«Νιώθει κανείς φοιτητής φέτος;» μου λέει φανερά απογοητευμένος ένας πρωτοετής της Φιλοσοφικής στη Θεσσαλονίκη. «Μόνο αν δεν έχεις ιδέα τι είναι o Sars-CoV-2. Μόνο αν νομίζεις ότι είναι, ξέρω’ γω, κάποιο εξωτικό πιάτο!».
Το ακαδημαϊκό έτος ξεκίνησε παραπαίοντας στα πανεπιστημιακά ιδρύματα του λαβωμένου από την Covid-19 πλανήτη. Ιδιαίτερα οι πρωτοετείς καλούνται να πλοηγηθούν σε μια μονήρη, ελαφρώς σουρρεαλιστική ακαδημαϊκή εμπειρία. Οι μισοί θα φοιτήσουν από το πατρικό τους σπίτι, οι άλλοι μισοί υπό περίεργες συνθήκες με μια στείρα εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αντισηπτικά, μάσκες, καραντίνες και όποιον πάρει ο Χάρος. Ο δε σάρκινος καθηγητής θεωρείται ούτε λίγο ούτε πολύ είδος από εξαφάνιση.
Από τη συνολική εμπειρία της φοίτησης σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, μέγα πλήγμα δέχεται ήδη το κοινωνικό σκέλος: ο συνωστισμός στο αμφιθέατρο, οι δια ζώσης ακαδημαϊκές αψιμαχίες, το φλερτ στην μπύρα μετά, ο βίος και οι πολιτείες της πανεπιστημιούπολης.
Παρ΄όλα αυτά και σε πείσμα των λοιμωξιολόγων, ο πλανήτης βοά εδώ και κάμποσες μέρες από βίντεο με τρελά φοιτητικά πάρτι επώασης της Covid-19, οργανωμένα κυρίως από αφηνιασμένους freshers (πρωτοετείς) που πανδημία, ξεπανδημία είπαν να το ρίξουν έξω. Σύμφωνα με τους New York Times, τα αμερικανικά πανεπιστήμια έχουν καταγράψει μέχρι αυτήν την ώρα 178.000 κρούσματα.
Κάπως έτσι εκκολάφθηκε και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού το φαινόμενο του «snitching» (σε ελεύθερη απόδοση= ρουφιανιά), όσων δεν συμμορφώνονται με τα μέτρα προστασίας για την αναχαίτιση της πανδημίας, με τις συνοδευτικές αποβολές από το campus. Το Πανεπιστήμιο του Γέιλ πχ έχει και hotline για καταγγελία των κρουσμάτων απειθαρχίας στα μέτρα προστασίας σε φοιτητικές εστίες.
Στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Νέας Υόρκης έχει ξεκινήσει και συλλογή υπογραφών για την απομάκρυνση της πρωτοετούς Τζέσικα Ζανγκ με το διαβόητο viral βίντεο ξεσαλώματος στο TikTok. «Φίλος μου στο Κορνέλ λέει ότι η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο» μου αναφέρει έλληνας φοιτητής στη Βρετανία. «Εκεί αν έχεις συγκάτοικο, πρέπει να φοράς μάσκα για να πας ακόμα και στο μπάνιο! Η αστυνομία έχει φτάσει σε σημείο να σταματάει ζευγάρια και να τα ρωτάει: “Γιατί κρατάτε χέρια;”».
Και στην Ελλάδα, πιο ευνοημένοι κοινωνικά εκείνοι που λόγω σχολής έχουν (έστω και μειωμένα) κάποια υποχρεωτικά δια ζώσης μαθήματα.«Είμαι από τους τυχερούς, γιατί έχω δύο φορές την εβδομάδα εργαστήριο» μου αναφέρει πρωτοετής φοιτητής του Μετσόβιου (που έχει την τύχη να ζει στην πόλη που φοιτά). «Ενας φίλος μου που μπήκε στη Διοίκηση Τουρισμού στην Πάτρα και έχει μόνο θεωρητικά μαθήματα, δεν θα το κουνήσει ρούπι από το σπίτι του στην Αθήνα».
«Ημασταν 50 στο πρώτο εργαστήριο που πήγα» συνεχίζει. «Συνολικά είμαστε 140 και μας έχουν χωρίσει σε τρία τέτοια τμήματα. Σίγουρα με αυτόν τον τρόπο δεν θα γνωρίσω όλα τα παιδιά της σχολής μου. Από την άλλη, ίσως ως μικρότερη ομάδα, να δεθούμε περισσότερο. Κάποιους τους πρωτοείδα με μάσκες, μετά όμως βγήκαμε έξω και είδα τα πρόσωπά τους. Είχα ενθουσιασμό και άγχος μαζί!».
Oλα αυτά σημαίνουν ότι και για τους αποδεκατισμένους φέτος διεθνείς φοιτητές (τον κινέζο σε λίγο θα τον ψάχνουν με το δίκανο, και όχι μόνο στις ΗΠΑ), η πανεπιστημιακή εμπειρία είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που ονειρεύονταν στα εφηβικά τους δωμάτια με τις αφίσες της Αριάνα Γκράντε: εξ ολοκλήρου ψηφιακή, «κλινική», ουδόλως «σέξι».
Και ενώ στην αρχή υπήρχε η υπόσχεση για ένα υβριδικό μοντέλο (και εξ αποστάσεως και «φυσικά» μαθήματα), η πραγματικότητα και η σωρεία κρουσμάτων πχ στα βρετανικά πανεπιστήμια, σχεδόν καθιέρωσε το online. Και όταν λέμε ψηφιακά μαθήματα δεν εννοούμε μόνο τα live, όπου έστω με τα mute, ξεmute, υπάρχει κάποια διάδραση· όσο να΄ναι κάτι θα ρωτήσεις τον καθηγητή σου, έστω στο chat. H νέα μόδα είναι τα pre-recorded (μαθήματα-κονσέρβα δηλ που μπορείς να κάνεις είτε είσαι πάνω από τη Μάγχη, είτε στο πατρικό σου στο Παγκράτι).
«Μόνο τα μισά από τα μαθήματα που έχω κάθε εβδομάδα είναι ζωντανά» μου αναφέρει, εμφανώς εξοργισμένη πρωτοετής ελληνίδα φοιτήτρια της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ. «Το δε χειρότερο είναι ότι στην αρχή δεν το ξέραμε. Ενα πρωί ξύπνησα φρικαρισμένη (γιατί δεν κοιμάμαι και καλά τελευταία) για μια διάλεξη προγραμματισμένη για τις 8.30 το πρωί. Οταν συνειδητοποίησα ότι ήταν μαγνητοσκοπημένη, απλά έκλεισα το λάπτοπ και ξαναέπεσα για ύπνο!».
Τα δε live μαθήματα ακυρώνονται σωρηδόν. «Εμείς πχ στην Ιατρική έχουμε τις λεγόμενες “κλινικές δεξιότητες”, μας πηγαίνουν δηλ στο νοσοκομείο της πόλης και μας μαθαίνουν πώς να παίρνουμε αίμα κοκ.» συνεχίζει. «Στις τέσσερις εβδομάδες που είμαι εδώ, έχω κάνει μόνο ένα τέτοιο μάθημα. Το τελευταίο ακυρώθηκε τελευταία στιγμή. Με ένα μέιλ μας ειδοποίησαν ότι έγιναν παράπονα από το νοσοκομείο ότι προκαλείται μεγάλος συνωστισμός». «Οσο για κάτι άλλα “εργαστήρια” που έχουμε», συνεχίζει, « κανείς δεν θέλει να μπει στην ταλαιπωρία του κλείσε ραντεβού, σήκω, βγες, βάλε αντισηπτικό και μάσκα, κάνε, ράνε, απολύμανε για να δεις πχ για μια ώρα ένα 3-D μοντέλο ανθρώπινου σκελετού!». Το αποτέλεσμα; «Να μένω κλεισμένη όλη μέρα μέσα σε ένα δωμάτιο».
Χωρίς τα «φυσικά» μαθήματα πολλοί πρωτοετείς (και όχι μόνο) νιώθουν όντως υπό κράτηση! «Είναι σα φυλακή» δήλωναν προ ημερών βρετανοί σπουδαστές στον Guardian. Οι λοιπές δε προοπτικές κοινωνικοποίησης, ειδικά αν δεν συμμετείχες στις τίγκα στο αλκοόλ εξαλλοσύνες της fresher’s week (η θρυλική εβδομάδα “μύησης” των πρωτοετών στα βρετανικά πανεπιστήμια) είναι φέτος πολύ περιορισμένες. Ιδιαίτερα για τους ευσυνείδητους, όσους τηρούν ευλαβικά τα μέτρα.
«Θέλω πχ να ξεκινήσω βόλεϊ, αλλά με έχουν πιάσει ανασφάλειες, γιατί τα κρούσματα έχουν αρχίσει να ανεβαίνουν» εξηγεί η νεαρή φοιτήτρια της Ιατρικής. «Θα με βρίζουν οι τέσσερις συγκάτοικοί μου, αν κολλήσω. Διότι θα μείνουμε όλες μέσα για δύο εβδομάδες!».
Η όλη εμπειρία δεν θυμίζει και πολλά από τις προσδοκίες στις αρχές Σεπτεμβρίου. «Αισθάνομαι ότι προσπαθώ να ανέβω ένα τείχος που έχει δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην το ανέβω ποτέ» συνεχίζει η ίδια. Θα προτιμούσε να φοιτά από το σπίτι της Αθήνα; «Χίλιες φορές! Να συναντιέμαι με τους φίλους μου σε σπίτια, να έχω τη μαμά μου, να έχω κάποιον να με φροντίζει και.. , να μην πληρώνω 4,5 λίρες (περίπου 5 ευρώ) μόνο για πλυντήριο και στεγνωτήριο!».
Εξυπακούεται ότι όλη αυτή η ψηφιακή κονσέρβα σε πανεπιστημιακά ιδρύματα δεν έχει επιφέρει την οιαδήποτε μείωση στα δίδακτρα. Σύμφωνα με εκτενές άρθρο του Economist, το Πανεπιστήμιο της Αδελαϊδας στην Αυστραλία είναι από τα ελάχιστα πανεπιστήμια αυτού του βεληνεκούς που προσφέρουν ειδική Covid- 19 έκπτωση ( Covid 19 Offshore Study Free Rebate) της τάξεως του 20%, με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα κλείσεις τη θέση σου.
Τα περισσότερα θέλουν να πείσουν ότι η πανεπιστημιακή γνώση και εμπειρία που προσφέρουν φέτος δεν διαφέρει σε τίποτα από αυτήν προ πανδημίας. «Μένει να δούμε πόσοι από τους φοιτητές (και τους γονείς) θα το “χάψουν” αυτό» γράφει ο Εconomist. Χωρίς την συνολική εμπειρία, γιατί να δώσεις 50-60 χιλιάδες δολάρια για online μαθήματα που μπορείς να κάνεις στην πλατφόρμα Coursera (κάτι σα Netflix της ανώτατης εκπαίδευσης);
«Αρκετοί “διεθνείς” φίλοι έχουν ακυρώσει τις πτήσεις τους, θα μείνουν να φοιτήσουν στη χώρα τους. Γιατί να πληρώνουν αεροπορικά και ενοίκια;» συμφωνεί δευτεροετής έλληνας φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. «Ενας άγγλος συμφοιτητής μου που έχει άσθμα έμεινε με τους γονείς του στο Ντάρεμ. Εγώ προσωπικά αποφάσισα ότι θα βαριόμουν. Δεν θα μπορούσα να μπω σε ρυθμό διαβάσματος μένοντας στο σπίτι μου στην Αθήνα. Εχεις ανάγκη από ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον, που και ο μπροστινός σου διαβάζει, και ο διπλανός σου διαβάζει, για να μπορέσεις να μπεις σε ένα ρυθμό».
Παραδέχεται βέβαια ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα για τον ίδιο που είναι δευτεροετής (σπουδάζει Οικονομικά) και έχει ήδη μια σταθερή- και προσεκτική- παρέα φίλων. «Λυπάμαι τους πρωτοετείς που δεν ζουν αυτή τη χαρά της αρχής που είχαμε εμείς πέρυσι, με τα πάρτι, το σινεμά, τα quiz στις παμπ, τις πλάκες» . Και πάλι βέβαια η φοιτητική εμπειρία στην πόλη του Μάντσεστερ δεν είναι φέτος η ιδεώδης (σημειωτέον ότι στις 26 Σεπτεμβρίου, 1700 φοιτητές υποχρεώθηκαν σε αυτοπεριορισμό στο έτερο πανεπιστήμιο της πόλης Μάντσεστερ Μετροπόλιταν).
Η κοινωνική ζωή ακόμα και για κάποιον που είναι ήδη μυημένος στην πανεπιστημιακή κοινότητα θυμίζει κακίστης αισθητικής ταινία βιολογικού τρόμου: «Ολα σου θυμίζουν την Covid» συνεχίζει ο ίδιος. «Για να μπεις οπουδήποτε είτε στην παμπ, είτε στη μονίμως άδεια βιβλιοθήκη, πρέπει να έχεις την εφαρμογή “Test and Trace” του NHS. Καθηγητή δεν έχω συναντήσει από κοντά κανέναν ακόμα. Οι περίφημες societies και αυτές διαδικτυακά. Αντισηπτικά δίπλα στους εκτυπωτές , παντού αφίσες “Catch it, bin it, kill it” (“Πιάστο (σ.σ. με μαντηλάκι), ρίξτο στον κάδο, σκότωσέ το”). Ενας φίλος φοβάται τόσο που δεν πάει ποτέ πουθενά. Από την άλλη, ας μη γελιόμαστε, οι πιο πολλοί φοιτητές πιστεύουν ότι είναι νέοι και ό,τι και να γίνει θα τον περάσουν ελαφριά τον “Rona”».