Η προεκλογική καμπάνια των κομμάτων πάντα στηρίζεται σε δύο πυλώνες: στην ανάδειξη των θετικών προγραμματικών στοιχείων και στην αποδόμηση του αντιπάλου με κάθε τρόπο, ακόμα και δια κοινού ξεκατινιάσματος.
Ας αφήσουμε προς το παρόν στην άκρη την πολιτική επιχειρηματολογία και ας εστιάσουμε στο ξεκατίνιασμα, το οποίο, δυστυχώς, δεν αφορά μόνο τα τρολ, αλλά και τοποθετήσεις πολιτικών στελεχών. Κάπως έτσι, οι άστοχες δηλώσεις «φουσκώνονται», λεπτομέρειες μίας φωτογραφίας χλευάζονται, ανασύρονται παλαιές αναρτήσεις και πάει λέγοντας.
Παρατηρώ, ας πούμε, τη σύγκρουση των τρολ για τα ψηφοδέλτια Επικρατείας της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ. Τα μπλε ζουμάρουν στην Ακρίτα, τα κόκκινα στην Αγαπηδάκη. Οι μεν κάνουν πλάκα με τον Αντώναρο και οι δε καταγγέλλουν εκφοβιστικές τακτικές του Γεωργιάδη εις βάρος εργαζομένων ενός επιχειρηματία που φέρεται να διατηρεί προνομιακή σχέση με το Δημόσιο. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτή η τακτική, δηλαδή η λυσσαλέα επίθεση κατά του αντιπάλου, αποφέρει εκλογικά κέρδη.
Ναι, σοβαρά το ρωτάω. Αν επιτίθεσαι στην (όποια) Αγαπηδάκη ή Ακρίτα υπάρχει περίπτωση να αποκομίσεις εκλογικό κέρδος; Θα πει, δηλαδή, κάποιος, που μπορεί να μην του αρέσει το ύφος της Ακρίτα, ότι θα αφαιρέσει την ψήφο του από τον ΣΥΡΙΖΑ και θα την κατευθύνει στη ΝΔ; Δεν το πιστεύω. Ασφαλώς στόχος δεν είναι πάντα να κλέψεις τη ψήφο, αρκεί να μην την πάρει ο αντίπαλος. Δύσκολο και αυτό, ειδικά όταν η υπόδειξη γίνεται με τοξικό τρόπο.
Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι οι άνθρωποι μεταβάλλουν τη ψήφο τους για πολύ πιο σημαντικά πράγματα που συνήθως αφορούν την τσέπη τους. Το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να αρπάξει ένα μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων της ΝΔ υποσχόμενος την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ. Οι ψηφοφόροι αυτοί επαναπατρίστηκαν στη συνέχεια, όταν διαπίστωσαν ότι οι υποσχέσεις ήταν απατηλές και ο Μητσοτάκης υποσχέθηκε ελάφρυνση της φορολογίας. Αλλά δεν νομίζω να υπήρξαν ψηφοφόροι που εγκατέλειψαν τον ΣΥΡΙΖΑ για τη ΝΔ επειδή είδαν τον Τσίπρα στο κότερο. Θέλετε πιο πρόσφατα παραδείγματα; Οι υποκλοπές και τα Τέμπη. Τεράστια θέματα, συγκλονιστικά. Μπορεί ο δείκτης των δημοσκοπήσεων να έπαιξε πάνω-κάτω, αλλά τελικά επέστρεψε στην «κανονικότητα» των προηγουμένων ετών. Η δε υπόθεση Γεωργούλη πέρασε αδιάφορη για τις μετρήσεις.
Τότε, λοιπόν, πού απευθύνεται αυτή η τοξικότητα; Κυρίως στη συσπείρωση της κομματικής βάσης και στους αναποφάσιστους. Ωστόσο αυτοί, οι αναποφάσιστοι, είναι εξαιρετικά πιθανό να εκδηλώσουν δυσανεξία στην τοξική πόλωση. Δεν αποκλείεται δε, το ύφος της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ να συνιστά εξαιρετική καμπάνια για το ΠΑΣΟΚ, τουλάχιστον στην πρώτη κάλπη. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία η επιλογή του Ανδρουλάκη να μη συμμετέχει στο μαλλιοτράβηγμα.
Αυτού του είδους η πόλωση βρίσκεται εδώ και έναν αιώνα στην ιδιοσυστασία της πολιτικής μας ζωής. Ετσι διαλεγόμαστε, αυτό ξέρουμε. Ομως αμφιβάλλω αν έχει ακόμα το ίδιο νόημα και την αποτελεσματικότητα προηγούμενων δεκαετιών. Σε μια εποχή που ο κόσμος ζητάει «την ησυχία του», όλο αυτό το πανηγύρι δείχνει ξεπερασμένο, όπως οι μεγάλες συγκεντρώσεις.