους. Κάποιοι ηγέτες είναι σχεδόν άγνωστοι στην Ελλάδα, άλλοι πασίγνωστοι στον πλανήτη ολόκληρο -επειδή όσα έκαναν έκριναν την τύχη του. Τα συμπεράσματά τους είναι σε κάθε περίπτωση χρήσιμα, ιδίως για τους διεκδικητές της εξουσίας που έχουν ήδη διατελέσει πρωθυπουργοί, όπως ο Μητσοτάκης. Στην περίπτωσή του το βάρος των προσδοκιών μιας δεύτερης συνεχόμενης θητείας είναι αυξημένο.
Δεν πάνε άλλωστε πολλά χρόνια από τότε που η ανανέωση μιας πρωθυπουργικής θητείας στην Ελλάδα οδήγησε σε meltdown (κατάρρευση). Οχι μόνο για ένα κόμμα αλλά για μια χώρα ολόκληρη. Το 2004, η ΝΔ του Κώστα Καραμανλή εξελέγη θριαμβευτικά αυτοδύναμη κυβέρνηση με ποσοστό 45,36%. Το 2007 έλαβε νέα εντολή με 41,87%, όμως τα πράγματα πήγαν τόσο άσχημα που μόλις δύο χρόνια αργότερα, το 2009, έχασε τις εκλογές λαμβάνοντας μόλις 33,49%. Και την ίδια χρονιά η χώρα ουσιαστικά χρεοκόπησε.
Αυτό είναι ένα δικό μας παράδειγμα του πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες στην πολιτική και πόσο τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Ας δούμε τι θα μπορούσαν να συμβουλεύσουν τον Μητσοτάκη δύο «παλιοί».
Ο πρώτος, που είναι ελάχιστα γνωστός στην Ελλάδα, είναι ο Γουίλιαμ Λάιον Μακένζι Κινγκ. Υπήρξε πρωθυπουργός του Καναδά επί 21 ολόκληρα χρόνια, όχι συνεχόμενα, και ήταν φιλέλληνας. Μάλιστα, όπως θύμισε η «Καθημερινή», στη Θεσσαλονίκη υπάρχει η οδός Μακένζι Κινγκ και ένα έργο τέχνης που συμβολίζει τις σχέσεις ανάμεσα στον Καναδά και την Ελλάδα.
Προς το τέλος της ζωής του, κάνοντας μια αναδρομή στην καριέρα του, ο Κινγκ γινόταν εξομολογητικός. Τόσο προς τους νεαρούς Φιλελεύθερους (το κόμμα του) που ζητούσαν να μάθουν από εκείνον όσο και στο ημερολόγιό του. Εκεί αποκάλυψε ότι το μυστικό της καλής διακυβέρνησης είναι να προλαμβάνεις (αρνητικές) εξελίξεις που μπορεί να προκύψουν. Γι’ αυτό και έλεγε: «Αυτό που προλαμβάνουμε, συχνά ακόμη περισσότερο από αυτό που πετυχαίνουμε, είναι αυτό για το οποίο στο τέλος κρινόμαστε».
Στην περίπτωση της Ελλάδας αν πχ. είχε προληφθεί ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός του 2009 κανείς δεν θα έλεγε «μπράβο» στον Καραμανλή. Αλλωστε κανένας δεν περίμενε τότε μια χρεοκοπία, παρότι ως χώρα κάναμε ανέκαθεν πρωταθλητισμό στο συγκεκριμένο «άθλημα» — ας πούμε στο να βαράμε κανόνι…
Μοιραία ο αναστοχασμός για το 2009 οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η πρόληψη της συμφοράς -που θα περνούσε τότε απαρατήρητη- θα ήταν πολύ πιο σημαντική από οποιοδήποτε άλλο θετικό βήμα. Θα έκανε όλη τη διαφορά. Για τον Καραμανλή αλλά και πάνω απ’ όλα για τη χώρα. Υπάρχει σήμερα κανένας, που με τη γνώση όσων ακολούθησαν, δεν θα διάλεγε την αποτροπή της εκτίναξης του ελλείμματος το 2009 από οτιδήποτε άλλο αν το ρολόι μπορούσε να γυρίσει πίσω;
Φυσικά κανένας δεν θα σου πει μπράβο επειδή απέτρεψες έναν κίνδυνο που κανένας δεν ήξερε ή δεν πίστευε ότι υπήρχε. Το έχει πει πολύ παραστατικά ο γίγαντας της πολιτικής Ουίνστον Τσόρτσιλ, που συνδέθηκε με τον Μακένζι Κινγκ -γεννήθηκαν με διαφορά δύο εβδομάδων, το 1874.
Στο βιβλίο του «The World Crisis, Vol. 1» ο επί εννέα χρόνια (1940-1945, 1951-1955) πρωθυπουργός της Βρετανίας και «πατέρας της νίκης» κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έχει γράψει το εξής σπουδαίο (εδώ) το 1923:
«Το ψωμί που φαγώθηκε γρήγορα ξεχνιέται. Για τους κινδύνους που αποτράπηκαν με αποτελεσματικές προφυλάξεις και προνοητικότητα δεν υπάρχει καν ανάμνηση».
Παρότι ο κόσμος μας αλλάζει γρήγορα, οι «παλιοί» αναδεικνύουν διαστάσεις και για το σήμερα. Αυτά που λένε αναδεικνύουν τη δυσκολία του εγχειρήματος. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια δεύτερη κυβερνητική θητεία. Διότι ένας πρωθυπουργός που επανεκλέγεται δεν θα πρέπει μόνο να προσέχει να μη γίνει κάποια ζημιά (χωρίς να περιμένει φυσικά κανένα μπράβο). Πρέπει και να ανταποκριθεί στο βάρος των υψηλών προσδοκιών εκείνων που του έδωσαν μια δεύτερη ευκαιρία. Μόνο έτσι δεν θα ξεφουσκώσει η δυναμική του και θα αποτραπεί η αντίστροφη μέτρηση.
Τι κάνει κανείς σε αυτή την περίπτωση; Ο μέγας Τσόρτσιλ έχει πει κάτι και γι’ αυτό. Η φράση του -που είναι πολύ πιο διάσημη από την προηγούμενη- ταιριάζει σε μια εποχή μεγάλων κρίσεων όπως αυτή που ζούμε από το 2020: «Αν περνάς μέσα από την κόλαση, συνέχισε να προχωράς». Κάτι που στην περίπτωση ενός ηγέτη σημαίνει ότι δεν πρέπει να αφήνεις τη συγκυρία να σε καθορίζει ολοκληρωτικά. Ή, ότι ακόμη κι ένα μικρό βήμα εμπρός σε μια δύσκολη στιγμή είναι καλύτερο από το τίποτα.
Αλλά πάλι, αυτά είναι προβλήματα των ηγετών.
Αυτοί εκλέγονται, εμείς ψηφίσαμε…