Θα αρχίσω με τα δικά μου, μήπως μέχρι το τέλος του κομματιού σας καταφέρω και μοιράσουμε τη ντροπή στη μέση. Ζω στην πρωτεύουσα 26 χρόνια. Επισκέφθηκα την Ακρόπολη δύο φορές -τη μία συνοδεύοντας φίλους από το εξωτερικό. Και άλλες τρεις φορές πήγα στο Μουσείο της Ακρόπολης -δεν μετράω τις επισκέψεις για εκδηλώσεις. Να βάλω και από μία φορά το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης; Ναι, φυσικά σας δίνω το δικαίωμα να με χαρακτηρίσετε άμουσο, ανεπαρκή ως προς την επαφή μου με κεντρικό πεδίο μόρφωσης και χωλό στη σχέση μου με ένα περιβάλλον ταυτοτικό για την εθνική μας υπόσταση. Σε μουσεία του εξωτερικού έχω πολύ καλύτερο σκορ.
Ασφαλώς το πρόβλημα ξεκινάει από την ελλειμματική, εντελώς επιδερμική παιδεία μου, αλλά και από εκείνη την αίσθηση του «εδώ δίπλα είναι, πηγαίνω όποτε θέλω». Είναι και κάτι ακόμα: η σχέση μας με την κλασική αρχαιότητα, στο επίπεδο της εικόνας, όχι της γνώσης, είναι σχεδόν υπαρξιακή. Μεγαλώνουμε μαθαίνοντας ότι όλα αυτά είναι κληρονομιά, κομμάτι της εθνικής μας ψυχής. Δεν τα επισκεπτόμαστε γιατί θεωρούμε ότι τα ξέρουμε. Είναι όπως με τους τσολιάδες: η εικόνα είναι οικεία, γνωρίζεις πέντε βασικά πράγματα, αλλά δεν έχεις ιδέα για την ιστορία και τις λεπτομέρειες που στοιχειοθετούν τη μοναδικότητα.
Αναρωτιέμαι, λοιπόν, κατά πόσο η κοινή γνώμη αισθάνεται ρίγος στην προοπτική για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Βέβαια εδώ και τέσσερις δεκαετίες το αίτημα έχει ενσωματωθεί στο συλλογικό θυμικό, είναι ένα εθνικό «γαμώτο». Και αν η προσπάθεια ευοδωθεί, θα αντιμετωπιστεί, από την κοινή γνώμη, περίπου ως νίκη της εθνικής Ελλάδας. Θα το χαρούμε, αλλά δεν νομίζω να δούμε κόσμο στον Παρθενώνα να αγκαλιάζει τα μάρμαρα για να ταϊστεί ανάταση και ευδαιμονία.
Αλλωστε μπορεί να μας συνεγείρουν τα Γλυπτά του Παρθενώνα, αλλά η χώρα είναι σπαρμένη με αρχαιολογικούς χώρους που λειτουργούν προβληματικά, συχνά δε μετατρέπονται σε χωματερές. Ενας στους τρεις επισκέπτες του Μουσείου της Ακρόπολης είναι Ελληνας. Δεν ξέρω πώς θα διαμορφωθεί η σχέση αν αφαιρέσουμε τα σχολεία που κάνουν υποχρεωτικές επισκέψεις. Και για πολλούς, για παρά πολλούς, η μοναδική επίσκεψη σε αρχαιολογικό χώρο γίνεται στην πανσέληνο του Αυγούστου, όταν επιτρέπεται η πρόσβαση σε βραδινές ώρες. Και αυτό, φοβάμαι, θα έχει ως αποτέλεσμα ο αρχαιολόγος του μέλλοντος να υποθέσει ότι οι πρόγονοί μας έφτιαχναν τις καλύτερες τζιβάνες.