Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ σηματοδοτεί την απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να γυρίσει σελίδα προκειμένου να διεκδικήσει ξανά με αξιώσεις την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας. Ο στόχος είναι εξαιρετικά φιλόδοξος, δεδομένων των συνθηκών, και δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν προχωρήσει σε ριζική αλλαγή νοοτροπίας, πολιτικής και εκλογικής στρατηγικής.
Από όλα όσα είπε την Πέμπτη στην κεντρική ομιλία του στο συνέδριο ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, το πιο σημαντικό και ταυτόχρονα αποκαλυπτικό των προθέσεών του αλλά και των αντιφάσεων που καλείται να διαχειριστεί είναι το πολιτικό στίγμα, έτσι όπως το απέδωσε με δυο λέξεις: «Ριζοσπαστικός ρεαλισμός».
Ριζοσπαστικός υπήρξε εξαρχής ο ΣΥΡΙΖΑ και αυτό δύσκολα μπορεί κανείς να του το αμφισβητήσει. Ριζοσπαστικός ήταν όταν έσκιζε τα μνημόνια, όταν ένωνε τη φωνή του με αυτή των Αγανακτισμένων, όταν προκήρυσσε δημοψήφισμα, ακόμη κι όταν άφηνε υπονοούμενα για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων μέσω Πολάκη. Ο ρεαλισμός δεν ήταν ποτέ το φόρτε του, όμως υπήρξαν κρίσιμες στιγμές που έδειξε ότι μπορεί να συμπεριφερθεί ρεαλιστικά: το έπραξε μετά το δημοψήφισμα, κάνοντας στροφή 180 μοιρών στο ρεαλισμό με την ψήφιση του τρίτου μνημονίου και το συνέχισε εφαρμόζοντάς το πιστά. Το έπραξε επίσης όταν ψήφισε τη συμφωνία των Πρεσπών, λύνοντας με αμφιλεγόμενο μεν, αλλά οριστικό τρόπο μια εκκρεμότητα πολλών ετών.
Η σύγκρουση ανάμεσα στον ριζοσπαστισμό και τον ρεαλισμό αποτελεί βασικό πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ και η προσπάθεια του Τσίπρα να συνθέσει τις δυο αυτές τάσεις δεν μπορεί να κρύψει τη βαθιά σύγκρουση, η οποία τελικά θα κρίνει και το μελλοντικό στίγμα του κόμματος μετά το συνέδριο. Τι θα είναι τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ίδιος ο Τσίπρας; Ριζοσπάστης ή ρεαλιστής; Γιατί και τα δυο μαζί, μάλλον δε γίνονται!
Ο Τσίπρας μέσα από αυτό το συνέδριο θα αποκτήσει ξανά με τον πιο επίσημο τρόπο τον πλήρη έλεγχο του κόμματος. Η κυριαρχία του έναντι της εσωκομματικής αντιπολίτευσης θα φτάσει περίπου σε αναλογία δυνάμεων 80% έναντι 20%. Το εύλογο ερώτημα που θα έθετε κάποιος αφορά την ταυτότητα των νικητών και των ηττημένων. Ποιοι είναι οι ριζοσπάστες και ποιοι οι ρεαλιστές;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό και τις εκλογικές συμμαχίες για αυτό που ο Τσίπρας ορίζει ως «προοδευτική διακυβέρνηση». Οι προεδρικοί, που θα κερδίσουν καθαρά την εσωκομματική μάχη του συνεδρίου, είναι ριζοσπάστες όταν εκπροσωπούνται από τον Παύλο Πολάκη ή τον νεοφώτιστο στον ΣΥΡΙΖΑ Γιάννη Ραγκούση και ρεαλιστές όταν εκπροσωπούνται από τον Λιάκο, τον Χουλιαράκη ή τον Μπίστη. Η εσωκομματική αντιπολίτευση, από την άλλη, έχει επίσης στις τάξεις της λίγο από όλα. Αλλά για καλή τύχη του Τσίπρα, έχει ως αρχηγό τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, που, αν και «ριζοσπάστης», απεδείχθη ρεαλιστής επί των ημερών του μνημονίου.
Ρίχνοντας μια ματιά στη σημερινή Βουλή, στα κόμματα στα οποία απευθύνεται ο Τσίπρας για την «προοδευτική διακυβέρνηση», θα διαπιστώσει ότι και εδώ η αντίφαση είναι ξεκάθαρη: Από τη μία ο ριζοσπάστης Βαρουφάκης, με το ΜέΡΑ25, που τον ριζοσπαστισμό του τον βιώσαμε όταν ήταν υπουργός Οικονομικών. Από την άλλη, ο ρεαλιστής Ανδρουλάκης με το ΚΙΝΑΛ, που ήταν γραμματέας του ΠΑΣΟΚ όταν αυτό συγκυβερνούσε με τη ΝΔ.
Το ερώτημα είναι σαφές: Με ποιους θα διεκδικήσει ο Τσίπρας να κάνει την «προοδευτική διακυβέρνηση»; Με τους ριζοσπάστες ή με τους ρεαλιστές; Αυτό είναι το πραγματικό δίλημμα που έχει μπροστά του ο ΣΥΡΙΖΑ μετά το συνέδριό του. Εχοντας λύσει τα εσωκομματικά του προβλήματα και έχοντας εκλεγεί ξανά αρχηγός από τη βάση των μελών του κόμματος (στις 15/5), ο Τσίπρας θα έχει όντως τη δυνατότητα μιας επανεκκίνησης.
Αυτή όμως απαιτεί ξεκάθαρο πολιτικό στίγμα. Ο «ριζοσπαστικός ρεαλισμός» είναι μια βολική επικοινωνιακή διέξοδος, αλλά δεν μπορεί να ανακόψει την τελική σύγκρουση την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ γνωρίζει καλά, γιατί την έχει βιώσει ως κυβέρνηση. Είναι φανερό ότι τον ριζοσπαστισμό τον επιλέγει με την καρδιά του ενώ για τον ρεαλισμό δίνει μάχη με τη λογική του, όταν φτάνει στο μη περαιτέρω. Μπορεί, άραγε, να αλλάξει αυτό; Μπορεί ο ρεαλισμός να μπει στην καρδιά του ΣΥΡΙΖΑ; Αυτό είναι το πραγματικό στοίχημα που έχει μπροστά του ο Τσίπρας.