Oπως αποκάλυψε ο υποψήφιος ευρωβουλευτής της ΝΔ, Δημήτρης Τσιόδρας, το «θαύμα που συντελέστηκε στη βάφτιση» του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανου Κασσελάκη, είναι «κόπι πάστε» από τη βάφτιση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Και όχι μόνο: τέτοιοι μύθοι, που περιτύλιγαν τη βρεφική ηλικία ενός πολιτικού άνδρα με αποκαλυπτικά θαύματα, πλαισίωναν με τρόπο εξιδανικευτικό κάποιους παλιότερους προδημοκρατικούς ηγέτες οι οποίοι επιζητούσαν την άκριτη λατρεία των υπηκόων τους για τον έναν και μοναδικό λόγο, ότι τους έκαναν την χάρη να γεννηθούν, ώστε να τους σώσουν με τις μαγικές ιδιότητές τους από τα δεινά τους.
Επίσης, αν και δεν υπήρχε παλαιότερα δυνατότητα για κριτική των καυχησιολόγων πολιτικών ανάλογη με αυτήν που δίνουν σήμερα στον καθένα οι πλατφόρμες των Κοινωνικών Μέσων –κριτική που επιπλέον, σε εποχές με έντονη θρησκοληψία και διάφορες δεισιδαιμονίες, φιμωνόταν έως και με αγριότητα–, κάποιες αντιδράσεις στην πολιτική θαυματουργία εύρισκαν τρόπο να εκδηλωθούν ακόμα και τότε. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούσε το θέατρο, που επιφορτιζόταν με τον ρόλο να σατιρίσει πολιτικές καυχησιολογίες παρόμοιου είδους και να προσωποποιήσει τη θαρραλέα –για τις εποχές εκείνες– αμφισβήτησή τους.
Ο Σαίξπηρ, βέβαια, δεν θα έχανε μια τέτοια ευκαιρία. Ετσι, στον Ερρίκο Δ’, όχι μόνο παρουσιάζει έναν ηγέτη που αναφέρεται σε θαύματα κατά τη γέννησή του, αλλά βάζει και κάποια αντίθετη φωνή να τον ειρωνεύεται (μια διάσταση που προφανώς υποτίμησαν οι επικοινωνιολόγοι του ΣΥΡΙΖΑ).
Λοιπόν, στο ιστορικό έργο του, «Ερρίκος Δ’», μια ομάδα «αντιπολιτευόμενων» ευγενών συνωμοτούν να ανατρέψουν με εμφύλια σύρραξη τον βασιλιά Ερρίκο Δ’. Οι συνωμότες, δηλαδή οι κόμητες Αγριοσπιρούνης (Hotspur), Γουόρστερ και Μόρτιμερ, συναντιούνται κρυφά σε μια ουαλική πόλη με τον ουαλό πολέμαρχο Οουεν Γκλεντάουερ, για να καταστρώσουν λεπτομερώς την εξέγερσή τους. Ο πολεμοχαρής Γκλεντάουερ, φημισμένος για το άγριο ταμπεραμέντο του και θεωρούμενος μάγος, καυχιέται στους άλλους δύο για τη μεγαλειώδη και χαρισματική ύπαρξή του, θέλοντας έτσι να τους επιβληθεί εκ των προτέρων.
ΓΚΛΕΝΤΑΟΥΕΡ: …όταν γεννιόμουνα, η όψη τ’ ουρανού
γέμισε σχήματα φλογισμένα σαν λαμπερούς πυρσούς.
Και την στιγμή της γέννησής μου ο σκελετός και τα τεράστια θεμέλια
της γης τρέμανε σαν άντρες δειλοί*.
Ωστόσο ο κόμης Αγριοσπιρούνης δεν δείχνει να μαγεύεται από τέτοια θαυματουργά σημάδια και τον κοντράρει ειρωνικά.
ΑΓΡΙΟΣΠΙΡΟΥΝΗΣ: Α, μπα, αυτό ήτανε γραφτό να γίνει, και θα γινότανε,
ακόμα κι αν εκείνη την ώρα η γάτα της μάνας σου
γεννούσε τα γατιά της κι εσύ δεν είχες έρθει
ποτέ στον κόσμο.
Ο Γκλεντάουερ όμως επιμένει στο θαύμα της γέννησής του.
ΓΚΛΕΝΤΑΟΥΕΡ: Κι εγώ σου λέω πως η γη σείστηκε όταν γεννήθηκα.
Ο Αγριοσπιρούνης επιμένει να μην τον πιστεύει και το δηλώνει ευθαρσώς, παρότι ο Γκλεντάουερ φημίζεται για το άγρια μεταχείριση των αντιπάλων του.
ΑΓΡΙΟΣΠΙΡΟΥΝΗΣ:
Κι εγώ σου λέω πως η γη είχε ίδια γνώμη με μένα,
εάν νομίζεις πως έτρεμε από τον φόβο της.
Ο Γκλεντάουερ αγριεύει καθώς ο Αγριοσπιρούνης όχι μόνο δεν πείθεται, αλλά τον αντικρούει σαρκαστικά. Ο «μάγος» τελικά ξεσπαθώνει.
ΓΚΛΕΝΤΑΟΥΕΡ: Ξάδελφε, σ’ ελάχιστους έχω επιτρέψει τέτοιες αντιρρήσεις.
Γι’ αυτό άσε με να σου επαναλάβω πως, όταν γεννήθηκα,
η όψη τ’ ουρανού γέμισε σχήματα φλεγόμενα , τα γίδια
κατέβηκαν απ’ τα βουνά και τα κοπάδια γεμίσανε
με τα παράξενα βελάσματά τους τις φοβισμένες πεδιάδες.
Ολα εκείνα τα σημάδια μαρτυρούσανε πως είμαι ξεχωριστός
και η πορεία της ζωής μου δείχνει πως δε ανήκω
στις τάξεις των συνηθισμένων ανθρώπων…
Η τελική απάντηση του Αγριοσπιρούνη σε αυτό το παραλήρημα είναι άκρως απομυθοποιητική.
ΑΓΡΙΟΣΠΙΡΟΥΝΗΣ: Είμαι βέβαιος πως κανείς στην Ουαλία
Δεν μιλάει όπως εσύ. Πάω να φάω.
Βέβαια, στην εποχή μας δεν καταπίνεται εύκολα ένα τέτοιο πολιτικό ελιξίριο. Η στάση του Αγριοσπιρούνη απέναντι στον κάθε Γκλεντάουερ κυριαρχεί. Τελευταίο στάδιο αυτής της εξέλιξης είναι τα κοινωνικά μέσα που δίνουν φωνή, κύρος και δυνατότητα για αντίλογο και ειρωνεία στον καθένα που ανεβαίνει στην περίοπτη σκηνή των πλατφορμών.
Παρ’ όλα αυτά, κάποιοι ιδεοληπτικοί πολιτικοί μάγοι επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν τις αντισωτηριολογικές κοινωνικές πλατφόρμες εντελώς αντίστροφα. Δηλαδή, για να γνωστοποιήσουν κάποιο μυστηριώδες θαύμα στην πιο τρυφερή ηλικία τους, που φανέρωσε ότι αυτοί κλήθηκαν για να λύσουν μονομιάς όλα τα άλυτα προβλήματα της χώρας τους. Τέτοιες επιλογές συνδυάζουν τον ναρκισσισμό των «χαρισματικών» και θαυματόφιλων πολιτικών με την υποτίμηση από τη μεριά τους των πολιτών (αφού τους θεωρούν τόσο εύπιστους).
Ομως, στη σύγχρονη πολιτική αρένα δεν παραχωρείται πια κεντρικός χώρος στους θαυματοποιούς που φιλοδοξούν να πρωταγωνιστήσουν χάρη στα μαγικά προσόντα τους. Αντίθετα, στο πολυκεντρικό τοπίο της ψηφιακής δημοσιότητας ο κάθε ενδιαφερόμενος συζητά ελεύθερα και μεταδίδει δικτυωμένα τις αμφιβολίες, ακόμα και τον χλευασμό, σαρκασμό ή ειρωνεία του για κάθε είδους τεχνάσματα της πολιτικής μάγευσής του.
Ετσι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε συνδυασμό με τη γενικότερη απομάκρυνση των σύγχρονων κοινωνιών από τη λατρεία του υπερφυσικού, ολοκληρώνουν το ξεμάγεμα της πολιτικής – με την ερμηνεία πους έδωσε πρώτος στην έννοια ο κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ, δηλαδή τον «εξοβελισμό της μαγείας ως τεχνικής σωτηρίας».
* (Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές)